Nghiên Cứu Lịch Sử

Jorge L. Rivero

12 tháng Mười Hai 2022

Biên dịch: GaD

Các giả định về sự thống trị của quân đội Nga chủ yếu dựa trên niềm tin rằng các cải cách quân sự của Moskva kể từ năm 2008 đã khắc phục các vấn đề về thể chế như ở Chechnya và Gruzia.

Quân đội Nga đã xâm lược Ukraina dựa trên những giả định sai lầm hoặc thiếu sót về quân đội Ukraina, và quan điểm của phương Tây về quân đội Nga cũng thường sai như vậy. Các sĩ quan cấp cao của quân đội Hoa Kỳ và các quan chức chính phủ tin rằng quân đội Nga sẽ nhanh chóng tiêu diệt sự kháng cự của Ukraina, với một số quan chức suy đoán rằng Kyiv sẽ thất thủ trong vòng 72 giờ. Thay vào đó, cuộc tấn công vào Kyiv bị đình trệ, với đoàn xe dài 40 dặm đầy tai tiếng trở thành đỉnh điểm của những thất bại trong kế hoạch và hậu cần của Nga dẫn đến cuộc rút quân đáng xấu hổ khỏi Kyiv vào cuối tháng Ba. Có lẽ phương Tây đã trở thành con mồi cho các chiến dịch thông tin của Nga, điều này đã được thể hiện trong các chiến dịch quân sự những năm qua, chẳng hạn như sự tham gia của Nga vào Nội chiến Syria hay “Những chàng trai màu lục” ở Krym. Các nhà phân tích quân sự cuối cùng tin rằng quân đội Nga đã cải cách sau cuộc cải cách “Diện mạo mới” năm 2008 của Bộ trưởng Quốc phòng Anatoly Serdyukov.  

Cuộc xâm lược Ukraina đã cho thấy một số sai sót trong thiết kế tác chiến vốn là đặc hữu và đặc trưng của quân đội Nga thời hậu Soviet, mà những cải cách của Serdyukov nhằm giải quyết. Thiết kế và sử dụng lực lượng yếu kém, thiếu sót trong tình báo và trinh sát, chỉ huy và kiểm soát thiếu phối hợp, và các vấn đề hậu cần mang tính hệ thống vẫn tồn tại ở tất cả các cấp chỉ huy Nga. Quá nhiều sai lầm của Nga trong các cuộc xung đột cục bộ kể từ khi Liên Xô sụp đổ lẽ ra phải giúp các nhà phân tích nhìn ra những thiếu sót của quân đội Nga. Mặc dù chúng không đầy đủ, nhưng một cái nhìn thoáng qua về những thiếu sót này có thể đã giúp hình thành một nhận thức khác của phương Tây về quân đội Nga trước cuộc xâm lược.

Ukraina 2022

Sau khi chiến sự nổ ra ở Ukraina vào tháng 2 này, quân đội Nga đã gặp khó khăn do khả năng trinh sát và tình báo kém, giống như trong các cuộc xung đột trước đây, cho thấy một vấn đề thường xuyên tái diễn. Ví dụ, theo báo cáo nguồn mở trong cuộc phản công nổi tiếng hiện nay ở Kharkiv, quân đội Nga thường mất dấu các phần tử lữ đoàn Ukraina, dẫn đến việc người Ukraina thành công khi quân đội Nga rút lui trong khu vực. Cụ thể, vào mùa hè năm 2022, tình hình ở một số khu vực trở nên nghiêm trọng đến mức Lữ đoàn Spetsnaz cận vệ số 45, lực lượng đổ bộ đường không Nga (VDV) và đơn vị trinh sát sâu hàng đầu của GRU, có một tiểu đoàn bố trí phòng thủ phía tây nam Izyum và tiểu đoàn thứ hai bố trí phòng thủ ở phần cực bắc của tỉnh Kherson. Điều này khiến toàn bộ lực lượng Nga trong khu vực bị mù. Nga cũng đã mất 148 máy bay không người lái trong giao tranh.

Khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt (SMO), các tiểu đoàn súng trường cơ giới của Nga dường như hoạt động ở mức từ 65 đến 75%. Tình trạng thiếu nhân lực chỉ trở nên trầm trọng hơn, dẫn đến lời kêu gọi huy động một phần vào tháng Chín. Trong suốt mùa hè, các vấn đề về nhân lực trở nên tồi tệ hơn vì người lãnh đạo Nga Vladimir Putin không chấp thuận việc huy động và vì các giải pháp dựa trên dự bị trong 90 ngày của Bộ Tổng tham mưu và Bộ Quốc phòng liên tục hết hạn. Đến tháng Tám, quân Lữ đoàn Tên lửa Cận vệ 152, một Lữ đoàn Iskander từ Kaliningrad, đang thực hiện các chức năng bộ binh trong một nỗ lực gần như cố gắng giữ một phần tuyến phòng thủ của Quân đoàn 11 ở phía tây bắc Izyum. Có lẽ đáng ngạc nhiên nhất là việc huấn luyện các lực lượng Nga dường như kém tiến bộ, ngay cả trong các lực lượng tinh nhuệ hơn như bộ binh hải quân, VDV và Spetsnaz.

Sự chỉ huy và kiểm soát của Nga tiếp tục khủng khiếp không kém. Các báo cáo cho rằng quân đội Nga không có chỉ huy chiến trường ở Ukraina cho đến cuối tháng Tư, khi Tướng Aleksandr Dvornikov hiện đã mãn nhiệm được chỉ định lãnh đạo lực lượng Nga trong chiến trường. Cho đến thời điểm đó, mỗi Quân đoàn vũ trang kết hợp hoạt động độc lập thông qua các trục tiến công của nó, với rất ít sự phối hợp tổng thể. Sự phối hợp giữa các đơn vị quân đội có vẻ lộn xộn, với Rosgvardiya – lực lượng Vệ binh Quốc gia – đôi khi dẫn đầu các đội hình Nga. Các chỉ huy Nga dường như có vấn đề lớn về giao tiếp, điều này có thể dẫn đến việc một số chỉ huy Nga này bị quân đội Ukraina tìm diệt. Trong một video nổi tiếng hiện nay, quân sư đoàn xe tăng Cận vệ 90 hoạt động không an toàn trên hệ thống được bảo mật của họ và thông tin liên lạc của họ đã bị chặn trong một cuộc phục kích ở phía đông Kyiv và được phát sóng trên toàn thế giới.

Hơn nữa, liên lạc an toàn đã không hoạt động vì ERA, tiền điện tử của Nga được giới thiệu vào năm 2021, dựa trên cơ sở hạ tầng 3G và 4G trên mặt đất. Ngoài ra, hệ thống trinh sát, chỉ huy và kiểm soát và liên lạc Strelets của GRU, cũng sử dụng công nghệ 3G và 4G, đã bị gián đoạn ngay từ đầu trong cuộc xâm lược. Nga đã mất 201 sở chỉ huy và trạm liên lạc kể từ khi bắt đầu chiến sự, khiến việc chỉ huy và kiểm soát trên khắp chiến trường trở nên khó khăn.

Chechnya lần thứ Nhất

Năm 1994, quân đội Nga, một lực lượng kế thừa từ Liên Xô, rơi vào tình trạng hỗn loạn. Các sĩ quan không được trả lương nhiều tháng và nền kinh tế Nga phải vật lộn để chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa nhà nước sang nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa. Trong những biến động về tổ chức diễn ra nhanh chóng sau đó, Nga đã lao vào trận chiến với kẻ thù kiên quyết và linh hoạt, một số kẻ này đã từng phục vụ trong Lực lượng Vũ trang Liên Xô và có các thiết bị của Liên Xô để tùy ý sử dụng. Chủ nghĩa tự cao tự đại của người Nga đã dẫn đến những dự đoán vào tháng Hai rằng Kyiv sẽ thất thủ trong vòng vài ngày cũng như ở Grozny, với việc Bộ trưởng Quốc phòng Nga khi đó là Tướng Pavel Grachev khoe khoang rằng Grozny sẽ thất thủ trong hai giờ nữa.

Sau một loạt nỗ lực mạnh mẽ và thất bại nhằm loại bỏ Dzhokhar Dudayev, tổng thống Chechnya và là cựu tướng Không quân Liên Xô, Nga đã triển khai một lực lượng dự phòng tới Grozny, điều này đã gây ra thảm họa. Các quan chức an ninh Kreml tin rằng Dudayev và quân đội của hắn là một thành phần tội phạm vô tổ chức sẽ bị khuất phục khi nhìn thấy chiếc xe tăng Nga đầu tiên, vì không nắm bắt được mục tiêu và khả năng thực sự của Chechnya. Các chiến thuật của Nga được tổ chức nhằm mục đích phô trương lực lượng hơn là di chuyển để đánh trận. Đe dọa và ép buộc là những mục tiêu chính. Việc lập kế hoạch chi tiết cho sự can thiệp quân sự vào Chechnya đã không bắt đầu cho đến hai tuần trước chiến dịch, điều này có những tác động hệ quả trong toàn bộ chiến dịch kéo dài 21 tháng.

Một câu ngạn ngữ của Liên Xô và Nga về tạo lực lượng – “Nhân sự: kiểm tra! Thiết bị: kiểm tra!, Đào tạo: tùy chọn” – rất mạnh trong tâm trí các nhà quy hoạch Nga. Vào thời điểm xảy ra cuộc tấn công vào Grozny, các lực lượng Nga đã không tiến hành huấn luyện dã chiến cấp sư đoàn hoặc trung đoàn kể từ trước khi quân đội Liên Xô sụp đổ. Hầu hết các tiểu đoàn Nga được biên chế ở mức 55%, và không một trung đoàn Nga nào được biên chế ở mức tối đa. Các đơn vị Nga được ngẫu nhiên thành lập, và một số lượng đáng kể lính Nga là lính nghĩa vụ; không ai được đào tạo cùng nhau trước khi đi vào đường phố Grozny. Ở Lữ đoàn 81, Sư đoàn xe tăng Cận vệ 90, 49 trong số 56 trung đội trưởng đã từng ở học viện quân sự vài tuần trước khi bắt đầu chiến sự. 50% quân vội vã tập hợp cho các hoạt động ở Grozny chưa bao giờ bắn một quả đạn nào từ xe tăng của họ. Các chỉ huy Nga bị gián đoạn liên lạc ở cấp trung đội, đại đội và tiểu đoàn. Họ thường buộc phải truyền qua radio không mã hóa, cho phép chiến binh Chechnya theo dõi quá trình truyền tin của họ và chèn thông báo giả để gây nhầm lẫn cho lực lượng Nga.

Khi quân đội Nga bắt đầu hành quân vào Grozny, các chỉ huy Nga đã điều động lực lượng thiết giáp không có bộ binh hỗ trợ. Thay vì xác định chính xác các nỗ lực và mục tiêu chính, quân  Nga đã tiến quân theo ba đội riêng biệt, biệt lập và không hỗ trợ lẫn nhau. Tương tự như cuộc chiến ở Ukraina, nơi hàng trăm video cho thấy đội hình xe tăng Nga hoạt động đơn lẻ trong các thành phố hoặc làng mạc, người Nga đã chịu tổn thất thảm khốc khi xe tăng và xe chở quân tiến vào thành phố và trở thành mục tiêu rõ ràng của các đội sát thủ Chechnya. Khi trận chiến Grozny kết thúc, 102 trong số 120 xe chiến đấu bộ binh Nga và 20 trong 26 xe tăng tiến vào thành phố đã bị tiêu diệt. Tiểu đoàn 1 Lữ đoàn súng trường cơ giới 131 với 1.000 binh sĩ tiến vào thành phố; đến ngày 3 tháng Một, khi tới trung tâm, đơn vị đã mất 800 người. Nga cũng thất bại trong việc phong tỏa thành phố, như học thuyết của Liên Xô (và sau này là Nga), được học sau Thế chiến 2, đã quy định.

Các cuộc xâm lược Chechnya và Ukraina vào năm 2022 có một số điểm tương đồng. Cả hai đều chứng kiến ​​các đơn vị biên chế không đầy đủ, việc sử dụng vũ khí tổng hợp kém dẫn đến những hậu quả thảm khốc đối với lực lượng thiết giáp và việc thu thập thông tin tình báo không đầy đủ – được khuếch đại bởi dịch bệnh tham nhũng đặc hữu – dẫn đến nhận thức kẻ thù sai lầm. Cũng giống như ở Chechnya, lực lượng an ninh Nga đã vẽ ra một bức tranh thực tế sai lệch, khiến các nhà hoạch định quân sự đánh giá thấp quân đội Ukraina. Giống như ở Grozny, thiết giáp Nga tiến vào các thành phố mà không có bộ binh hỗ trợ. Trinh sát yếu kém đồng nghĩa với việc chỉ huy Nga mù quáng tiến thẳng vào Grozny. Các lực lượng Nga không biết các thành trì của người Chechnya trong thành phố và do đó, các đội quân trực diện đã mù quáng giao chiến thay vì bỏ qua. Điều này nhấn mạnh thêm các vấn đề về chỉ huy và kiểm soát có từ năm 1995.

Gruzia

Đến năm 2006, quân đội Nga đang huấn luyện cho cuộc đối đầu với Gruzia bằng các cuộc tập trận quy mô lớn ở Quân khu Bắc Kavkaz giống như một cuộc tổng duyệt cho một cuộc tấn công vào Gruzia. Sau một cuộc tấn công quân sự của Gruzia vào khu vực ly khai Nam Ossetia, Nga đã tấn công Gruzia vào ngày 8 tháng Tám 2008. Sự chênh lệch về địa lý và quân sự giữa Nga và Gruzia trong cuộc xung đột đã dẫn đến những kết quả không mấy ngạc nhiên. Tuy nhiên, xem xét kỹ hơn cho thấy bằng chứng về những thiếu sót của Nga tương tự như ở Chechnya và Ukraina.

Theo tướng Nikolai Makarov, Tổng tham mưu trưởng Nga, chỉ có 17% ​​các đơn vị lực lượng mặt đất sẵn sàng chiến đấu. Chỉ có 5 trong số 150 trung đoàn không quân Nga sẵn sàng chiến đấu và một nửa hạm đội Nga không thể rời cảng. Lính hợp đồng Nga không hoạt động tốt, với hầu hết các cuộc giao tranh được tiến hành bởi các lực lượng đặc biệt, chẳng hạn như lực lượng đổ bộ đường không hoặc Spetsnaz của Nga. Việc lực lượng không quân Nga thất bại trong việc ngăn chặn khả năng phòng không hạn chế của Gruzia và những khó khăn trong việc xác định bạn hay thù đã đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả.

Trong cuộc chiến kéo dài 5 ngày, khả năng chỉ huy và kiểm soát tỏ ra là thiếu sót chí mạng đối với các lực lượng Nga. Makarov đã được bổ nhiệm vào vị trí của mình vài tuần trước cuộc xâm lược, và Ban Chỉ huy Tác chiến Chính của Bộ Tổng Tham mưu Nga, một vị trí chủ chốt kiểm soát trực tiếp hoạt động của Gruzia, không có sĩ quan chỉ huy chiến tranh. Các chỉ huy cấp khu vực không có quyền kiểm soát hoàn toàn lực lượng không quân. Thay vào đó, lực lượng không quân được chỉ đạo bởi tướng Alexander Zelin, chỉ huy lực lượng không quân, sử dụng điện thoại di động từ văn phòng của ông ta ở Moskva. Hệ thống thông tin liên lạc đã lỗi thời, trong đó có nhiều hệ thống từ thời Liên Xô cũ. Tại một trong những trận chiến ngày 8 tháng Tám, có thông tin cho rằng tướng Anatoly Khrulyov, chỉ huy của Quân đoàn Vũ trang Liên hợp thứ 58, đã phải sử dụng điện thoại di động của một nhà báo để liên lạc vì liên lạc với các đơn vị của mình không khả dụng. Nga đã rất bất ngờ trước thời điểm tấn công Nam Ossetia đến nỗi Bộ Tổng tham mưu Nga đang trong quá trình chuyển đến địa điểm mới vào ngày 8 tháng Tám.

Tình báo, trinh sát và giám sát cũng đáng sợ không kém đối với lực lượng Nga trong chiến dịch Gruzia. Nga vừa mù vừa điếc trong cuộc xung đột. Ví dụ, chiều ngày 9 tháng Tám, một đoàn 30 xe chiến đấu bộ binh Nga đã chạm trán với lính đại đội trinh sát thuộc Lữ đoàn bộ binh số 3 của Gruzia. Theo cuốn sách Những chiếc xe tăng của tháng Tám, cả quân Nga và quân Gruzia đều bị bất ngờ, và cuộc đọ súng sau đó đã giết chết 3 người Nga và 8 lính Gruzia, phá hủy 25 trong số 30 xe và Khrulyov bị thương nặng, cùng với một số nhà báo Nga.

Kết luận

Khả năng chỉ huy và kiểm soát, trinh sát và tình báo, hậu cần, sử dụng lực lượng và huấn luyện yếu kém đã dẫn đến sự yếu kém của quân đội Nga ở Ukraina. Các nhà phân tích quân sự đã không nhìn nhận được quân đội Nga thực sự là gì: một quân đội vẫn thiếu huấn luyện quân sự cơ bản, thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng và trang thiết bị không đầy đủ từ thời Liên Xô, và đôi khi được lãnh đạo kém. Các giả định về sự thống trị quân sự của Nga chủ yếu dựa trên khả năng của Nga đối với Ukraina và niềm tin rằng hầu hết các cải cách quân sự của Nga kể từ năm 2008 đã khắc phục các vấn đề về thể chế thể hiện ở Chechnya và Georgia. Điều này hóa ra là sai và ngày nay Nga đang mắc phải những sai lầm tương tự như năm 1995. Chúng ta không nên ngạc nhiên trước thành tích của Nga trong cuộc xung đột này và có vẻ như Nga không thể thoát khỏi lịch sử của mình.

—

Jorge L. Rivero là Chuyên gia Khu vực Nước ngoài ở châu Âu và Âu-Á cho Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ và hiện đang đóng quân tại Quantico, Virginia. Jorge tập trung vào quân đội Nga và các hoạt động thông tin của Nga.

Nguồn: https://nationalinterest.org/blog/buzz/russian-military%E2%80%99s-failure-Ukraina-no-surprise-206016