Vì sao thẩm phán tối cao Mỹ có nhiệm kỳ trọn đời?

Không như những vị trí cấp cao khác trong chính quyền, thẩm phán tối cao Mỹ được Hiến pháp trao cho nhiệm kỳ trọn đời. Trên thực tế, Hiến pháp Mỹ không quy định cụ thể thẩm phán tối cao, vị trí quyền lực bậc nhất trong hệ thống tư pháp Mỹ, có nhiệm kỳ trọn đời. Theo điều III Hiến pháp, thẩm phán thuộc hệ thống tòa liên bang, gồm cả tòa tối cao và tòa cấp dưới, sẽ giữ chức chừng nào có ứng xử tốt.

Như vậy, về lý thuyết, thẩm phán tối cao không có giới hạn nhiệm kỳ nhưng có thể mất chức nếu không thỏa mãn điều kiện “ứng xử tốt”. Tuy vậy trên thực tế, cho tới nay chỉ 15 thẩm phán liên bang ở các cấp tòa dưới bị Quốc hội luận tội, trong đó chỉ 8 người bị bãi nhiệm.

Thẩm phán tối cao liên bang duy nhất mà Quốc hội từng cố luận tội là Samuel Chase, người thường công khai phản đối chính sách của tổng thống Thomas Jefferson. Năm 1804, Chase bị Hạ viện bỏ phiếu luận tội vì thúc đẩy tư tưởng chính trị trong cương vị thẩm phán. Nhưng trước Thượng viện, Chase được tuyên vô tội và tiếp tục nhiệm kỳ.

Mục đích của việc trao nhiệm kỳ trọn đời cho thẩm phán là để ngăn tòa án cao nhất của Mỹ xảy ra tranh đấu đảng phái. Tòa tối cao có vai trò là đối trọng với quyền lực của Quốc hội và tổng thống. Vì thế, nhiệm kỳ suốt đời sẽ giúp các thẩm phán được miễn nhiễm trước áp lực chính trị, từ đó giúp tòa án tối cao trở thành nhánh quyền lực độc lập thực sự.

Với nhiệm kỳ suốt đời, thẩm phán tối cao không thể bị bãi nhiệm khi ra phán quyết bất lợi nên trên lý thuyết, họ có thể tập trung vào lĩnh vực pháp luật thay vì chính trị. Ban đầu, thẩm phán có thể được đề cử vì được tổng thống cho là đồng minh chính trị. Nhưng khi đã được bổ nhiệm, thẩm phán sẽ không thể bị bãi nhiệm kể cả khi có chuyển biến tư tưởng. Nhiều thẩm phán trên thực tế đã nghiêng dần theo tư tưởng cánh tả khi tuổi tác càng cao.

Theo Alexander Hamilton, một trong những nhà lập quốc Mỹ, việc không có hạn chế nhiệm kỳ được cho là “cách thức tốt nhất” để đảm bảo hệ thống tư pháp được vững vàng, liêm khiết, và công tâm.

Nhánh tư pháp luôn có nguy cơ bị các nhánh khác lấn át hoặc tác động, nên Hamilton cho rằng nhiệm kỳ trọn đời sẽ giúp thẩm phán tập trung vào các vấn đề của Hiến pháp mà không phải hạ mình trước ý muốn của tổng thống, Quốc hội, hoặc công chúng.
Tuy nhiệm kỳ trọn đời cho thẩm phán tối cao là truyền thống lâu năm của Mỹ, cách tiếp cận này không phải quy chuẩn ở các nước khác.