Nghiên Cứu Lịch Sử

Tổng thống Nga Vladimir Putin tại một điểm bỏ phiếu ở Moskva. (ảnh: YURI KADOBNOV/POOL VIA REUTERS)

Jerusalem Post  / AMOTZ ASA-EL

Biên dịch: GaD

Đối với Tổng thống Nga Putin, sự sụp đổ của Liên Xô ‘là thảm họa địa chính trị lớn nhất thế kỷ.’

Chưa từng có đế chế nào sụp đổ nhanh chóng mặt hơn thế.

“Gorbachev, nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô, từ chức,” như tiêu đề của The New York Times, là ghi chú đầu hàng. “Hoa Kỳ công nhận nền độc lập của các nước cộng hòa”, cùng một tiêu đề cuối cùng, là nguyên nhân. Và tiêu đề phụ, “Cờ Cộng sản bị xóa bỏ”, là hậu quả của cái chết của Liên bang Xô viết, 30 năm trước vào tháng trước.

Thật kỳ lạ, vị quân chủ của Liên Xô, mặc dù được trang bị đến tận răng, đã qua đời trước sinh nhật lần thứ 75, trẻ hơn bất kỳ cường quốc nào trên thế giới trước đó. Cùng tan vỡ với nó là một số giấc mơ ngoạn mục nhất mà con người từng mơ.

Cuộc cách mạng hứa hẹn một người Xô Viết mới, “thấm nhuần lòng tận tụy quên mình vì lợi ích chung, nhưng cuối cùng lại bóp chết sáng tạo ​​và tinh thần dân chúng, khiến nhiều người chỉ cống hiến cho rượu vodka,” như Serge Schmemann báo The New York Times viết, như lá cờ cộng sản đã được dỡ bỏ phía trên Lăng Lenin.

Lời hứa sẽ thay thế chủ nghĩa chuyên quyền (czarism) bằng chủ nghĩa nhân văn, hòa bình và tự do đã nhường chỗ cho một “nhà nước cảnh sát quân sự và tàn nhẫn nhất thế giới”. Hứa hẹn về “một nền văn hóa của nhân dân”, Liên Xô đã tạo ra “một nền văn hóa phản văn hóa, trong đó tài năng bị ngược đãi tàn nhẫn.”

Cuối cùng, kết luận của cựu giám đốc văn phòng báo Times tại Moskva, rằng Liên Xô “hứa hẹn một cuộc sống mới” đã tạo ra “một xã hội ảm đạm khó tả – ô nhiễm, thiếu thốn mọi thứ triền miên, sáng kiến ​​và tinh thần bị tước bỏ”.

Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu trong cuộc họp báo cuối năm thường niên ở Moskva, Nga, ngày 23 tháng 12 năm 2021. (SPUTNIK / MIKHAIL METZEL / POOL VIA REUTERS)

Đó là một bản cáo phó được cho là hay của một thí nghiệm ngoạn mục. Mặc dù vậy, người chiếm giữ hiện tại Kreml dường như háo hức muốn khai quật Đế chế Xô Viết, đưa nó đi dạo giữa những người sống, và do đó khiến nó trở thành sự ghen tị của những người đã chết.

Giống như những giấc mơ đã truyền cảm hứng cho thí nghiệm của Liên Xô, đó là một cách tốt để thoát khỏi thực tế và một cách rất tồi để định hình nó.

Theo quan điểm phương Tây của CHÚNG TÔI, Liên Xô sụp đổ vì nó đã đàn áp tự do. Cuộc khủng hoảng kinh tế dẫn đến sự đi xuống chỉ là kết quả của sự áp bức này. Sự tiếp cận kiểu đế quốc quá mức cũng vậy. Nếu dư luận tham gia, theo suy nghĩ của phương Tây, Afghanistan có thể đã không bị xâm lược.

Đối với nền kinh tế cũng không khác. Theo suy nghĩ của chúng tôi, nếu quyền sở hữu, tiền lương, thuê mướn và ngân hàng được độc lập, thì Đế chế Xô Viết có thể đã tồn tại lâu hơn. Và vì sự không tin tưởng vào cá nhân là một phần trọng tâm trong suy nghĩ của Liên Xô, nên sự sụp đổ của Liên Xô là do tiền định.

Đó không phải là phân tích của Vladimir Putin.

Theo quan điểm của ông, Liên Xô sụp đổ không phải vì sự áp bức của họ, mà bởi vì Nga, động cơ, trái tim và keo sơn của đế chế, trong giây lát đã mất vị trí trên lãnh thổ của mình.

Không giống như đế chế mà ông hằng mong ước, Putin không tin vào chủ nghĩa cộng sản. Đúng vậy, phiên bản chủ nghĩa tư bản của ông – nuôi dưỡng một nhóm tài phiệt và loại bỏ những người khác – không phải của Winston Churchill. Tuy nhiên, vẫn có một thị trường chứng khoán ở Moskva, đồng rúp là một loại tiền tệ thả nổi tự do, không có giới hạn và người Nga được tự do sở hữu các cửa hàng, nhà máy, khách sạn, trung tâm thương mại, mỏ, hãng hàng không.

Putin cũng không phải là nhà lãnh đạo Liên Xô vô thần; ngược lại. Là một tín đồ Cơ đốc Chính thống giáo công khai thực hành, ông lớn lên thường xuyên đến nhà thờ cùng mẹ, người cũng bí mật rửa tội cho ông.

Putin cũng không phức tạp về người Do Thái ở Liên Xô. Dưới sự cai trị của ông, Do Thái giáo được thực hành tự do, các giáo đường Do Thái và các trường học Do Thái hoạt động tự do, và nhà nước Do Thái được đối xử tôn trọng.

Tuy nhiên, đối với Putin, sự sụp đổ của Liên Xô “là thảm họa địa chính trị lớn nhất thế kỷ”, một thảm họa đã gây ra “một cơn dịch suy sụp tràn sang chính nước Nga”, như ông nói với quốc hội vào năm 2005. “Thảm họa” không phải là sự sụp đổ về ý tưởng cộng sản mà ông không tin, nhưng sự sụp đổ của đế chế mà nó đã phát sinh, và ông đã tin vào điều đó.

Liên Xô là “nước Nga lịch sử”, như ông Putin nói với kênh truyền hình Nga vào tháng trước, và việc giải thể có nghĩa là “những gì đã gây dựng hơn 1.000 năm đã bị mất đi phần lớn”.

Ông giải thích, những gì bắt đầu từ các động lực ly khai ở nước ngoài đã sớm thâm nhập vào Liên bang Nga, dẫn đến Cuộc nổi dậy Chechnya. Trước đó, sự ly khai của các nước cộng hòa thuộc Liên Xô đã khiến khoảng 25 triệu người dân tộc Nga mắc kẹt bên ngoài biên giới Nga đột ngột bị thu hẹp, làm tăng thêm “một thảm kịch nhân đạo lớn”.

Đây không phải là hoài niệm cộng sản. Đó là chủ nghĩa dân tộc. Và chủ nghĩa dân tộc có thể là một ý tưởng hay, một ý tưởng thúc đẩy sự đoàn kết xã hội và sự hòa hợp quốc tế. Đáng buồn thay, đó không phải là phiên bản của chủ nghĩa dân tộc mà Putin đã mày mò.

CHỦ NGHĨA DÂN TỘC có hai phiên bản. Một, nhân văn, là của nhà tư tưởng Italia Giuseppe Mazzini (1805-1872), người cho rằng mọi quốc gia đều xứng đáng có độc lập, và rằng một khi nhân loại trở thành một tập hợp các quốc gia tự do, con đường đi đến tự do và hòa bình của họ sẽ được mở ra.

Tại chủ nghĩa dân tộc cực đoan khác của nó đã sản sinh ra chủ nghĩa phát xít, niềm tin rằng phe đối lập phải bị đàn áp và các nước láng giềng phải khuất phục.

Sự sụp đổ của Khối phía Đông tạo ra các khía cạnh của cả hai thái cực. Các nước cộng hòa ly khai của Nam Tư chuyển sang chiến tranh, Tiệp Khắc chuyển sang hòa bình.

Nga ban đầu tránh con đường Nam Tư. Nó đã trao đổi các đại sứ với các nước láng giềng, và họ lần lượt đoạt phần của mình trong kho vũ khí hạt nhân của Liên Xô. Thái độ này chấm dứt vào năm 2008, khi Nga xâm lược Gruzia, một quốc gia hiếu chiến sau đó đã nhân lên gấp bội với cuộc xâm lược Ukraine.

Đánh nhau với hàng xóm đã gây thiệt hại cho sự phát triển kinh tế và xã hội.

Sự trói buộc của nền kinh tế đối với xuất khẩu dầu và khí đốt, chiếm 60% kim ngạch xuất khẩu của Nga, là một biến dạng kinh tế bỏ qua con đường ổn định của thế giới bên ngoài đối với năng lượng tái tạo. Mức lương trung bình hầu như không phải là 1.000 đô la. Tuổi thọ trung bình ở mức 73,2, thấp hơn 7 năm so với các nước phát triển.

Nói tóm lại, giống như Liên Xô vào thời đó, vấn đề của Nga không nằm ở quy mô mà nằm ở chính bản lĩnh của họ.

Mặc dù vậy, cùng với thời đại [cầm quyền] đã ở thập kỷ thứ ba, Putin giờ đây đã khảo sát đội quân chinh phạt của mình, tên lửa lấp lánh và máy bay chiến đấu gầm rú, và cho rằng ông có thể thoát khỏi các vấn đề thực sự của nước Nga bằng cách dấn thân vào các cuộc phiêu lưu quân sự. Tóm lại, đây là cách Hồng quân đến Afghanistan, và cách Liên Xô đi đến hố rác của lịch sử.

https://www.jpost.com/international/article-691808