Nghiên Cứu Lịch Sử

Lào sẽ khó đáp ứng các nghĩa vụ nợ nước ngoài. Ảnh: Facebook

 David Hutt

14 tháng Mười 2022

Biên dịch: GaD

Ngân hàng Thế giới (WB) dự đoán nợ công sẽ tăng lên 95% GDP vào cuối năm nay trong khi ‘các khoản nợ tiềm ẩn’ đối với Trung Quốc có thể lên tới con số 120%.

Nợ công có thể lên tới gần 95% GDP vào cuối năm 2022, khiến Lào trở thành một trong những quốc gia mắc nợ nhiều nhất và có khả năng vỡ nợ cao nhất châu Á, theo ước tính của WB được công bố trong tháng này.

Đáng chú ý, con số nợ đã khủng khiếp kia của WB không bao gồm tất cả các khoản nợ của quốc gia Đông Nam Á nhỏ bé này.

Báo cáo và phân tích của Asia Times  cho thấy tổng nợ của Lào, bao gồm cả các khoản nợ được bảo lãnh chình phủ, không được đưa vào số liệu tiêu đề, có thể đưa tổng nghĩa vụ tài chính của nhà nước lên trên 100% GDP lần đầu tiên trong năm nay. Và đó mới chỉ là khoản nợ được chính phủ Lào chính thức công nhận.

Sau khi các cuộc khủng hoảng nợ nổ ra ở Sri Lanka và Pakistan đầu năm nay, tài chính công của Lào đã thu hút sự chú ý hiếm hoi của quốc tế đối với một nước lục địa dưới tám triệu người thường bị bỏ qua.

Với nghĩa vụ trả nợ hàng năm trị giá 1,3 tỷ US$ ghi trên sổ sách từ nay đến năm 2026, Vientiane bận rộn trong việc đảm bảo các thỏa thuận hoãn trả nợ và tái cấp vốn trên kho nợ hiện có của mình. Việc trả nợ đúng hạn đã trở nên khó khăn hơn do cuộc khủng hoảng kinh tế lớn mà Lào phải gánh chịu trong năm nay.

Đồng tiền quốc gia, đồng kip, đang rơi tự do, mất giá tới 37% so với US$ trên thị trường chính thức từ tháng Giêng đến tháng Tám. Lạm phát tháng Chín tăng lên 30% so với cùng kỳ năm trước. WB hiện ước tính nền kinh tế sẽ chỉ tăng trưởng 2,5% trong năm nay, giảm so với dự báo trước đó là 3,8%.

Lào cũng phải đối mặt với tình trạng thanh khoản khó khăn, do dự trữ ngoại hối khoảng 1,3 tỷ US$ tương đương với số tiền nước này cần để trả nợ hàng năm. Là chủ nợ lớn nhất của Lào – hiện đang nắm giữ hơn một nửa nghĩa vụ nợ nước ngoài – nên Trung Quốc lo ngại việc mình sẽ phải phản ứng ra sao nếu Lào không thể thanh toán đúng hạn.

“Việc trì hoãn dịch vụ nợ nước ngoài đã giúp giảm bớt ngắn hạn kể từ năm 2020, Nhưng kết quả của cuộc đàm phán lại nợ đang diễn ra với các chủ nợ song phương lớn – rất quan trọng để khôi phục quỹ đạo nợ bền vững – vẫn chưa rõ”. WB đã nêu trong công bố triển vọng mới nhất, hồi đầu tháng này.

Toshiro Nishizawa, giáo sư Đại học Tokyo, cựu cố vấn của chính phủ Lào, là người ủng hộ mạnh mẽ lập luận rằng Trung Quốc sẽ không cho phép Lào vỡ nợ trong các khoản thanh toán của mình, đặc biệt là vì lý do địa chính trị.

Ông viết hồi tháng Tám: “Một ‘bẫy nợ’ đối với Lào cũng có nghĩa là ‘bẫy nợ’ đối với các tổ chức cho vay Trung Quốc. “Trung Quốc không muốn trở thành một chủ nợ chịu gánh nặng về tài sản kém hiệu quả, cũng như không muốn giống như một người cho vay không đáng tin cậy đối với các quốc gia đang phát triển ở Châu Á – Thái Bình Dương và thực sự là Châu Phi”.

Lào cũng có cái mà một số nhà phân tích gọi là nợ “ẩn” đối với Trung Quốc. Theo AidData, phòng nghiên cứu của Đại học William & Mary Mỹ, Lào đang có các khoản nợ Trung Quốc chính thức trị giá khoảng 5,57 tỷ US$ từ năm 2000 đến năm 2017, nhưng có lẽ nước này còn có thêm nợ ẩn 6,69 tỷ US$.

Lào rất mắc nợ Trung Quốc và Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Tập Cận Bình. Hình ảnh: Twitter

Bradley Parks, giám đốc điều hành AidData, nói với Asia Times: “Chúng tôi định nghĩa nợ công tiềm ẩn là các khoản nợ được ký bởi các thực thể thuộc sở hữu của chính phủ Lào toàn bộ hoặc một phần, nhưng không có bảo đảm hoàn trả có chủ quyền rõ ràng. Như vậy, nhà nước có thể có hoặc không có trách nhiệm hoàn trả thay nếu những thực thể đó không thể trả nợ.  

Ông nói thêm: “Về nguyên tắc, 6,69 tỷ US$ nợ công ẩn này đối với Trung Quốc – 35,4% GDP – nên tách biệt và bổ sung vào mức ước tính 94,9% GDP của WB.

Tháng trước, Parks nói với Nikkei Asia rằng “mức độ nợ công thực sự của Lào đối với tất cả các chủ nợ rất có thể là 120% GDP” vào năm 2021. Tới cuối năm nay, con số này có thể còn cao hơn.

Nhưng ngay cả khi Lào không được phép vỡ nợ, chính phủ và dân chúng Lào sẽ không thoát khỏi những nhược điểm ngày càng gia tăng của các khoản nợ tăng nhanh.

Hồi tháng Tám, Nishizawa lưu ý rằng, Lào vẫn phải xử lý khoản nợ 964 triệu US$ đối với các chủ nợ thương mại, cũng như các khoản bổ sung cho các bên cho vay song phương ngoài Trung Quốc. Ông nói thêm: “Số lượng trái phiếu lưu hành tại thị trường Thái Lan năm 2021 đã vượt mức tương đương 1 tỷ US$.

Các nhà phân tích cho rằng những người cho vay đó có thể không dễ dàng tha thứ như Bắc Kinh, đặc biệt là khi xem xét tình trạng nợ xấu đi của chính Thái Lan trong bối cảnh nền kinh tế đang phục hồi chậm lại bị ảnh hưởng đặc biệt bởi Covid.

Chính phủ cộng sản Lào đã cam kết thực hiện các biện pháp thắt lưng buộc bụng, giảm chi tiêu của chính phủ và tăng cường phụ thuộc vào các nhà đầu tư nước ngoài, cụ thể là Trung Quốc và Việt Nam.

Điều đó mang lại cho Lãnh đạo Đảng ở Viêng Chăn, thậm chí còn ít nguồn lực hơn để giải quyết vấn đề đói nghèo, trong khi Lào là một trong những quốc gia trong khối ASEAN có tỷ lệ cao nhất về tình trạng kém phát triển kinh niên ở nông thôn.

Chính quyền Lào sẽ sớm phải có những nỗ lực đáng kể để tăng cường đánh thuế, mặc dù WB mô tả là “không có những nỗ lực kiên quyết để tăng thu ngân sách”.

Vientiane có thể thúc đẩy doanh thu bằng cách chấm dứt các khoản miễn thuế hào phóng dành cho các công ty nước ngoài và những người đầu tư vào các đặc khu kinh tế (SEZ) khác nhau, nhưng điều đó có thể ngăn cản các nhà đầu tư nước ngoài trong tương lai, đặc biệt là những nhà đầu tư với niềm tin rằng họ sẽ không trả thuế và gây phiền cho Bắc Kinh.

Một áp phích quảng cáo cho dự án đường sắt Lào-Trung dài 414 km, hứa hẹn sẽ biến Lào từ quốc gia lục địa thành quốc gia liên kết lục địa. Lào nợ Trung Quốc chi phí xây dựng. Ảnh: Facebook

Tuy nhiên, áp lực người dân địa phương phải trả nhiều thuế hơn cũng sẽ rủi ro như vậy. Việc đánh thuế nhiều hơn có thể đi kèm với đòi hỏi đại diện lớn hơn trong nhà nước độc đảng đàn áp, đặc biệt là khi nhiều doanh nghiệp nhỏ quen với việc không chia sẻ lợi nhuận hạn chế của họ với những người thu thuế. Không phản đối nơi công cộng một cách khôn ngoan, số lượng lớn người Lào đã lên mạng xã hội trong năm nay để trút bầu tâm sự về tình trạng của nền kinh tế.

Báo cáo Triển vọng Nghèo đói Vĩ mô mới nhất của WB công bố trong tháng này, dự kiến ​​nợ công trên GDP ở Lào sẽ đạt khoảng 94,9% cuối năm 2022. Dự báo năm 2023 sẽ tăng lên 96,4% và 97,7% năm 2024. WB cho biết sẽ kiểm tra chéo số liệu này với dữ liệu của chính phủ, có thể sẽ được công bố năm tới.

Tuy nhiên, những dự báo đó không bao gồm nợ được bảo lãnh công khai, chẳng hạn như tín dụng nợ của nhiều doanh nghiệp nhà nước của Lào, như Asia Times hiểu. Triển vọng của WB cho biết nợ công (không có nợ công bảo lãnh) năm 2021 là 77,9% GDP, nhưng WB cho rằng nợ công và nợ công có bảo lãnh cộng lại đạt 89% GDP.

Đó không phải là một con số chính xác, chắc chắn, nhưng điều đó có nghĩa là chỉ riêng nợ được bảo lãnh công khai đã chiếm 11,1% GDP vào cuối năm 2021 và năm nay có thể bằng vậy, nếu không muốn nói là cao hơn.

Vì vậy, nếu WB chính xác rằng cuối năm nợ công sẽ ở mức 94,9% GDP, thì việc bổ sung nợ bảo lãnh công khai có thể đồng nghĩa với việc toàn bộ gánh nặng nợ của Lào sẽ tăng lên trên 100% GDP, mặc dù điều này phụ thuộc phần lớn vào việc đồng kip tiếp tục giảm giá.

Tuy nhiên, ngay cả điều đó cũng không phải là toàn bộ bức tranh. Những ước tính này không tính đến các khoản nợ khác trong tương lai, chẳng hạn như các chương trình hưu trí do nhà nước hậu thuẫn và các khoản chi trả phúc lợi đã được mở rộng theo Chiến lược Bảo trợ Xã hội Quốc gia 2025 của chính phủ.

Theo phân tích chi phí của chính phủ công bố hồi tháng Chín 2020, trợ cấp trẻ em và người khuyết tật năm 2022 sẽ tiêu tốn của quốc gia 115 tỷ kip (gần 7 triệu US$ theo tỷ giá hiện nay); nhưng một khi phúc lợi dành cho người lớn như phúc lợi xã hội tuổi già được tính từ năm 2025, chi phí sẽ tăng gấp đôi lên 207 tỷ kip vào năm đó và lên đến 478 tỷ kip vào năm 2030.

Chi phí của chính phủ cho thấy tất cả các khoản chi trả an sinh xã hội này sẽ chỉ chiếm 0,10% GDP vào năm 2030.

Tuy nhiên, điều này không bao gồm những lợi ích xã hội mở rộng mà chính phủ muốn thực hiện, cũng như sự suy giảm GDP vì đại dịch. Báo cáo cảnh báo rằng “các hoạt động chiến lược khác không được bao gồm trong bài tập tốn kém này.”

Tài liệu chính sách của chính phủ nói thêm rằng “những ước tính chi phí này sẽ cần được điều chỉnh lại khi các kế hoạch hành động và chi tiết đầy đủ của các hoạt động và các biện pháp thực hiện được hoàn thiện.”

Thật vậy, họ được đưa ra dựa trên giả định rằng các khoản thanh toán sẽ chỉ được cung cấp cho người nghèo, sử dụng ước tính tỷ lệ nghèo là 23,2% tổng dân số.

Nhưng báo cáo Triển vọng Nghèo đói Vĩ mô mới nhất của WB cho biết – dựa trên chuẩn nghèo có thu nhập trung bình thấp hơn 3,65 US$/ngày (tính theo PPP 2017) – tỷ lệ nghèo của đất nước năm 2022 có khả năng vào khoảng 32% và sẽ chỉ giảm nhẹ xuống 31,3% trong năm tới.

Do đó, các khoản chi trả phúc lợi xã hội mở rộng có thể sẽ tốn kém hơn nhiều so với ước tính của chính phủ./.

Nguồn: https://asiatimes.com/2022/10/china-indebted-laos-way-more-broke-than-advertised/