Nghiên Cứu Lịch Sử

 Cù Tuấn dịch từ The Economist.

 Tại các thành phố do Nga chiếm đóng như Melitopol, cuộc kháng chiến bí mật vẫn tiếp tục

Người Nga đã chiếm thành phố trung tâm đường sắt chiến lược Melitopol vào ngày thứ ba của cuộc chiến, tuyến đường tiếp tế của họ có vẻ như được mở rộng nhờ đường sắt của chính Ukraine. Việc kiểm soát thành phố này, vốn là một đoạn quan trọng của cây cầu đất liền nối với Crimea, đã cho thấy là khó khăn hơn một chút. Cứ vài ngày lại có một báo cáo đáng ngạc nhiên: một đoàn tàu bọc thép bị phá hủy và một cuộc tấn công bằng lựu đạn vào sở chỉ huy (ngày 18 tháng 5); đường ray xe lửa và một trạm radar bị nổ tung (ngày 22 tháng 5); một cuộc biểu tình ủng hộ Ukraine (ngày 29 tháng 5); và nhà của một cộng tác viên với người Nga bị một vụ nổ làm hư hại (ngày 30 tháng 5). Ukraine tuyên bố quân kháng chiến của họ đã giết hơn 100 binh sĩ Nga tại vùng chiếm đóng Melitopol. “Người dân của chúng tôi đang làm mọi thứ để đảm bảo quân chiếm đóng sẽ không thể ăn ngon ngủ yên”, thị trưởng của thị trấn Ivan Fedorov nói từ vị trí trong lãnh thổ do Ukraine kiểm soát.

Melitopol là thủ đô không chính thức của quân kháng chiến Ukraine. Kể từ giữa tháng 3, các bản đồ chiến tranh do Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Mỹ sản xuất cho thấy nó được đánh dấu bằng các sọc, có nghĩa là đây là lãnh thổ có quân kháng chiến Ukraine hoạt động. Nhưng Melitopol còn lâu mới là nơi duy nhất chứng kiến ​​những hoạt động như vậy. Tại khu vực lân cận Kherson, một căn cứ không quân do Nga kiểm soát đã bị đặt mìn nổ gần hai chục lần. Tại Enerhodar, Andrii Shevchyk, thị trưởng cộng tác với Nga, đã là mục tiêu của một vụ ám sát bất thành. Ở Izyum, những người lính Nga đói khát được một bà già có vẻ thân thiện tặng cho những chiếc bánh nướng có gai, theo một cuộc điện đàm giữa một người lính Nga và bạn gái của anh ta đã bị tình báo Ukraine nghe được và ghi lại; 8 người trong số họ được cho là đã chết. Khi người Nga bỏ lại xe tăng hoặc xe tải chở xăng dầu, những nông dân Ukraine đã kéo chúng đi. Các báo cáo về các vụ nổ tại các bãi chứa vũ khí thỉnh thoảng được ghi nhận tại các khu vực bị chiếm đóng Donetsk và Luhansk.

Các vụ cháy và nổ tại các cơ sở quân sự bên trong nước Nga dường như đang trở nên phổ biến hơn. Trong nhiều trường hợp, các bằng chứng cho thấy độ an toàn cháy nổ là kém. Nhưng các lực lượng đặc biệt của Ukraine dường như đang nhắm mục tiêu vào các chuỗi cung ứng ở các tỉnh biên giới của Nga. Trong ít nhất một lần, một chiếc trực thăng đã tấn công một cơ sở chứa dầu ở thành phố Bryansk của Nga. Các quan chức ở Kyiv từ chối bình luận về các hoạt động này. Khi bàn luận bên lề, một sĩ quan tình báo cấp cao kín tiếng nói rằng vụ này mang tính tâm linh: “Đây là công việc của Chúa Trời. Chúa đang trừng phạt Liên bang Nga. Có thể là không trực tiếp. Có thể không bằng chính đôi tay của Chúa. Có lẽ Chúa đã sử dụng trực thăng đấy”.

Phong trào kháng chiến ngầm của Ukraine trong các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng được một đơn vị thuộc lực lượng vũ trang của họ được gọi là Lực lượng Hoạt động Đặc biệt (sso) điều phối. Sư đoàn này được thành lập vào năm 2015 sau khi các nỗ lực kháng chiến thất bại thảm hại trong giai đoạn đầu của cuộc chiến ở Donbas. Một cựu đặc nhiệm trong đơn vị này, xin được giấu tên, cho biết công việc được chia thành ba phần: hoạt động quân sự, hoạt động hỗ trợ và chiến tranh tâm lý. “Nhiệm vụ là ngăn chặn kẻ thù chuyển thêm quân dự bị đến Melitopol,” anh giải thích. “Sso giao cho các lực lượng đặc biệt một nhiệm vụ làm nổ một cây cầu, các du kích cần phải phá hỏng đường sắt, và [hoạt động tâm lý là] in tờ rơi để nói rằng chúng tôi đang theo dõi họ. Vì vậy, cuối cùng chỉ có một nửa số quân Nga dám đến”.

Nguồn tin này cho biết các đồng nghiệp của ông đã dành thời gian đáng kể để chuẩn bị cho các du kích tiềm năng – “những người địa phương giản dị, nhưng sống bí mật” – trong những năm trước khi chiến tranh xảy ra. Ông từ chối đi vào chi tiết về khóa huấn luyện du kích, nhưng nói rằng những điều cơ bản của nó đều có trong “Total Resistance”, một cuốn sách hướng dẫn du kích cổ điển được viết vào năm 1957 để chuẩn bị cho người Thụy Sĩ trước sự tấn công và chiếm đóng tiềm tàng của các nước thuộc Khối Warszawa. Một trang web do sso xuất bản cung cấp các mẹo chiến đấu cho quân kháng chiến ngầm của Ukraine. Những mẹo mực này bao gồm lời khuyên về cách tổ chức kháng chiến bí mật (những điều cơ bản cần biết), chuẩn bị phục kích (đảm bảo các đường thoát rõ ràng) và đối phó với việc bị bắt giữ (giữ bình tĩnh và hy vọng điều tốt nhất).

Vladimir Zhemchugov đã điều hành hàng chục chiến dịch của quân kháng chiến Ukraine tại quê hương Luhansk của ông trong năm 2014-15, trước khi ông bị dẫm phải mìn và bị bắt. Ông nói rằng cuộc kháng chiến hiện tại bao gồm cả quân nhân chuyên nghiệp và tình nguyện viên, “60-40, theo thứ tự đó”. Ông Zhemchugov, người hiện giúp huấn luyện tình nguyện viên, nói rằng chính quyền Ukraine đã thiết lập cấu trúc cơ bản cho một cuộc nổi dậy, trong vài tháng gấp rút trước cuộc chiến. Một mạng lưới các kho vũ khí bí mật, những ngôi nhà an toàn và những người ủng hộ tiềm năng hiện đã tồn tại trên khắp đất nước này; trong một số trường hợp, các mạng lưới tội phạm đã được sử dụng. Nhưng sự chuẩn bị này là chưa đủ kỹ lưỡng. Rõ ràng mạng lưới này đã bị các quan chức thân Nga phá hoại. “Các dịch vụ an ninh và cảnh sát đã cho thấy là liên kết yếu nhất của chúng tôi.”

Tính đến năm 2014, khi chiến tranh nổ ra ở miền đông Ukraine, các cơ quan an ninh của Nga dường như đã nắm được cơ sở dữ liệu về các thông tin quân sự bí mật này. Tại Kherson, các sĩ quan Nga đã đến nhà của những người Ukraine từng phục vụ trong quân đội. Những người không chuyển chỗ ở sẽ bị giam giữ, đánh đập, tra tấn hoặc tệ hơn. Nguồn sso cho biết: “Kháng chiến không phải lúc nào cũng tốt cho sức khỏe của một người. Rủi ro là có thật và cuộc chiến không phải là chuyện đi dạo trong công viên”. Nga dường như cũng đang đẩy mạnh các nỗ lực để ngăn chặn sự kháng cự của người Ukraine, gia tăng các vụ bắt giữ và trừng phạt người biểu tình. Nhưng các nội dung nghe trộm điện thoại do các cơ quan an ninh Ukraine tung ra cho thấy một số binh sĩ Nga đang lo sợ. Một người lính nói với bạn của mình trong một cuộc gọi: “Đêm chết tiệt nào chúng tôi cũng phải chiến đấu với các nhóm kháng chiến xâm nhập vào làng xã. Một số người trong chúng tôi thấy quá đủ rồi. Chúng tôi đang rời khỏi chỗ này. “