Nghiên Cứu Lịch Sử

Cù Tuấn dịch từ Nikkei Asia.

Một số tập đoàn mới đang phát triển nhanh của Việt Nam đã vướng vào lưới đại án tham nhũng của chính phủ, báo hiệu một bước ngoặt cho các mối quan hệ thân thiết với Đảng Cộng sản mà đã giúp nhiều công ty trong số này phát triển.

Ông Trịnh Văn Quyết, người sáng lập và hiện là cựu Chủ tịch Tập đoàn phát triển bất động sản FLC, đã bị bắt hồi cuối tháng trước với cáo buộc thao túng cổ phiếu và che giấu thông tin giao dịch cổ phiếu sau khi bán một số cổ phần của mình trong công ty này. FLC đang sở hữu Bamboo Airways, hãng hàng không lớn thứ ba của Việt Nam.

Các hành động của ông đã “gây thiệt hại cho các nhà đầu tư và tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán Việt Nam”, theo nhà chức trách cáo buộc. Hai em gái của ông Quyết và Phó Chủ tịch Hương Trần Kiều Dung cũng bị bắt.

Hai ngày sau khi ông Quyết bị bắt, FLC đã đưa Phó Chủ tịch Đặng Tất Thắng lên chức Chủ tịch Hội đồng quản trị. Trịnh Văn Quyết đã ủy quyền cho Phó Tổng giám đốc Vũ Đặng Hải Yến giữ quyền chủ tịch nhưng bà này nhanh chóng bị thay thế, cho thấy sự rối loạn trong các cấp quản lý cao nhất của tập đoàn này.

Doanh thu hợp nhất của FLC đã giảm 49% trong năm ngoái, xuống còn khoảng 6,8 nghìn tỷ đồng (297 triệu USD). Lãi ròng năm thứ 3 liên tiếp sụt giảm 47%, còn 84 tỷ đồng. Giá cổ phiếu của công ty đã giảm xuống chưa đến một nửa so với mức đỉnh của tháng 1, một phần do tình trạng hỗn loạn gần đây.

Nguyễn Phú Trọng, người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam, đang dẫn đầu một chương trình chống tham nhũng, trong bối cảnh đáng lo ngại rằng việc tham nhũng tràn lan có thể khiến công chúng tức giận và phá hoại hệ thống độc đảng của đất nước này. Các vụ bắt giữ các ông trùm nổi tiếng cho thấy sự thúc đẩy này đang ngày càng gia tăng.

Ông Quyết được đánh giá cao khi đưa FLC niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2013, trở thành một trong những công ty hàng đầu của Việt Nam. Ông thành lập một công ty bất động sản vào năm 2008 – tiền thân của cốt lõi công ty đang hoạt động kinh doanh bất động sản mang tên FLC. FLC đã phát triển nhanh chóng nhờ sự phát triển của các khu nghỉ dưỡng. Công ty này điều hành các khách sạn sang trọng ở miền Bắc và miền Trung Việt Nam, thu hút khách nước ngoài và khách du lịch trung lưu.

Tập đoàn này đã nâng tầm quốc tế của mình vào năm 2019 với việc nhảy vào lĩnh vực hàng không. Bamboo Airways, hãng hàng không “lai tạo” cung cấp dịch vụ trọn gói với giá hàng không bình dân, đã nhanh chóng chiếm lĩnh 20% thị trường Việt Nam và dẫn đầu ngành về việc bay đúng giờ. Vụ bê bối xảy ra đúng lúc hãng hàng không này đang hồi phục sau trận đại dịch coronavirus.

Vụ bắt ông Quyết khiến cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam băn khoăn không biết ai có thể là người tiếp theo.

Ông Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch HĐQT của Tập đoàn bất động sản Tân Hoàng Minh, bị bắt hồi tuần trước với tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến 10 nghìn tỷ đồng trái phiếu thả nổi tại ba công ty thuộc tập đoàn. Theo truyền thông địa phương, ông Dũng có thể phải đối mặt với mức án tối đa là chung thân.

Chiến dịch này khiến một số người trong giới doanh nghiệp Việt Nam liên tưởng tới nỗ lực chống tham nhũng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Mặc dù nỗ lực này có thể tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh hơn, nhưng nhiều công ty đang lo lắng về tốc độ leo thang của nó.

Các thành viên của thế hệ các tập đoàn mới đã tận dụng mối quan hệ chặt chẽ với Đảng Cộng sản Việt Nam trong một số trường hợp, chẳng hạn như việc Vingroup lấn sân sang lĩnh vực sản xuất ô tô và việc FLC và nhà điều hành hàng không VietJet Sovico Holdings chuyển sang lĩnh vực hàng không. Các công ty này đang kế tục các công ty quốc doanh với tư cách là động lực thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam.

Trong cuộc họp chính phủ gần đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã kêu gọi các biện pháp mạnh mẽ hơn để chống tham nhũng trong thị trường bất động sản, trái phiếu và cổ phiếu. Điều đó có thể gây ra sự lo ngại của nhiều tập đoàn đang lên mà bất động sản là nguồn lợi nhuận chính.