Nghiên Cứu Lịch Sử

Xe tăng của quân đội chở người biểu tình ở thủ đô Bucharest ngày 22/12/1989.

Sergei Alpha

Sự sụp đổ của ông cũng khiến các nhà lãnh đạo Trung Quốc bị cô lập hơn bao giờ hết khi họ từ chối các cải cách đã làm khuynh đảo thế giới xã hội chủ nghĩa trong năm 1989. Nhưng điều đó khó có thể làm lung lay quyết tâm của họ trong việc giữ chắc quyền lực chính trị trong tay. Tổng Bí thư Giang Trạch Dân, phát biểu trước các nhà xuất bản Hồng Kông, ngụ ý rằng quân đội Đông Âu thiếu sức mạnh để dập tắt các cuộc nổi dậy. Ngược lại, quân đội Trung Quốc đã trải qua “thử thách của một cuộc chiến tranh cách mạng kéo dài” và duy trì kỷ luật chính trị nghiêm ngặt.

Khi hết Đảng Cộng sản này đến Đảng Cộng sản khác buộc phải chia sẻ quyền lực ở Đông Âu, Giang và các nhà lãnh đạo Trung Quốc khác đã khẳng định rằng dân số đông đảo và nền kinh tế lạc hậu của Trung Quốc khiến chủ nghĩa xã hội trở thành hệ thống duy nhất có thể tồn tại được. Trong các cuộc thảo luận nội bộ, theo Nhật báo Kinh tế Hồng Kông, họ kết luận rằng ví dụ của Đông Âu chỉ chứng minh tính đúng đắn của quyết định sử dụng vũ lực chống lại những người biểu tình vào tháng Sáu.

Trung Quốc đã ủng hộ Ceausescu trên kênh ngoại giao: Bộ Ngoại giao nói liên tục khi các cuộc biểu tình bùng lên. Chúng tôi … tin rằng đó là chuyện nội bộ của Romania. Được hỏi rằng liệu Trung Quốc có cho Ceausescu một nơi trú ẩn an toàn hay không, Bộ chỉ nói rằng ông ta không đến cũng như không yêu cầu và từ chối nói sẽ làm gì nếu được yêu cầu.

Ceausescu từng là một trong những người bạn đáng tin cậy nhất của Trung Quốc ở nước ngoài. Vào những năm 1960, khi Liên Xô đoạn tuyệt với Trung Quốc, Ceausescu từ chối đứng về phía nào và duy trì quan hệ tốt đẹp với Bắc Kinh. Trước đó, ngày 19/12, Nicolae Ceausescu đã trực tiếp đề nghị Bắc Kinh tham gia cuộc thập tự chinh cùng đất nước ông để bảo tồn chủ nghĩa cộng sản. Trong một cuộc phỏng vấn đăng trên tờ People’s Daily của Đảng Cộng sản Trung Quốc, Ceausescu nói: Chúng tôi vô cùng quan tâm đến việc phát triển hợp tác với Đảng Cộng sản và nhân dân Trung Quốc. Hai nước phải đưa ra các sáng kiến ​​để giải quyết mọi khó khăn hiện nay có lợi cho sự phát triển của chủ nghĩa xã hội ở hai dân tộc và các nước khác. Ceausescu không giải thích các sáng kiến ​​nhưng nói rằng chúng không có nghĩa là can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia khác. Ông nói: Hiện nay hơn bao giờ hết nhu cầu hợp tác giữa các đảng cộng sản và các nước xã hội chủ nghĩa là rất quan trọng.

Liên Xô chào mừng sự sụp đổ của chế độ Nicolae Ceausescu ở và nói đây là ý nguyện của nhân dân và cam kết ủng hộ chính nghĩa của phong trào ủng hộ dân chủ ở đó. Tổng thống Mikhail Gorbachev mô tả những sự kiện náo động ở Bucharest trước 2.250 đại biểu của Đại hội Đại biểu Nhân dân, hội trường đã nổ ra tiếng vỗ tay lớn và tán thành một tuyên bố ủng hộ chính nghĩa của Romania. Trong các hành lang của Điện Kremlin, các nhà lập pháp chăm chú theo dõi màn hình tivi phát những tin tức mới nhất từ ​​Romania. Khi được thông báo rằng Ceausescu đã mất quyền lực, Thứ trưởng Roald Sagdeyev của Moscow đã khóc và nói: Đó là một kỳ nghỉ dài!

Phản ứng chính thức của Liên Xô nhẹ nhàng hơn trong ngôn ngữ nhưng không giả vờ vui mừng khi Điện Kremlin vui mừng rằng chính phủ cứng rắn cuối cùng còn lại ở Đông Âu đã sụp đổ. Trong cuộc gặp với Đại sứ Hoa Kỳ Jack Matlock, Bộ trưởng Ngoại giao Eduard Shevardnadze nói: Liên Xô coi những sự kiện này ở Romania là sự thể hiện ý chí của những người đang phấn đấu đổi mới chủ nghĩa xã hội trên các nguyên tắc dân chủ. Trong những thời điểm khó khăn này, chúng tôi muốn bày tỏ sự ủng hộ đối với người dân Romania và gửi lời chia buồn tới những người đã mất mạng. Tuyên bố của đại hội bày tỏ hy vọng rằng Romania sẽ tìm thấy khả năng giải quyết hòa bình các vấn đề khác nhau của mình trong thời gian sớm nhất có thể trên tinh thần khoan dung, nhân đạo và tôn trọng nhân quyền.

Các phương tiện truyền thông chính thức đưa tin rất ấn tượng và toàn diện, phản ánh sự hài lòng rõ ràng của Điện Kremlin rằng Ceausescu, người đã chỉ trích các cải cách của Liên Xô là sự thoái thác của chủ nghĩa xã hội, đã bị loại bỏ. Ngược lại, báo chí Liên Xô cực kỳ miễn cưỡng đưa tin chi tiết về việc Đặng Tiểu Bình sử dụng quân đội để tấn công sinh viên biểu tình ở Bắc Kinh vào mùa xuân năm ngoái.

Phóng viên hãng thông tấn Tass ở Bucharest, Dmitri Dyakov, đã cung cấp thông tin sinh động và phong phú về tình trạng bạo lực và bất ổn chính trị ở Romania trong nhiều ngày qua. Các thông tin của Dyakov đã hạn chế bất kỳ bình luận xã luận nào, điều này là bất thường đối với Tass. Chương trình tin tức truyền hình tối nay “Vremya” đã chiếu những thước phim đặc biệt về đám đông ở các quảng trường và đường phố trung tâm của Bucharest. Nhiều người cưỡi xe tăng và vẫy cờ; những người khác giơ các áp phích tuyên truyền về vợ của Ceausescu, Elena, và vẽ các dấu thập đỏ dày trên mặt cô ấy. Người dẫn truyền hình nói: Có một niềm vui trên các đường phố của Romania. Mọi người đang khóc, ôm hôn và hô vang: Chúng tôi muốn dân chủ! và Hãy để con cái chúng ta được sống!. Bản tin buổi tối đã phỏng vấn nhiều nhà lập pháp, tất cả đều ăn mừng sự sụp đổ của Ceausescu như một chiến thắng cho cả Romania và là tấm gương cải cách của Liên Xô.

Đối với nhiều người Liên Xô, Ceausescu đại diện cho hiện thân sống động của Joseph Stalin, một nhà lãnh đạo đã sử dụng sự sùng bái nhân cách của chính mình và những lời đe dọa bạo lực làm phương tiện cho chính phủ của mình. Nhà văn A. Anayev nói: Bạn có thể thấy sự giả dối, sự thiếu tự nhiên trên khuôn mặt của những người tại đại hội đảng Romania vừa qua khi họ hô vang tên Ceausescu. Chúng tôi ở đất nước này cũng đã có kinh nghiệm với những điều như vậy và chúng tôi không bao giờ muốn thấy nó quay trở lại. Các cộng sự của Gorbachev đã mô tả nhà lãnh đạo Liên Xô không hài lòng với các chính sách theo chủ nghĩa Stalin của Ceausescu ở quê nhà và sự từ chối của ông đối với các cải cách xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và phần còn lại của Đông Âu.

Tuy nhiên, Gorbachev tránh chỉ trích công khai đối với Ceausescu, cũng như ông ta tránh công khai lên án các cựu lãnh đạo của Đông Đức, Tiệp Khắc và Bulgaria. Nhưng sau hội nghị thượng đỉnh Malta, khi các nhà lãnh đạo Khối Hiệp ước Warsaw tập trung tại Moscow, cuộc gặp của Gorbachev với Ceausescu rõ ràng là khá khó khăn. Hãng thông tấn Tass đã hết sức lo lắng khi mô tả các cuộc gặp của Gorbachev với các nhà lãnh đạo Đông Âu khác là thân thiện hoặc nồng ấm. Nhưng Tass đã sử dụng cách nói cho sự bất đồng – một cuộc trao đổi quan điểm thẳng thắn – khi đề cập đến cuộc gặp của Gorbachev với Ceausescu.

Câu hỏi của Romania là một câu hỏi đặc biệt nhạy cảm đối với Liên Xô. Tại nước cộng hòa Moldavia phía tây nam Liên Xô, phần lớn dân số có liên hệ ngôn ngữ và sắc tộc với Romania, trong những năm gần đây, người Romania đã học được nhiều điều về những cải cách của Gorbachev thông qua các cuộc tiếp xúc của họ, thường là lén lút, với những người Moldavia qua biên giới. Titus Shterbu, thư ký Liên đoàn Nhà văn Moldavia, cho biết: Chúng tôi rất thương tiếc cho những người đã thiệt mạng, nhưng tất cả mọi người ở Moldavia đều vô cùng vui mừng vì Ceausescu đã ra đi. Chúng tôi chắc chắn rằng quan hệ giữa chúng tôi và Romania sẽ bắt đầu mở ra. Shterbu cho biết hàng trăm người đã tập trung tại quảng trường chính Kishinev, thủ đô Moldavia, để ăn mừng những thay đổi chính trị ở Romania và tưởng nhớ những người đã chết ở đó trong vài ngày qua. Pyotr Luchinski, người đứng đầu Đảng Cộng sản Moldavia nói: Sự thất vọng duy nhất của chúng tôi là quá trình này đòi hỏi vũ lực và đã cướp đi sinh mạng của một số nạn nhân.

Tài liệu tham khảo:

https://apnews.com/article/1cb9dbc28d2bb67d9ae06efe5a23bd3a

https://www.washingtonpost.com/…/c16e8485-e92e-4c86…/

https://www.google.com/…/la-xpm-1989-11-19-mn-359-story…