Nghiên Cứu Lịch Sử

 Cù Tuấn dịch từ New York Times.

Kể từ khi Nga xâm lược, các quốc gia NATO đã nâng cấp kho vũ khí của Ukraine với các công cụ ngày càng tinh vi, với nhiều hứa hẹn hơn, như các hệ thống tên lửa phóng nhiều lần tiên tiến mà Mỹ và Anh cam kết.

Nhưng việc huấn luyện binh lính cách sử dụng các thiết bị này đã trở thành một trở ngại lớn và ngày càng gia tăng – một trở ngại mà Trung sĩ Dmytro Pysanka gặp phải hàng ngày. Dmytro Pysanka và tiểu đội của anh đang vận hành một khẩu súng chống tăng cũ được ngụy trang nấp trong một bụi cây xanh ở Kherson, miền nam Ukraine.

Nhìn qua khung hình được gắn vào khẩu súng, Trung sĩ Pysanka như thấy được một chiếc kính vạn hoa với hàng loạt những con số và dòng chữ. Nếu biết đọc chính xác, chúng sẽ cung cấp cho anh những tính toán cần thiết để pháo bắn trúng vào quân Nga. Tuy nhiên, sai sót là thường gặp trong các trận đấu pháo hỗn loạn.

Hơn một tháng trước, các chỉ huy của đơn vị pháo binh tiền tuyến của anh đã có được một thiết bị tiên tiến hơn nhiều: công cụ xác định khoảng cách bằng laser công nghệ cao do phương Tây cung cấp để giúp xác định mục tiêu.

Nhưng có một trở ngại: Không ai biết cách sử dụng nó.

“Nó giống như việc bạn được tặng một chiếc iPhone 13 và chỉ có thể gọi điện thoại,” Trung sĩ Pysanka nói, rõ ràng là rất bực tức.

Trung sĩ Pysanka cho biết, công cụ xác định mục tiêu, được gọi là JIM LR, giống như một cặp ống nhòm công nghệ cao và có thể là một phần của chuỗi thiết bị do Mỹ cung cấp.

Thiết bị này có vẻ là một sự lựa chọn hoàn hảo để giúp sử dụng tốt hơn khẩu súng chống tăng cũ vốn được chế tạo vào năm 1985. Nó có thể nhìn thấy mục tiêu vào ban đêm và xác định khoảng cách, hướng la bàn và tọa độ GPS của mục tiêu. Một số binh sĩ đã học đủ để biết cách vận hành công cụ này, nhưng sau đó đã luân chuyển đi nơi khác trong những ngày gần đây, để lại cho đơn vị một chiếc chặn giấy đắt tiền.

“Tôi đã cố gắng học cách sử dụng nó bằng cách đọc sách hướng dẫn bằng tiếng Anh và sử dụng Google Dịch,” Trung sĩ Pysanka nói.

Hôm thứ Hai, nước Anh hứa sẽ gửi cho Ukraine các bệ phóng đa tên lửa di động, cải thiện tầm bắn và độ chính xác của pháo Ukraine, vài ngày sau khi Tổng thống Biden cam kết gửi vũ khí tương tự.

Các vũ khí mới tiên tiến nhất của Ukraine tập trung ở khu vực phía đông Donbas, nơi diễn ra các cuộc giao tranh ác liệt nhất khi các lực lượng của Tổng thống Nga Vladimir V. Putin tiếp cận từ phía đông, bắc và nam để cố gắng tấn công một phần lãnh thổ do Ukraine nắm giữ. Ở mũi phía đông của cái vùng lãnh thổ này, hai bên đã tiến hành một trận chiến cù cưa để giành lấy thành phố Sievierodonetsk đã bị tàn phá, và gần như bị bỏ hoang.

Cuối tuần qua, quân đội Ukraine đã giành lại một số vùng trong thành phố, theo các nhà phân tích phương Tây và các quan chức Ukraine. Nhưng vào ngày 7/6, Ukraine đã bị buộc phải lùi lại một lần nữa khi quân Nga tăng cường cuộc tấn công bằng pháo binh vốn đã dữ dội của họ, theo Serhiy Haidai, thống đốc khu vực.

Một ngày sau chuyến thăm mạo hiểm tới quân đội ở thành phố Lysychansk, gần Sievierodonetsk, Tổng thống Volodymyr Zelensky hôm 7/6 đã đưa ra đánh giá thẳng thắn về thách thức: “Kẻ thù đông hơn. Chúng mạnh mẽ hơn. Nhưng chúng tôi có mọi cơ hội để chiến đấu theo hướng mặt trận này ”.

Các nhà lãnh đạo Ukraine thường xuyên kêu gọi phương Tây cung cấp các loại vũ khí và thiết bị cao cấp, đặt hy vọng chiến thắng vào các tên lửa chống tăng dẫn đường, pháo và tên lửa dẫn đường bằng vệ tinh mới.

Nhưng đứng trước nhu cầu về các công cụ chiến tranh, quân đội Ukraine cũng cần biết cách sử dụng chúng. Nếu không được đào tạo thích hợp, tình huống khó xử mà đơn vị của Trung sĩ Pysanka phải đối mặt khi mày mò tìm cách sử dụng công cụ tìm vị trí mục tiêu của họ sẽ còn lan rộng trên quy mô lớn hơn nhiều. Các nhà phân tích cho rằng điều đó có thể lặp lại cách tiếp cận thất bại của Mỹ trong việc cung cấp cho quân đội Afghanistan những thiết bị không có khả năng duy trì mà không có sự hỗ trợ hậu cần lớn.

Michael Kofman, giám đốc nghiên cứu Nga tại C.N.A., một viện nghiên cứu ở Arlington, Va cho biết: “Người Ukraine rất háo hức sử dụng thiết bị phương Tây, nhưng để duy trì nó thì người dùng cần phải được đào tạo”.

Mỹ và các nước NATO khác đã đào tạo sâu rộng cho quân đội Ukraine trong những năm trước cuộc chiến, mặc dù không phải về một số vũ khí tiên tiến mà họ đang gửi đến. Các quan chức quân sự Mỹ cho biết, từ năm 2015 đến đầu năm nay, các hướng dẫn viên Mỹ đã huấn luyện hơn 27.000 binh sĩ Ukraine tại Trung tâm Huấn luyện Chiến đấu Yavoriv gần Lviv. Có hơn 150 cố vấn quân sự Mỹ ở Ukraine khi Nga xâm lược vào tháng 2, nhưng họ đã rút về.

Kể từ khi bắt đầu cuộc chiến, Mỹ đã cam kết viện trợ khoảng 54 tỷ USD cho Ukraine và cung cấp hàng loạt vũ khí và thiết bị, gần đây nhất là một số bệ phóng tên lửa di động HIMARS tiên tiến, một động thái mà Điện Kremlin nhanh chóng lên án sau đó.

Nhưng để tránh một cuộc đối đầu trực tiếp hơn với Nga, chính quyền Biden cho đến nay đã từ chối cử các cố vấn quân sự trở lại Ukraine để giúp huấn luyện các lực lượng Ukraine sử dụng các hệ thống vũ khí mới, và thay vào đó, họ dựa vào các chương trình đào tạo ở bên ngoài nước này.

Điều này đã gây áp lực rất lớn lên những người lính Ukraine như Thượng sĩ Andriy Mykyta, một thành viên của lực lượng bảo vệ biên giới của Ukraina. Ngay trước chiến tranh, Mykyta đã được đào tạo ngắn hạn từ các cố vấn NATO về vũ khí chống tăng tiên tiến của Anh, được gọi là NLAW.

Giờ đây, anh đang chạy sô vòng quanh các vị trí tiền tuyến để cố gắng hướng dẫn các đồng đội về cách sử dụng chúng. Anh nói, trong nhiều trường hợp, binh lính Ukraine đã học cách sử dụng một số vũ khí, bao gồm NLAW, bằng cách sử dụng các video trực tuyến và thực hành tại chỗ.

“Nhưng có những loại vũ khí mà bạn không thể học được từ trực giác: đó là tên lửa đất đối không, pháo và một số thiết bị,” Trung sĩ Mykyta cho biết trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại. “Vì vậy, chúng tôi cần các khóa học chính thức,” anh nói thêm.

Có thể thấy rõ nhu cầu của Ukraine ở khu vực nơi đơn vị của Trung sĩ Pysanka đang hoạt động – ngay phía đông bắc thành phố Kherson do Nga chiếm đóng. Khu vực này là nơi diễn ra một cuộc tấn công ngắn ngủi của Ukraine trong tuần qua. Cuộc tấn công của quân Ukraine đã bị chậm lại ngay sau khi quân Nga trên đường rút lui đã phá hủy một cây cầu quan trọng. Các quan chức quân đội Ukraine cho biết việc thiếu pháo binh tầm xa hơn có nghĩa là họ không thể cố gắng vượt sông để truy đuổi quân Nga.

Đối với tiểu đội pháo binh của Trung sĩ Pysanka, người hướng dẫn duy nhất của tiểu đội cho công cụ tìm khoảng cách bằng laser là một người lính còn ở lại của đơn vị cuối cùng và đã dành thời gian để dịch phần lớn cuốn sách hướng dẫn 104 trang. Nhưng công việc vẫn còn mang tính thử và sai khi họ vật lột với các tổ hợp các nút bấm chức năng, đồng thời tìm kiếm các giải pháp đặc biệt để giải quyết việc thiếu giá ba chân và màn hình video (mặc dù cả hai đều được quảng cáo trong sách hướng dẫn).

“Nếu bạn đang làm việc ở khoảng cách xa trong khi cầm nó bằng tay, đôi khi thiết bị này có thể đưa ra các số liệu không chính xác,” Trung sĩ Pysanka nói. “Sẽ an toàn hơn,” anh nói thêm, “để thiết bị này hoạt động khi nó được đặt trên giá ba chân hướng về phía mục tiêu đối phương và người điều khiển làm việc với màn hình được che chắn kỹ.”

Thiết bị JIM LR, do công ty Safran của Pháp sản xuất, trông giống như sự kết hợp giữa tai nghe thực tế ảo và ống nhòm truyền thống, đồng thời có thể được sử dụng cùng với ứng dụng lập bản đồ trên máy tính bảng mà quân đội Ukraine sử dụng để hỗ trợ trong các cuộc tấn công bằng pháo binh.

Với trọng lượng khoảng 6 pound, thiết bị này nhỏ hơn nhiều so với lựu pháo M777 155 mm nặng 4 tấn rưỡi do Mỹ cung cấp gần đây đã lên đường tới chiến tuyến ở phía đông Ukraine. Nhưng cả hai thiết bị đều có những sự tinh tế tỉ mỉ cần phải tìm hiểu, cho thấy những phức tạp đến từ việc tiếp nhận thiết bị nước ngoài cung cấp cho quân đội.

Các sĩ quan Ukraine cho biết M777 rất cơ động và có khả năng bắn xa, nhưng việc huấn luyện cách sử dụng nó đã trở thành nút thắt cổ chai trong việc triển khai pháo binh, các sĩ quan Ukraine cho biết. Tại các khóa học ở Đức kéo dài một tuần, Mỹ đã huấn luyện binh sĩ Ukraine cách sử dụng vũ khí và cách bảo quản nó.

Tuy nhiên, do chưa thấu đáo về tư duy, một chi tiết nhỏ gần như đã làm trì hoãn mọi hoạt động bảo dưỡng pháo tại các chiến tuyến vốn đã khó tiếp cận, các sĩ quan Ukraine cho biết. Toàn bộ khẩu pháo M777 được hiển thị theo hệ thống đo lường kiểu Anh vốn được sử dụng ở Mỹ (mile, foot, inch), có nghĩa là việc sử dụng đo lường hệ mét mà Ukraine quen áp dụng sẽ rất khó khăn và có nguy cơ làm hỏng thiết bị.

Chỉ sau khi gửi pháo, Mỹ mới sắp xếp vận chuyển gấp rút các hộp công cụ gồm các thiết bị để hiển thị khoảng cách theo hệ mét, Thiếu tá Vadim Baranik, phó chỉ huy một đơn vị bảo trì, cho biết.

Tuy nhiên, các hộp công cụ này có thể bị thất lạc, bị mất hoặc bị phá hủy, và do vậy có khả năng khiến pháo của Mỹ không thể hoạt động trừ khi ai đó lấy được thiết bị hiển thị do Mỹ cung cấp.

Và JIM LR, vốn có khả năng hiển thị dữ liệu nhắm mục tiêu cực kỳ chính xác, nhưng lại cung cấp thông tin, được gọi là lưới tọa độ, ở định dạng được NATO sử dụng rộng rãi. Trung sĩ Pysanka phải mất công chuyển đổi chúng sang hệ tọa độ được sử dụng từ thời Liên Xô trên bản đồ của Ukraine. Những chuyện nho nhỏ như vậy đã hạn chế tốc độ bắn của khẩu pháo và nguy cơ xảy ra lỗi sẽ tăng lên, đặc biệt là khi họ phải chịu sức ép của pháo binh Nga bắn lại.

Hiện tại, Trung sĩ Pysanka đang tập trung vào việc học công cụ tìm vị trí mục tiêu. Theo góc nhìn của anh về cuộc chiến, vũ khí và thiết bị do phương Tây cung cấp chỉ giới hạn ở một số lượng nhỏ tên lửa chống tăng và bộ dụng cụ sơ cứu.