Nghiên Cứu Lịch Sử

 Cù Tuấn dịch từ The Economist.

Khả năng tác chiến điện tử của Nga dường như đã bị thổi phồng quá mức.

Không ai nghĩ tời việc các thiết bị bay không người lái (drone) của Ukraina vẫn đang bay lơ lửng trên đầu quân Nga. Nhiều nhà phân tích đã giả định rằng việc gây nhiễu điện tử của Nga sẽ vô hiệu hóa bất kỳ drone nào thiếu các thiết bị thông tin liên lạc cấp quân sự. Nhưng Ukraina đã thành công trong việc sử dụng drone dân dụng để trinh sát và hướng đạo cho hỏa lực pháo binh, trong khi các “trực thăng 8 chân” lớn hơn (drone có 8 cánh quạt) đã tiêu diệt xe tăng T-72 của Nga bằng cách thả lựu đạn chống tăng từ trên cao xuống. Các drone của quân Nga cũng đang bị bắn rơi từ trên bầu trời với tốc độ đáng báo động. Làm thế nào Ukraina có thể chiến thắng trong cuộc chiến gây nhiễu?

Các drone nhận lệnh từ người điều khiển thông qua một liên kết sóng radio. Sóng này có thể bị mất nếu tín hiệu bị nhiễu vô tuyến lấn át, hoặc do nhiễu thật sự hoặc do thiết bị khác cố ý chèn tín hiệu gây nhiễu trên cùng một tần số. Một drone bị mất tín hiệu điều khiển có thể quay trở lại vị trí cuối cùng nơi nó có thể nhận lệnh, sẽ cố gắng hạ cánh nhẹ nhàng hoặc đơn giản là sẽ rơi từ trên cao xuống đất. Các drone quân sự (chẳng hạn như Bayraktar TB2 của Thổ Nhĩ Kỳ mà Ukraina đang sử dụng) có bộ lọc điện tử để giảm tiếng ồn và chống gây nhiễu, nhưng các drone dân dụng thì rất dễ bị tấn công kiểu này.

Nga có thể vô hiệu hóa các drone trên. Quân đội của nước này sở hữu những nguồn lực đáng gờm dành cho tác chiến điện tử, dưới dạng các đơn vị cơ động trên xe tải đi cùng với bộ binh. Thomas Withington, một nhà phân tích quân sự chuyên về tác chiến điện tử, lưu ý rằng các đơn vị như vậy nói chung cần phải có mục tiêu trong tầm nhìn của họ (drone nhỏ có thể khiến radar khó phát hiện), vì vậy họ sẽ phải ở tiền tuyến để ngăn chặn các drone 4 chân bay thấp mà Ukraina đang sử dụng để trinh sát. Đây là điều khó khăn khi các trận chiến đang diễn ra trên các khu vực rộng lớn. Và Nga dường như không muốn di chuyển các đơn vị tác chiến điện tử qua xa về phía trước để có được hiệu quả, vì sợ chúng có thể bị tiêu diệt hoặc tệ hơn là bị bắt giữ và bí mật của các thiết bị này được chuyển tới phương Tây. Lo lắng này là chính đáng. Theo Oryx, một blog tình báo nguồn mở, thiệt hại của Nga bao gồm ít nhất 8 hệ thống gây nhiễu, trong đó có 3 hệ thống bị bắt giữ nguyên vẹn, bao gồm mô-đun chỉ huy của đơn vị Krasukha-4 có tầm xa, có thể theo dõi và nhắm mục tiêu máy bay.

Máy gây nhiễu của Nga cũng có thể không tốt như quảng cáo. Ông Withington gần đây đã thực hiện một nghiên cứu về thiết bị gây nhiễu Repquito-1 (trong ảnh), mà các nhà sản xuất của Nga tuyên bố là có hiệu quả trong việc hạ gục drone cách xa tới 35km. Sử dụng một công cụ phần mềm để ước tính hiệu quả thực sự của nó, ông nhận thấy rằng nó hoạt động tốt trong phạm vi khoảng 20 km, nhưng ngoài phạm vi này thì cơ hội thành công rơi vào khoảng 10-50%. Ông Withington gợi ý rằng khả năng tác chiến điện tử của Nga đã được thổi phồng, hoặc để thúc đẩy doanh số xuất khẩu, hoặc để gây ấn tượng với các nhà lãnh đạo của Nga.

Trong khi đó, Nga đang mất dần các drone, đặc biệt là mẫu drone do thám Orlan-10. Theo blog Oryx, từ khi chiến tranh bùng nổ vào ngày 24 tháng 2 cho đến ngày 2 tháng 5, 31 drone mẫu này đã bị hạ. 14 chiếc khác bị mất từ ​​ngày 3 tháng 5 đến ngày 11 tháng 5. Hình ảnh những chiếc Orlan-10 bị hạ dường như cho thấy chúng không bị hư hại gì, một dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy chúng bị gây nhiễu chứ không phải bị tên lửa bắn. Oleg Vornik, Giám đốc điều hành của DroneShield, một nhà sản xuất thiết bị gây nhiễu người Mỹ gốc Úc, lưu ý rằng Orlan-10 sử dụng nhiều thành phần thương mại do phương Tây và Trung Quốc sản xuất thay vì sản xuất theo yêu cầu của quân đội, khiến nó dễ bị tổn thương hơn.

Khả năng gây nhiễu của Ukraina dường như đang được cải thiện. Mỹ đang cung cấp các thiết bị tác chiến điện tử không nói rõ cho Ukraina, và quân của nước này có nhiều loại thiết bị gây nhiễu di động. Những đơn vị gây nhiễu công suất thấp này, trông giống như súng bắn laser trong phim khoa học viễn tưởng, phải nhắm thẳng vào một drone cụ thể. Ông Withington nói rằng chúng có tầm bắn hiệu quả vài km. Quân Ukraina hiện nay có các súng gây nhiễu DroneGuns do DroneShield sản xuất, EDM4S Sky Wipers từ NT Service (một công ty của Litva) và thiết bị gây nhiễu KVSG-3 sản xuất trong nội địa.