Nghiên Cứu Lịch Sử

Minh họa ý tưởng khí cầu máy quân sự Trung Quốc. Ảnh: Popular Mechanics/Facebook

Gabriel Honrada

Ngày 22 tháng Mười Hai 2022

Biên dịch: GaD

Khả năng giám sát, thông tin liên lạc và chia sẻ dữ liệu của khí cầu máy (airship) có thể hỗ trợ các lực lượng Trung Quốc trải rộng khắp vùng biển xa xôi

Trung Quốc có thể sớm triển khai thường xuyên khí cầu máy tầm cao trên Biển Đông đang tranh chấp để phục vụ hoạt động tình báo, giám sát và trinh sát (ISR), cảnh báo sớm tên lửa và có khả năng thu thập mục tiêu cho vũ khí chống tiếp cận/từ chối khu vực (A2/AD).

Tuần này, Warzone đưa tin rằng Trung Quốc có thể đã triển khai một khí cầu máy tầm cao, tầm xa xung quanh vùng lân cận Luzon ở miền bắc Philippines.

Các bức ảnh được đăng trên Facebook và được Warzone đưa tin cho thấy một vật thể hình khinh khí cầu máy (blimp) trong mờ được chụp từ Pangasinan ở Philippines, đối diện với khu vực phía bắc Biển Đông.

Các hình ảnh, hiện đã bị xóa hoặc chặn khỏi chế độ xem công khai nhưng vẫn có sẵn trên các phương tiện truyền thông Philippines, cho thấy vật thể này có lớp da trong suốt hoặc phản chiếu, một đặc điểm phổ biến ở nhiều khinh khí cầu (balloon) tầm cao.

Warzone lưu ý rằng khí cầu máy giống như hai khinh khí cầu không người lái tầm cao dùng năng lượng mặt trời của Trung Quốc, Tian Heng và Yuan Meng. Nguồn tin lưu ý rằng khinh khí cầu này được thiết kế để hoạt động ở tầng bình lưu độ cao 7.000 đến 20.000 mét.

Nó cũng đề cập rằng người ta biết rất ít về các dự án này và không rõ trọng tải mà khí cầu máy giống-khinh khí cầu mang theo khi nó được chụp ảnh gần Philippines.

Đây không phải là lần đầu tiên khinh khí cầu quan sát của Trung Quốc được phát hiện ở Biển Đông. Tháng Mười Hai 2019, National Interest đưa tin rằng Trung Quốc đã triển khai khí cầu (aerostat) trên Đá Vành Khăn để cung cấp dự báo tình huống liên tục xung quanh thực thể bị chiếm đóng.

Những hoạt động triển khai này có thể là một phần trong kế hoạch rộng lớn hơn của Trung Quốc nhằm xây dựng mạng lưới khí cầu trên các điểm nóng như Himalaya, Biển Đông và Eo biển Đài Loan.

Trong cùng tháng, South China Morning Post (SCMP) lưu ý rằng Trung Quốc đã xây dựng một mạng lưới như vậy từ năm 2017, với các khí cầu trang bị radar mảng pha lớn có thể giám sát mục tiêu trên không và mặt đất trong bán kính 300 km.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy một khí cầu được neo tại căn cứ Trung Quốc ở Đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa, Biển Đông năm 2019. Ảnh: ImageSat International

Trung Quốc có thể đã lưu ý đến lợi thế của khí cầu so với các nền tảng ISR khác như vệ tinh, drone và máy bay do thám.

Một nghiên cứu năm 2010 của Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ đã liệt kê những ưu điểm này so với cảm biến trên mặt đất và trong không gian, bao gồm các khu vực giám sát cảnh báo sớm khá lớn nhưng không lớn bằng vệ tinh, khả năng sống sót cao do phản xạ radar tối thiểu, hoạt động ở độ cao ngoài phạm vi của hầu hết máy bay chiến đấu và phòng không, khả năng giám sát liên tục 24/24 và chi phí vận hành thấp vì một khí cầu phát triển ban đầu và hoạt động tiêu tốn 100 ngàn đô la Mỹ so với 1,6 tỷ đô la Mỹ cho một vệ tinh hồng ngoại. 

Trung Quốc hầu như không phải là quốc gia đầu tiên triển khai khí cầu. Asia Times trước đây đã đưa tin về các dự án Kiến trúc tầng bình lưu ẩn trong thời gian dài (COLD STAR) và dự án khí cầu Bộ cảm biến lưới nâng cao tên lửa hành trình tấn công đất liền chung Hệ thống (JLENS) của Mỹ, nhằm mục đích lấp lỗ hổng nền tảng trong hệ thống phòng thủ tên lửa Mỹ chống lại tên lửa hành trình và vũ khí siêu thanh đang tới.

Về phòng thủ tên lửa, khí cầu có tính năng hiện diện liên tục, góc nhìn xuống để phát hiện tên lửa hành trình tới, chi phí thấp hơn vệ tinh và khả năng sống sót tốt hơn so với cảm biến trên mặt đất.

Hiệu quả của chúng đối với các mục tiêu bay thấp không bị ảnh hưởng bởi độ cong Trái đất. Nhà khai thác cũng có thể triển khai chúng với số lượng đáng kể hơn để đảm bảo dự phòng và khả năng sống sót. Khí cầu cũng mang nhiều loại trọng tải hơn.

Trung Quốc có thể cần tăng cường hệ thống cảnh báo sớm tên lửa trước các mối đe dọa tên lửa hành trình bay thấp từ Đài Loan. Asia Times trước đây đã đưa tin về các dự án tên lửa hành trình bí mật của Đài Loan, có thể tấn công các thành phố lớn của Trung Quốc như Bắc Kinh và Thượng Hải.

Trước mối đe dọa mà tên lửa hành trình Đài Loan gây ra đối với các cơ sở hạ tầng chiến lược quân sự, nhà nước và dân sự, Trung Quốc có thể đang cố gắng cải thiện khả năng phòng thủ trước các tên lửa hành trình bay thấp bằng cách thiết lập một mạng lưới khí cầu.

Ngoài khả năng phòng thủ tên lửa, khí cầu Trung Quốc có thể có khả năng nhắm mục tiêu và điều khiển hỏa lực được liên kết với các bệ phóng tên lửa đất đối không trên các thực thể mà nước này chiếm đóng ở Biển Đông.

JLENS của Mỹ cũng có khả năng tương tự, vì nó có thể được tích hợp với tên lửa đánh chặn SM-6 và Patriot. Khả năng như vậy sẽ tăng cường khả năng A2/AD của Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp.

Trung Quốc có thể tìm thấy những ứng dụng xa hơn cho công nghệ khí cầu. Trong một bài báo năm 2015 trên National Defense Magazine, Stew Magnusson viết rằng khí cầu có thể được dùng làm nút liên lạc trên không di động trong khi lưu ý đến lỗ hổng của chúng trong môi trường A2/AD.

Nhà thầu quốc phòng Mỹ Lockheed Martin đã và đang phát triển các mẫu máy bay có thể bay phía trên luồng phản lực ở độ cao 8.200 đến 9.000 mét để giảm thiểu khả năng bị tổn thương. Tương tự như vậy, Trung Quốc có thể đang khám phá khả năng này cùng với việc nghiên cứu khí cầu.

Minh họa ý tưởng một khí cầu máy quân sự. Ảnh: Lockheed Martin

Magnusson lưu ý rằng khí cầu ở dạng khí cầu máy có thể được sử dụng để vận chuyển hàng hóa, lưu ý rằng khí cầu máy có thể vận chuyển nhiều vật liệu hơn máy bay chở hàng nhưng ở tốc độ chậm hơn. Ông đề cập rằng khả năng này có thể giúp vận chuyển tải trọng hàng hóa lớn ở những khu vực khó tiếp cận.

Magnusson tuyên bố rằng khí cầu máy loại bỏ nguy cơ thương vong và gián đoạn khi vận chuyển hàng hóa vào đất liền sau khi đến sân bay hoặc cảng biển.

Đồng thời, ông lưu ý rằng khí cầu máy gặp vấn đề về thay đổi vật dằn, lưu ý rằng một lượng trọng lượng tương đương phải thay thế trọng lượng đã giảm tải để ngăn khí cầu máy trôi đi mất kiểm soát.

Nguồn: https://asiatimes.com/2022/12/is-china-floating-military-airships-over-south-china-sea/