Nghiên Cứu Lịch Sử

Cù Tuấn dịch từ The New York Times.

Sau một tháng hỗn loạn, giờ thì chúng ta đã thấy rõ ràng những chiến lược nào đang được thực hiện ở Ukraina: Chúng ta đang theo dõi kế hoạch B của Vladimir Putin đấu với kế hoạch A của Joe Biden và Volodymyr Zelensky. Chúng ta hãy hy vọng rằng Biden và Zelensky chiến thắng, bởi vì kế hoạch C tiềm năng của Putin thực sự đáng sợ – và tôi thậm chí không muốn viết những gì tôi cho là kế hoạch D của ông ấy.

Tôi không có nguồn tin bí mật nào ở Điện Kremlin cả, mà chỉ có kinh nghiệm khi theo dõi Putin hoạt động ở Trung Đông trong nhiều năm. Và tôi thấy rõ ràng rằng Putin, khi nhận ra rằng kế hoạch A của ông ấy – với kỳ vọng rằng Quân đội Nga sẽ tiến quân vào Ukraina, tiêu diệt lãnh đạo “phát xít” của nước này và sau đó chỉ cần chờ đợi Ukraina hoàn tất việc nhập trở lại vào đất mẹ Nga một cách hòa bình – đã thất bại, Putin liền chuyển sang kế hoạch B.

Kế hoạch B là quân đội Nga cố tình nã đạn vào dân thường, các khu chung cư, bệnh viện, cơ sở kinh doanh và thậm chí cả hầm trú bom tại Ukraina – những gì đã xảy ra trong vài tuần qua – với mục đích khuyến khích người Ukraina rời bỏ nhà cửa, tạo ra một làn sóng tị nạn lớn bên trong Ukraina và, thậm chí quan trọng hơn, một cuộc khủng hoảng người tị nạn lớn lan ra các quốc gia NATO lân cận.

Tôi nghi rằng Putin đang nghĩ rằng nếu ông ấy không thể chiếm và giữ toàn bộ Ukraina bằng các biện pháp quân sự và sau đó áp đặt các điều khoản hòa bình của mình một cách dễ dàng, thì điều tốt nhất tiếp theo là đẩy 5 hoặc 10 triệu người tị nạn Ukraina, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em và người già, sang các nước Ba Lan, Hungary và Tây Âu – với mục đích tạo ra gánh nặng kinh tế và xã hội đến mức các quốc gia NATO này cuối cùng sẽ gây áp lực, buộc Zelensky phải đồng ý với bất kỳ điều khoản nào mà Putin yêu cầu, chỉ để ngừng cuộc chiến này.

Putin có thể hy vọng rằng mặc dù kế hoạch này rất có thể dẫn đến việc phạm các tội ác chiến tranh mà có thể khiến ông và nhà nước Nga phải chịu cảnh vĩnh viễn bị coi là đồ tể của thế giới, nhưng nhu cầu về dầu, khí đốt và lúa mì của Nga – và sự giúp đỡ của Nga trong việc giải quyết các vấn đề khu vực như thỏa thuận hạt nhân Iran sắp xảy ra – sẽ sớm buộc thế giới phải quay trở lại làm ăn với “trai hư Putin” như trong quá khứ các nước đã từng làm ăn với Nga.

Kế hoạch B của Putin dường như đang diễn ra đúng theo kế hoạch. Hãng thông tấn Pháp Agence France-Presse đưa tin từ Kyiv hôm Chủ nhật: “Hơn 3,3 triệu người tị nạn đã chạy khỏi Ukraina kể từ khi chiến tranh bắt đầu – cuộc khủng hoảng người tị nạn gia tăng nhanh nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai – phần lớn trong số họ là phụ nữ và trẻ em, theoLiên Hợp Quốc. Còn 6,5 triệu người khác được cho là đang phải di dời trong nội địa nước này. “

AFP tiếp tục với nội dung: “Trong một bản cập nhật tình báo vào cuối ngày thứ Bảy, Bộ Quốc phòng Anh cho biết Ukraina đang tiếp tục bảo vệ hiệu quả không phận của mình, buộc Nga phải dựa vào vũ khí phóng từ không phận Nga. Bộ này cho biết Nga đã buộc phải thay đổi cách tiếp cận hoạt động và hiện đang theo đuổi chiến lược tiêu hao. Điều này có khả năng liên quan đến việc sử dụng hỏa lực bừa bãi, dẫn đến gia tăng thương vong cho dân thường, phá hủy cơ sở hạ tầng của Ukraina và làm cuộc khủng hoảng nhân đạo trở nên nặng nề thêm.”

Tuy nhiên, kế hoạch B của Putin đang phải đối đầu với Kế hoạch A của Biden và Zelensky, mà tôi nghi ngờ còn diễn ra tốt hơn những gì Zelensky từng hy vọng. Kế hoạch của Zelensky là đánh cho quân Nga phải đứng lại, phá vỡ ý chí của họ và buộc Putin phải đồng ý với các điều khoản của Zelensky về một thỏa thuận hòa bình – chỉ với một số điều khoản nhượng bộ tối thiểu nhằm giữ thể diện cho lãnh đạo điện Kremlin. Đối với tất cả các vụ đánh bom gây đổ máu man rợ của quân Nga, Zelensky – một cách khôn ngoan – vẫn luôn luôn hướng đến các giải pháp ngoại giao, luôn thúc đẩy đàm phán với Putin trong khi vẫn tập hợp quân đội và người dân nước mình tiếp tục chiến đấu.

Tờ Times đưa tin hôm Chủ nhật rằng “cuộc chiến ở Ukraina đã đi vào bế tắc sau hơn ba tuần giao tranh, trong đó Nga chỉ có được các bước tiến nhỏ và ngày càng nhắm mục tiêu vào dân thường, theo các nhà phân tích và quan chức Mỹ. “Các lực lượng Ukraina đã đánh bại chiến dịch tấn công ban đầu của Nga trong cuộc chiến này”, Viện Nghiên cứu Chiến tranh Mỹ, một viện nghiên cứu có trụ sở tại Washington, cho biết trong một phân tích. Nghiên cứu này kết luận rằng người Nga không có nhân lực hoặc thiết bị để chiếm giữ thủ đô Kyiv hoặc các thành phố lớn khác như Kharkiv và Odessa. “

Kế hoạch A của Biden, với cảnh báo rõ ràng với Putin trước khi cuộc chiến bắt đầu với nỗ lực nhằm ngăn chặn Putin, là áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga mà phương Tây chưa từng áp đặt trước đây – với mục đích làm cho nền kinh tế Nga trở nên đình trệ. Chiến lược của Biden – cũng liên quan đến việc gửi vũ khí cho Ukraina để gây áp lực quân sự đối với Nga – cũng làm đúng như vậy. Kế hoạch này thành công có lẽ nằm ngoài mong đợi của Biden bởi vì nó đã được hàng trăm doanh nghiệp nước ngoài hoạt động ở Nga nhân rộng bằng việc cũng tạm ngừng hoạt động ở Nga – hoặc tự nguyện hoặc dưới áp lực từ nhân viên của họ.

Các nhà máy của Nga hiện đang phải đóng cửa vì Nga không thể lấy vi mạch và các nguyên liệu thô khác mà họ cần từ phương Tây; Du lịch hàng không đến và đi trên toàn nước Nga đang bị hạn chế vì nhiều máy bay thương mại của nước này thực sự thuộc sở hữu của các công ty cho thuê Ailen, và Airbus và Boeing sẽ không phục vụ những chiếc mà Nga sở hữu toàn bộ. Trong khi đó, hàng nghìn công nhân công nghệ trẻ của Nga đang bỏ phiếu phản đối chiến tranh bằng đôi chân của họ và họ đang rời khỏi Nga – tất cả chỉ trong vòng một tháng kể từ khi Putin bắt đầu cuộc chiến sai lầm này.

“Hơn một nửa số hàng hóa và dịch vụ chảy vào Nga đến từ hơn 46 quốc gia, mà đều đã áp dụng các biện pháp trừng phạt hoặc hạn chế thương mại, trong đó Mỹ và Liên minh châu Âu đi đầu”, tờ Washington Post dẫn lời công ty nghiên cứu kinh tế Castellum đưa tin.

Báo Washington Post cho biết thêm: “Trong một bài phát biểu trên truyền hình hôm 18/3, Tổng thống Nga Vladimir Putin dường như thừa nhận những thách thức của Nga. Ông cho biết các biện pháp trừng phạt rộng rãi sẽ gây ra những thay đổi khó khăn về cấu trúc “sâu sắc trong nền kinh tế của chúng ta” nhưng cam kết rằng Nga sẽ vượt qua “những nỗ lực tấn công kinh tế của phương Tây”. Putin nói thêm: “Thật khó khăn cho chúng ta vào lúc này. Các công ty tài chính, doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vừa và nhỏ của Nga đang phải đối mặt với áp lực chưa từng có ”.

Vì vậy, bạn sẽ đặt câu hỏi: Liệu áp lực lên các nước NATO từ tất cả những người tị nạn mà cỗ máy chiến tranh của Putin đang tạo ra – ngày càng nhiều hơn mỗi ngày – có vượt qua sức ép đang được tạo ra đối với đội quân đang bị đình trệ của ông ấy trên đất Ukraina và nền kinh tế của Nga?

Câu trả lời cho câu hỏi đó sẽ xác định thời điểm và cách thức cuộc chiến này kết thúc – cho dù với kẻ thắng người thua rõ ràng, hay có thể là với một sự thỏa hiệp bẩn thỉu nào đó nghiêng về hoặc chống lại Putin.

Tôi nói “có thể” bởi vì Putin có thể cảm thấy ông ấy không thể chấp nhận bất kỳ hình thức hòa ước hoặc thỏa hiệp bẩn thỉu nào. Putin có thể cảm thấy rằng bất cứ điều gì khác ngoại trừ một chiến thắng toàn diện là một sự sỉ nhục có thể làm suy yếu quyền lực độc đoán của mình. Trong trường hợp đó, Putin có thể chọn phương án C – theo tôi đoán, sẽ liên quan đến các cuộc tấn công bằng đường không hoặc tên lửa vào các con đường tiếp tế của quân đội Ukraina qua biên giới ở Ba Lan.

Ba Lan là một thành viên NATO và bất kỳ cuộc tấn công nào vào lãnh thổ của nước này đều khiến mọi thành viên NATO khác phải đứng ra bảo vệ Ba Lan. Putin có thể tin rằng nếu ông ấy làm việc đó và một số thành viên NATO không chịu bảo vệ Ba Lan, thì NATO có thể tan vỡ. Nó chắc chắn sẽ gây ra các cuộc tranh luận sôi nổi bên trong mọi quốc gia NATO – đặc biệt là ở Mỹ – về việc có nên tham gia trực tiếp vào một cuộc Chiến tranh thế giới thứ ba tiềm tàng với Nga hay không. Dù điều gì đi nữa có thể xảy ra ở Ukraina, nếu Putin có thể làm NATO rạn nứt, đó sẽ là một thành tích có thể che lấp tất cả những tổn thất khác của ông.