Nghiên Cứu Lịch Sử

Hall Brands và Michael Beckley

Trần Quang Nghĩa dịch

  5 . CƠN BÃO ĐANG ĐẾN

Máy bay ném bom H-6K của Trung Quốc cất cánh từ một sân bay trên đất liền, với hai máy bay chiến đấu tiên tiến hộ tống.  Nó bay về phía đông, giữa Đài Loan và Philippines, trên đường đến Thái Bình Dương rộng mở.  Khi đến trong phạm vi của mục tiêu, nó phóng một tên lửa dẫn đường chính xác xé toạc Căn cứ Không quân Andersen trên đảo Guam, gây ra vụ nổ lớn và tàn phá trung tâm không lực Hoa Kỳ ở phía tây Thái Bình Dương.  Cuộc tấn công là một loạt đạn tàn phá trong cuộc chiến tranh Trung-Mỹ đáng sợ từ lâu.

May mắn thay, vụ việc chỉ là một video mô phỏng, do Lực lượng Không quân Quân đội Giải phóng Nhân dân (KLQGPND) phát hành vào tháng 9 năm 2020 để thể hiện các kỹ năng và khả năng đang được cải thiện của mình.  Theo truyền thống tốt nhất về hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ của Trung Quốc, KLQGPND thậm chí còn ghép vào các cảnh quay từ các bộ phim Hollywood Transformers và The Rock.  Nhưng đoạn video — được gọi là “Kỹ xảo điện ảnh Chiến lang”—chỉ là lời cảnh báo mới nhất về một sự thay đổi đáng sợ trong chiến lược của Trung Quốc.

Các nhà sử học trong tương lai sẽ nói rằng lẽ ra chúng ta nên thấy trước điều đó.  Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2012, Tập Cận Bình đã cảnh báo về việc Trung Quốc quay sang mặt tối.  Thứ hai, ĐCSTQ phải phủ đầu trước những mối đe dọa đó trước khi chúng phá hủy quyền cai trị của Đảng và làm hỏng các kế hoạch lớn của Đảng cho tương lai.  Các mối đe dọa chính mà Tập lo lắng là những mối đe dọa mà chúng tôi đã mô tả—tăng trưởng chậm lại và sự thù địch của nước ngoài—và phản ứng mà ông ấy chủ trương giống với phản ứng của các cường quốc đã đạt đến đỉnh cao trong quá khứ: sự trỗi dậy của chủ nghĩa trọng thương, tính đàn áp và chủ nghĩa trả thù.

Điều này sẽ trông như thế nào?  Trung Quốc có lẽ sẽ không mở rộng trên tất cả các mặt trận một cách điên cuồng hoặc áp đặt các biện pháp phong tỏa kiểu Triều Tiên đối với người dân của mình.  Tập và những bộ hạ của ông ta quá thông minh để làm điều đó.  Họ biết điều gì đã xảy ra khi Đức và Nhật Bản cố gắng điều hành bàn đàm phán ở Á-Âu, và họ đã thấy chủ nghĩa toàn trị cứng nhắc và tự cung tự cấp đã khiến Liên Xô sụp đổ như thế nào.  Nhưng các nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng biết rằng việc đầu hàng trước một “điều kiện bình thường mới” của tăng trưởng chậm chạp và sự bao vây chiến lược sẽ khiến họ phải đối mặt với sự săn mồi của nước ngoài và tình trạng bất ổn trong nước.  Vì vậy, ĐCSTQ sẽ tham gia vào việc cưỡng chế và bành trướng có tính toán để ngăn chặn các đối thủ và đảm bảo giấc mơ Trung Hoa.  Tập Cận Bình đã bắt đầu thực hiện các yếu tố chính của chiến lược này – và đó không phải là một cảnh tượng đẹp đẽ.

Để bắt đầu, Trung Quốc sẽ tăng gấp đôi nỗ lực của mình để tạo dựng một đế chế kinh tế trên khắp Á-Âu và Châu Phi.  Tràn ngập năng lực sản xuất dư thừa trong nước và đối mặt với chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch nước ngoài đang gia tăng, Trung Quốc đang tăng cường một chiến dịch lớn nhằm tạo ra các vùng đặc quyền kinh tế nơi các công ty của họ sẽ được hưởng đặc quyền tiếp cận thị trường và nguyên liệu thô.  Đồng thời, Trung Quốc đang chạy đua để khẳng định vị thế hàng đầu về công nghệ và lan rộng ảnh hưởng kỹ thuật số của mình ra khắp thế giới.  Theo lời của Tập Cận Bình, những nỗ lực này nhằm biến Trung Quốc thành “bất khả chiến bại” – để tạo cho Bắc Kinh đòn bẩy áp đảo kẻ thù và chư hầu. Nói chung, các hành động của Trung Quốc có nguy cơ chia cắt nền kinh tế toàn cầu và châm ngòi cho một cuộc Chiến tranh Lạnh mới.

Một Trung Quốc không an toàn cũng sẽ sốt sắng hơn trong việc đẩy lùi các biên giới của tự do.  ĐCSTQ sẽ không xuất khẩu một “mô hình Trung Quốc” cụ thể, nhưng nó sẽ cố gắng bảo vệ chế độ của mình bằng cách thay đổi cán cân toàn cầu giữa chế độ chuyên chế và chế độ dân chủ.  Bắc Kinh đang nhanh chóng trở thành một thế lực phản dân chủ hùng mạnh, được trang bị những công cụ giám sát và trừng phạt tiên tiến hơn những gì Mao Trạch Đông có thể tưởng tượng.  Và nó đang nỗ lực chống lưng cho những kẻ độc tài và gây bất ổn cho các xã hội tự do giống như thế giới dân chủ đang trải qua cuộc khủng hoảng lớn nhất kể từ những năm 1930.

Cuối cùng, Trung Quốc đang chuẩn bị cho chiến tranh.  Quá trình xây dựng quân sự đang diễn ra của nó không giống bất kỳ hoạt động nào kể từ Thế chiến II.  Mặc dù các nước láng giềng của Trung Quốc và Hoa Kỳ đang tăng cường quân sự một cách muộn màng, nhiều hệ thống vũ khí mới của họ sẽ không hoạt động trong nhiều năm.  Trong khi chờ đợi, Trung Quốc sẽ có cơ hội chiếm lãnh thổ tranh chấp ở Đông Á và phá vỡ chuỗi liên minh của Hoa Kỳ dọc theo sườn hàng hải của họ.

Trong mỗi lĩnh vực này, Trung Quốc đang cố gắng chạy nước rút qua các cửa sổ cơ hội ngắn hạn trước khi chúng đóng lại và các cửa sổ dễ bị tổn thương dài hạn mở ra.  Khi làm như vậy, Trung Quốc đang đi trên con đường quen thuộc của tham vọng, tuyệt vọng và xâm lược.  Trong khi một Trung Quốc đang trỗi dậy có thể chấp nhận một số bất đồng chính kiến, bỏ qua một số cơ hội để bành trướng và giảm bớt khủng hoảng – tự tin rằng sự giàu có, quyền lực và địa vị của mình đang tăng lên – thì một Trung Quốc đang ở đỉnh cao sẽ càng khao khát giành được những chiến thắng về địa chính trị và sẵn sàng phản ứng thái quá trước các công kích và ngán trở. Sau nhiều thập kỷ xây dựng quân đội và phát triển các công cụ mạnh mẽ để gây ảnh hưởng kinh tế, Trung Quốc hiện có vẻ sẵn sàng tận dụng những khả năng đó khi có cơ hội.  Kết quả có thể là thảm họa cho thế giới.

CHIẾN LƯỢC AN NINH RỢN TÓC GÁY CỦA TRUNG QUỐC

Năm 2014, Trung Quốc lần đầu tiên đưa ra một chiến lược an ninh quốc gia chính thức và thành lập một Ủy ban An ninh Quốc gia mới để điều phối chiến lược này. Tập không nghi ngờ gì về lý do tại sao.  Trong một loạt bài phát biểu, ông nói rằng Trung Quốc phải đối mặt với “các yếu tố bên trong và bên ngoài phức tạp nhất trong lịch sử của mình” và “đối mặt với các mối đe dọa và thách thức ngày càng tăng”.  Để nhấn mạnh mối nguy hiểm, Tập trích dẫn từ Kinh Dịch, một văn bản cổ điển từ thời Chiến Quốc (500–200 TCN), trong đó Trung Quốc sụp đổ trong xung đột nội bộ: “Người ta nên lưu tâm đến mối nguy hiểm có thể xảy ra trong thời bình, sự sụp đổ  trong thời kỳ sinh tồn, và hỗn loạn trong thời kỳ ổn định.”

Các nhà quan sát nước ngoài có thể coi lời cảnh báo của Tập Cận Bình là hoang tưởng hoặc là một mưu đồ để biện minh cho sự cai trị của kẻ mạnh.  Nhưng các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã nhìn thấy thời kỳ đen tối này từ nhiều năm trước.  Năm 2002, câu thần chú chính thức do chủ tịch lúc bấy giờ là Giang Trạch Dân đưa ra là Trung Quốc sẽ tận hưởng “thời kỳ cơ hội chiến lược” kéo dài hai thập kỷ được đánh dấu bằng quan hệ quốc tế hòa bình và phát triển kinh tế ổn định.  Bây giờ hai mươi năm đã trôi qua, và khẩu hiệu mới của ĐCSTQ là Trung Quốc đang chứng kiến ​​“những thay đổi sâu sắc chưa từng thấy trong 100 năm,” một khẩu hiệu bao hàm cả cơ hội trêu ngươi và những mối đe dọa nghiêm trọng. Cách đây một thế kỷ, cán cân toàn cầu thay đổi liên tục, khi  các đế chế cũ sụp đổ và các cường quốc trỗi dậy xuất hiện.  Tuy nhiên, những cường quốc đang lên đó cuối cùng đã bị tiêu diệt trong một cuộc chiến tranh toàn cầu.  Hơn nữa, Trung Quốc đã trải qua một phần của thập niên 1920 sa lầy trong cái gọi là Kỷ nguyên Lãnh chúa – một thời kỳ nghe có vẻ tồi tệ một chút – nổ ra sau khi các thế lực nước ngoài và các nhà cách mạng Trung Quốc được giáo dục ở phương Tây đã lật đổ Nhà Thanh.

Ngày nay, các nhà lãnh đạo ĐCSTQ biết rằng quốc gia của họ lại phải đối mặt với những vấn đề lớn, dưới hình thức tăng trưởng chậm lại và sự bao vây của nước ngoài.  Chiến lược an ninh quốc gia mới của Trung Quốc được thiết kế để giải quyết các mối đe dọa đó theo hai cách.

Thứ nhất, chiến lược “tích hợp an ninh vào mọi lĩnh vực và mọi quá trình phát triển quốc gia.” Trong khi an ninh chế độ từng là một trong nhiều ưu tiên của chính quyền (mặc dù là quan trọng nhất), thì giờ đây nó lại là ưu tiên hàng đầu. Tất cả các vấn đề khác—phát triển kinh tế, đổi mới công nghệ, chính sách môi trường—là những điều bổ sung cho chỉ thị chính nhằm duy trì quyền lực của đảng.  Kết quả là, mọi vấn đề đều là vấn đề an ninh quốc gia.  Một cuộc chiến thương mại không còn chỉ là bất đồng kinh tế;  đó là một cuộc tấn công vào sức mạnh quốc gia toàn diện của Trung Quốc và có thể là khúc dạo đầu cho một cuộc chiến tranh nổ súng.  Việc chứng khoán hóa việc hoạch định chính sách này là nguy hiểm, bởi vì nó nâng mọi mối quan tâm lên mức lợi ích quốc gia sống còn và biện minh cho những phản ứng cực đoan.  Ví dụ, nếu một cường quốc cạnh tranh cố gắng gây tổn hại cho nền kinh tế Trung Quốc, thì tất cả các lựa chọn đều được cân nhắc, bao gồm cả trả đũa quân sự.

Thứ hai, chiến lược của Trung Quốc bao gồm các giải pháp phòng ngừa.  Trong khi các chính quyền trước đây của Trung Quốc tán thành học thuyết “duy trì ổn định”, chính sách mới tập trung vào “ngăn chặn và kiểm soát” các mối đe dọa trước khi chúng lan rộng.  Các tài liệu của Trung Quốc so sánh các mối đe dọa an ninh quốc gia với các khối u ung thư cần được cắt bỏ nhanh chóng trước khi chúng di căn đến các cơ quan trọng yếu của quốc gia.  Các hệ tư tưởng đối thủ, chẳng hạn như chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa Hồi giáo, là những căn bệnh truyền nhiễm mà người dân Trung Quốc phải được chủng ngừa.  Như Sheena Chestnut Greitens đã chỉ ra, những phép ẩn dụ y học này biện minh cho việc nhắm mục tiêu và “điều trị” những người từ lâu trước khi họ biểu hiện các triệu chứng nguy hiểm. Minh họa rõ ràng nhất là ở Tân Cương, nơi Trung Quốc đã nhốt hơn 1 triệu người Duy Ngô Nhĩ vào các trại tập trung một cách phi pháp. Nhưng Trung Quốc  cũng đang áp dụng logic phòng ngừa trong các vấn đề đối ngoại, theo cách mà các cường quốc đạt đến đỉnh cao trước đây sẽ thấy quen thuộc.

BẪY  LÊNIN

Thách thức chính của Trung Quốc không phải là Bẫy Thucydides;  đó là cái mà Vladimir Lenin gọi là chủ nghĩa đế quốc, một quá trình mà ông dự đoán sẽ dẫn đến hủy hoại kinh tế và chiến tranh. Lenin định nghĩa chủ nghĩa đế quốc là nỗ lực của một quốc gia tư bản nhằm đảm bảo các thị trường và nguồn lực mới ở nước ngoài khi nền kinh tế trong nước trở nên quá bão hòa về năng lực sản xuất. Trừ khi quốc gia đó tìm thấy  Lênin đưa ra giả thuyết về các thị trường mới, nó sẽ bị đình trệ kinh tế.  Tăng trưởng sẽ ngừng lại, việc làm sẽ biến mất và tình trạng bất ổn trong nước sẽ gia tăng.  Để tránh số phận này, một quốc gia phải tạo ra một vùng đặc quyền kinh tế ở nước ngoài – hay còn gọi là một đế chế – nơi các công ty của họ sẽ dễ dàng tiếp cận người tiêu dùng và nguyên liệu thô giá rẻ.  Cuộc “tranh giành châu Phi” vào cuối thế kỷ 19, trong đó các cường quốc châu Âu đã chiếm 90% lục địa trong 30 năm là Triển Lãm A cho học thuyết Lenin.

Trong một khúc ngoặt của số phận, Trung Quốc “Cộng sản” giờ đây có vẻ như đang chuẩn bị cho chủ nghĩa đế quốc tư bản chủ nghĩa.  Nền kinh tế của nó đang thừa thãi với năng lực dư thừa được tạo ra bởi hàng chục năm cho vay dưới chuẩn.  Các thị trường chính mà nó từng bán phá giá sản phẩm của mình – Bắc Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản – ngày càng không sẵn lòng hấp thụ dòng hàng hóa Trung Quốc tràn ngập bất tận.  Kể từ năm 2008, Trung Quốc đã đáp ứng những xu hướng này bằng một kế hoạch hai bước.  Thứ nhất, cho người nước ngoài vay hơn một nghìn tỷ đô la để họ mua đủ hàng hóa và dịch vụ của Trung Quốc nhằm duy trì hoạt động kinh doanh của Công ty ĐCSTQ. Thứ hai, sử dụng số tiền thu được để trở thành cường quốc công nghệ bằng cách bơm đầu tư vào R&D (Nghiên cứu & Phát triển), mua và đánh cắp công nghệ nước ngoài, và  sử dụng các khoản trợ cấp và rào cản thương mại để bảo vệ các công ty Trung Quốc khỏi cạnh tranh nước ngoài.  Bắc Kinh hy vọng rằng sự bùng nổ của đổi mới sẽ tái tạo sức sống cho nền kinh tế Trung Quốc và tăng cường sức mạnh của nó.

Tuy nhiên, như Lênin đã dự đoán, mở rộng ra nước ngoài trong khi thực hiện chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch trong nước có xu hướng kích động sự phản đối của nước ngoài.  Khi một cường quốc bán phá giá sản phẩm ra nước ngoài trong khi vẫn giữ thị trường của mình tương đối đóng cửa, điều đó sẽ gây phản cảm đối với các đối tác thương mại.  Kết quả là sự cạnh tranh khốc liệt—đôi khi là xung đột quân sự—về thị trường, tài nguyên và địa vị.  Ngoài ra, khi một cường quốc đế quốc đặt gánh nặng nợ nần lên các quốc gia đang phát triển và ép buộc họ mua sản phẩm của mình, các phong trào dân tộc chủ nghĩa sẽ nổi lên để chống lại.  Ngày nay, ĐCSTQ đang trải qua những động lực này, khi các nước giàu suy nghĩ lại về cam kết kinh tế với Trung Quốc trong khi các nước nghèo yêu cầu các điều khoản tốt hơn cho các hợp đồng Vành đai và Con đường của họ hoặc từ bỏ hoàn toàn sáng kiến này.  Nhưng Trung Quốc bị mắc kẹt: Nước này không thể từ bỏ chủ nghĩa đế quốc kinh tế hoặc thực sự cải cách nền kinh tế của mình mà không gây nguy hiểm cho chủ nghĩa tư bản thân hữu đang duy trì hệ thống chính trị của nước này. Nếu nước này từ bỏ việc tạo ra các phạm vi ảnh hưởng, thì nước này sẽ bị lép vế về mặt chiến lược trước các đối thủ của mình.  Vì vậy, Bắc Kinh đang tăng gấp đôi nỗ lực tìm kiếm đế chế.

Một phần của nhiệm vụ này sẽ liên quan đến các công cụ lỗi thời.  Khi các dự án phát triển thuộc địa mới của Trung Quốc gặp sức phản đối gia tăng, Bắc Kinh có thể cảm thấy buộc phải sử dụng các biện pháp mạnh tay hơn—thậm chí can thiệp quân sự—để bảo vệ đế chế không chính thức của mình.  Khi Trung Quốc lo lắng nhiều hơn về sự sẵn có của các nguồn tài nguyên và an ninh của các đường tiếp tế dài, họ có thể nỗ lực hơn nữa để xây dựng thêm các căn cứ quân sự, triển khai lực lượng hải quân toàn cầu và cướp bóc các khu vực tranh chấp như Biển Đông.  Nói cách khác, khi Trung Quốc trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào đế chế của mình, họ sẽ có nhiều khả năng bảo vệ đế chế đó thông qua các phương pháp thô bạo dẫn đến xung đột quốc tế. Đó là một khả năng đáng lo ngại—nhưng thực tế cũng đáng lo ngại không kém do một hình thức mới của chủ nghĩa đế quốc Trung Quốc, được tượng trưng bởi chính sách gọi là “lưu thông kép”.

“Vòng tuần hoàn kép” là một chương trình nghe có vẻ vô thưởng vô phạt với những hàm ý quan trọng.  Mục tiêu cơ bản là tăng cường khả năng tự lực kinh tế của Trung Quốc (“sự lưu thông nội bộ lớn”) và sau đó mở cửa thị trường nước ngoài và khai thác công nghệ và nguồn lực nước ngoài từ một vị trí có thế mạnh (“sự lưu thông quốc tế lớn”). Bằng cách sản xuất nhiều hơn  những gì nó cần ở trong nước, và bằng cách thống trị việc sản xuất các công nghệ và tài nguyên then chốt, Trung Quốc có thể đưa ra các điều khoản về kinh tế và địa chính trị.  Trung Quốc đã có thành tích khai thác các nhóm đòn bẩy kinh tế để vặn vít các quốc gia và công ty nước ngoài. Giờ đây, nước này đang chuẩn bị sử dụng sức ép kinh tế trên quy mô lớn bằng cách trở thành nhà cung cấp các sản phẩm và dịch vụ quan trọng.  Trung Quốc phải “chiến đấu thành công trong các trận chiến cam go để giành lấy các công nghệ cốt lõi quan trọng,” Tập tuyên bố vào năm 2020. Trong một bài phát biểu khác, ông nói rằng Bắc Kinh phải “nâng cao ưu thế của chúng ta trên toàn bộ chuỗi sản xuất.”

Giống như phần lớn nghệ thuật quản lý nhà nước của Trung Quốc, lưu thông kép nằm ở điểm giao nhau giữa cơ hội và tính dễ bị tổn thương.  Trong những năm 2010, Trung Quốc đã vươn lên dẫn đầu trong các lĩnh vực như viễn thông 5G bằng cách sử dụng các khoản trợ cấp lớn lao của nhà nước để giúp Huawei và các công ty khác phát triển các sản phẩm chính và chiếm lĩnh thị phần toàn cầu.  Mike Brown, giám đốc Đơn vị Đổi mới Quốc phòng của Lầu Năm Góc, thừa nhận: “Chúng tôi đã ngủ quên ở công tắc.”   Trong khi Hoa Kỳ đang dần nhận ra ý nghĩa chiến lược của các công nghệ như trí tuệ nhân tạo và sinh học tổng hợp, và trong khi chính phủ Hoa Kỳ có mối quan hệ lạnh nhạt với các công ty công nghệ lớn, thì Bắc Kinh đang bắt đầu một cú hích lớn do nhà nước hậu thuẫn—Made in China 2025—  tiến lên phía trước trong các lĩnh vực cạnh tranh chính.

Nhưng những lợi ích ban đầu này vẫn chưa cho phép Trung Quốc vượt qua sự phụ thuộc sâu sắc vào công nghệ và tài nguyên nước ngoài.  Trong môi trường địa chính trị thù địch ngày nay, sự phụ thuộc đó có thể gây tử vong.  Washington và các đồng minh của họ đang cố gắng “chặt đầu” Huawei bằng cách chặn quyền tiếp cận của họ với chip máy tính cao cấp. Ngành hàng không của Trung Quốc đang bị ảnh hưởng bởi các hạn chế của Mỹ và đồng minh đối với động cơ phản lực và hệ thống điện tử hàng không. Thuế quan của Mỹ đã hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc: “Chính sách của Trump”  chủ nghĩa bảo hộ thương mại và quyền bá chủ kinh tế,” Tập thừa nhận, “có tác động lớn.” Và vẫn còn nhiều điểm áp lực nữa để các đối thủ của Trung Quốc siết chặt: Trung Quốc nhập khẩu khoảng 70–80% lượng dầu, chip máy tính, cảm biến cao cấp  , và các thiết bị y tế tiên tiến cũng như 90% thiết bị sản xuất tiên tiến của nước này. Sự phụ thuộc này, Nhân dân Nhật báo đã viết, là “Gót chân Achilles” của Trung Quốc.

“Lưu thông kép,” sau đó, không chỉ là một từ thông dụng.  Đó là một nỗ lực nhằm giành lấy lợi thế chiến lược tối đa từ những tiến bộ công nghệ ban đầu của Trung Quốc trước khi các đối thủ nước ngoài bóp nghẹt sự trỗi dậy của Bắc Kinh.  Đối mặt với sự thù địch toàn cầu ngày càng tăng, lựa chọn duy nhất của Trung Quốc là trở nên ít phụ thuộc hơn vào người nước ngoài—và khiến họ phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc.

Bước đầu tiên, theo các tài liệu của chính phủ, là thống trị sản xuất các công nghệ “nghẹt thở” và lấp đầy “những điểm trống” có thể khiến chuỗi cung ứng của Trung Quốc bị đứt “trong những thời điểm quan trọng.” Kế hoạch 5 năm mới nhất của Trung Quốc, được công bố  vào tháng 3 năm 2021, bắt buộc phải tăng 7% chi tiêu hàng năm cho R&D, tốc độ tăng trưởng nhanh hơn so với kế hoạch cho ngân sách quân sự.  Các ngân hàng Trung Quốc đã dành ra hàng chục tỷ đô la để cho hơn 1.000 công ty Trung Quốc vay trong các ngành công nghiệp chiến lược, bao gồm trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử, chất bán dẫn, robot tiên tiến và sinh học tổng hợp. Mục tiêu là để Trung Quốc sản xuất 70% sản lượng thành phần chính trong các ngành công nghiệp chiến lược vào cuối thập kỷ này.  Để đạt được mục tiêu đó, Bắc Kinh đang thúc ép các công ty công nghệ tư nhân phục vụ quốc gia, khai thác dữ liệu của họ và buộc họ phải phát triển các công nghệ mới và bàn giao chúng cho chính phủ—một phần của học thuyết nghe có vẻ vô thưởng vô phạt khác có tên là “kết hợp dân sự-quân sự.”

Nỗ lực tích trữ dữ liệu toàn cầu của Trung Quốc là điều đặc biệt đáng nói.  Vào năm 2013, ngay sau khi lên nắm quyền, Tập đã tuyên bố: “Đại dương dữ liệu rộng lớn, giống như tài nguyên dầu mỏ trong quá trình công nghiệp hóa, chứa đựng sức mạnh sản xuất và cơ hội to lớn.  Bất cứ ai kiểm soát công nghệ dữ liệu lớn sẽ kiểm soát các nguồn lực để phát triển và có ưu thế.” Kể từ đó, Bắc Kinh đã trở thành nhà môi giới dữ liệu quyền lực nhất thế giới bằng cách ngăn cách dữ liệu của Trung Quốc với thế giới trong khi mua và đánh cắp dữ liệu của các quốc gia khác.  Một loạt các luật mới yêu cầu tất cả các công ty hoạt động tại Trung Quốc phải lưu trữ dữ liệu của họ cục bộ và cấp toàn quyền truy cập và kiểm soát cho ĐCSTQ.  Các công ty nước ngoài thậm chí không thể gửi một bản ghi nhớ về dữ liệu từ Trung Quốc đến trụ sở chính của họ mà không có sự chấp thuận của Bắc Kinh.  Do đó, Apple, Tesla và các công ty công nghệ lớn khác đang gấp rút xây dựng các trung tâm dữ liệu chuyên dụng của Trung Quốc.  Trong khi đó, Trung Quốc đang hút dữ liệu từ nước ngoài bằng cách tin tặc các cơ sở dữ liệu của các công ty đa quốc gia và mua lại các công ty nước ngoài.  Đó là một chiến lược trọng thương trơ trẽn thống trị nguồn tài nguyên quan trọng nhất trên thế giới.

Những nỗ lực của Trung Quốc nhằm khai thác dữ liệu là một phần trong nỗ lực thúc đẩy rộng lớn hơn nhằm đạt được vị trí đứng đầu về trí tuệ nhân tạo (AI).  Giám đốc điều hành Google Sundar Pichai cho biết vào năm 2018 AI là “một trong những mục tiêu quan trọng  nhất mà nhân loại đang nghiên cứu”. “Nó sâu sắc hơn .  .  .  điện hoặc lửa.” Gạt tính cường điệu sang một bên, nhìn chung các chuyên gia đều đồng ý rằng AI sẽ tạo ra sự gia tăng lớn về năng suất kinh tế, có thể là tăng gấp đôi tốc độ tăng trưởng trong hai mươi năm tới.  Nó có thể thay đổi cách các quốc gia chiến đấu, bằng cách cho phép các quân đội tiên tiến nhất hiểu rõ hơn về chiến trường, nâng cao tốc độ ra quyết định và phối hợp các hoạt động phức tạp.  Bất cứ ai khai thác AI đều có thể “có lợi thế quyết định .  .  .  trong nhiều năm tới,” Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper đã cảnh báo vào năm 2020. AI sẽ cho phép các hình thức mô hình hóa về công tác gián điệp và nhiễu loạn thông tin  mới;  nó đã được tích hợp vào các cơ chế kiểm soát xã hội mới.

Không có gì ngạc nhiên khi Tập tìm cách đưa Trung Quốc trở thành nước dẫn đầu thế giới về AI vào năm 2030. Bắc Kinh đang đánh cược rằng sự thống trị của AI sẽ mang lại cho nước này đòn bẩy địa chính trị lớn và quyền tự do hành động—có lẽ cho phép nước này đơn giản là đi tắt đón đầu các nước cản bước tiến của mình.

Bước thứ hai trong chiến lược kinh tế của Trung Quốc là kết nối thế giới bằng cách lắp đặt mạng 5G, cáp quang và hệ thống vệ tinh ở hàng chục quốc gia trên toàn thế giới, như một phần của Con đường tơ lụa kỹ thuật số. Bằng cách thiết lập các mạng truyền thông quan trọng, Bắc Kinh sẽ  có thể theo dõi và lưu trữ dữ liệu đi qua chúng, gặt hái những cơ hội gián điệp to lớn, cả về doanh nghiệp và chiến lược, và cơ hội để ép buộc các quốc gia bằng cách đe dọa thao túng hoặc đóng cửa mạng của họ.  Chẳng hạn, khi Vương quốc Anh cân nhắc để Huawei xây dựng mạng 5G, chính quyền Trump đã cảnh báo rằng Mỹ sẽ không chia sẻ thông tin tình báo nhạy cảm với một quốc gia có thông tin liên lạc rất dễ bị xâm phạm. Đối với Bắc Kinh, đó có lẽ là điểm mấu chốt:  Làm thế nào các quốc gia có thể giúp Mỹ kiềm chế Trung Quốc nếu họ trở nên phụ thuộc vào các công nghệ do các công ty phục tùng ĐCSTQ cung cấp

Trung Quốc đang trên đường thống trị các mạng lưới toàn cầu.  Đây là nhà cung cấp công nghệ viễn thông lớn nhất thế giới.  Nó đã trở thành điểm hạ cánh hoặc nhà cung cấp cho 12% cáp ngầm trên thế giới, mang 95% dữ liệu quốc tế.  Huawei tuyên bố có hợp đồng điện toán đám mây với 140 quốc gia;  một công ty khác của Trung Quốc, Tập đoàn Hengtong, đã lắp đặt 15% cáp quang của thế giới. Mạng vệ tinh BeiDou của Trung Quốc đã được hàng chục quốc gia sử dụng và cung cấp vùng phủ sóng rộng hơn trên 165 thành phố thủ đô của thế giới so với Hệ thống Định vị Toàn cầu (GPS) của Hoa Kỳ.  Lợi ích của Trung Quốc trong các mạng lưới toàn cầu có thể lâu dài, bởi vì cơ sở hạ tầng viễn thông và vệ tinh rất tốn kém để thay thế.  Khi một quốc gia áp dụng các hệ thống của Trung Quốc, về cơ bản, quốc gia đó sẽ bị khóa chặt.

Hãy coi đây là một chiến lược chống bao vây: Nếu Trung Quốc có thể lôi kéo các quốc gia trên khắp Âu Á và xa hơn nữa vào tầm nắm bắt công nghệ của mình, thì họ có thể thoát khỏi cái bẫy kinh tế và địa chính trị mà họ đã mắc phải.

Cuối cùng, Trung Quốc đang chạy đua để thiết lập các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế cho công nghệ thế hệ tiếp theo như vi mạch tiên tiến, internet vạn vật, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, 5G, chăm sóc sức khỏe thông minh và AI. Trong hầu hết các ngành này, sẽ có  chỉ có một bộ tiêu chuẩn toàn cầu và quốc gia đặt ra chúng có thể sẽ thống trị thị trường vì sản phẩm của họ đã đáp ứng các thông số kỹ thuật cần thiết.  Người Trung Quốc nhận ra lợi thế này và có câu nói: công ty hạng ba tạo ra sản phẩm, công ty hạng hai tạo ra công nghệ, công ty hạng nhất đặt ra tiêu chuẩn.  ĐCSTQ cũng có một kế hoạch, Tiêu chuẩn Trung Quốc 2035, dành riêng cho việc ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế.  Tính đến năm 2021, Bắc Kinh đã lãnh đạo bốn trong số mười lăm cơ quan liên quan đến khoa học và công nghệ của Liên Hợp Quốc (so với một cơ quan do Hoa Kỳ lãnh đạo) và đệ trình nhiều đề xuất thiết lập tiêu chuẩn lên các cơ quan quốc tế hơn bất kỳ quốc gia nào khác.  “Các tiêu chuẩn kỹ thuật toàn cầu vẫn đang trong quá trình hình thành,” Dai Hong, thành viên của Ủy ban Quản lý Tiêu chuẩn hóa Quốc gia của Trung Quốc, cho biết vào năm 2018. “Điều này mang lại cho ngành công nghiệp và tiêu chuẩn của Trung Quốc cơ hội vượt qua thế giới.”

Sự táo bạo ở đây rất đáng chú ý: Nếu chủ nghĩa đế quốc thời hiện đại này thành công, Trung Quốc sẽ cai trị một “thế giới ngầm” mới, trong đó các mạng lưới thương mại và đổi mới toàn cầu từng do phương Tây thống trị sẽ tập trung xung quanh Bắc Kinh.  Kịch bản này khiến nhiều chiến lược gia người Mỹ phải thức trắng đêm.  Nhưng một kịch bản khác có thể gây rắc rối không kém là nếu những nỗ lực của Bắc Kinh chỉ thành công một phần, khiến Trung Quốc đủ mạnh để đe dọa và gây áp lực lên nhiều nước, nhưng không đủ mạnh để cảm thấy an tâm về triển vọng dài hạn của mình.  Thế giới sau đó sẽ phải đối mặt với một Trung Quốc cơ bắp hơn nhưng vẫn còn khổ sở, một sự kết hợp dễ bắt lửa.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc biết kịch bản thành công một phần này là một khả năng khác biệt: Phản ứng dữ dội của quốc tế đối với Huawei đe dọa kế hoạch cài đặt hệ thống viễn thông toàn cầu của họ.  ĐCSTQ cũng không thể tin tưởng nhiều vào sáng kiến ​​đổi mới của mình, vì Bắc Kinh đã chi hàng chục tỷ đô la cho ngành công nghiệp vi mạch trong nước trong một thập kỷ, nhưng vẫn dựa vào nhập khẩu để đáp ứng 80% nhu cầu máy tính tính của đất nước. Trung Quốc cũng đã chi hàng chục tỷ đô la cho công nghệ sinh học, nhưng vắc-xin COVID-19 của họ đã bị các loại thuốc kỳ diệu được sản xuất ở Mỹ và các nước dân chủ khác vượt trội về chất lượng;  và mặc dù Bắc Kinh đã đạt được tiến bộ lớn trong một phạm vi ứng dụng AI tương đối hẹp, chẳng hạn như giám sát, nhưng họ vẫn tụt hậu đáng kể so với Hoa Kỳ trên một loạt các lĩnh vực và ứng dụng AI rộng lớn hơn. Trước những trở ngại mà Trung Quốc phải đối mặt trong việc thoát khỏi cạm bẫy của Lenin, ĐCSTQ đang phòng ngừa các vụ cá cược của mình bằng cách mài dũa các công cụ gây ảnh hưởng khác, bao gồm cả vũ khí ý thức hệ mạnh mẽ

PHÒNG CHỐNG DÂN CHỦ

Vào thời điểm đen tối nhất của Thế Chiến II, có lẽ có khoảng một chục nền dân chủ trên thế giới. Tính đến cuối năm 1989, số chính quyền độc tài nhiều gấp đôi số chính phủ dân chủ.  Tuy nhiên, hai mươi năm sau, các nền dân chủ đông hơn các nền chuyên chế  100 so với 78, và tỷ lệ dân số thế giới sống dưới chế độ chuyên chế đã giảm một nửa.  Từ quan điểm của Hoa Kỳ, tiến bộ toàn cầu của nền dân chủ là một trong những bước phát triển đầy hy vọng nhất của thời kỳ hậu chiến.  Từ quan điểm của các nhà lãnh đạo Trung Quốc, đó là một dấu hiệu rõ ràng rằng trật tự thế giới tự do đã gian lận chống lại hình thức chính quyền của họ và cần phải thay đổi trước khi nó phá hủy chế độ của họ.

Theo tường thuật của Bắc Kinh, vấn đề bắt đầu vào thời kỳ đầu hậu chiến, khi Hoa Kỳ khai thác vị thế thống trị của mình để đưa những ý tưởng tự do cấp tiến vào các thể chế quốc tế.  Ví dụ, Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền năm 1948 của Liên Hợp Quốc được mô phỏng theo Tuyên ngôn Nhân quyền của Hoa Kỳ.  Nó nói rằng tất cả mọi người được sinh ra tự do và có quyền lật đổ các chính quyền không tôn trọng quyền tự do đó.  Trong những thập kỷ sau đó, Mỹ đã giúp thúc đẩy các thể chế dân chủ ở nhiều quốc gia, bao gồm một số nước láng giềng của Trung Quốc: Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan.  Nhóm các nền dân chủ toàn cầu đang mở rộng sau đó đã sử dụng vũ lực quân sự, các biện pháp trừng phạt kinh tế và một loạt các tổ chức truyền thông và nhân quyền để làm suy yếu hàng chục chế độ chuyên quyền—không chỉ các nhà độc tài nhỏ bé mà còn cả Liên Xô và gần như chính Trung Quốc vào năm 1989.  Các lực lượng tư bản chủ nghĩa luôn sử dụng hoạt động lật đổ để tiêu diệt các nước xã hội chủ nghĩa và hệ thống xã hội chủ nghĩa,” các quan chức của ĐCSTQ viết.

Mặc dù các nhà lãnh đạo CHND Trung Hoa từ lâu đã bực bội trước áp lực ý thức hệ này, nhưng điều đó có thể chịu đựng được chừng nào Trung Quốc còn có một nền kinh tế đang bùng nổ và một khu vực ngoại vi ổn định.  Với tốc độ tăng trưởng GDP nhanh gấp ba lần so với mức trung bình của nền dân chủ trong những năm 1990 và 2000, thật dễ dàng để Bắc Kinh thuyết phục người dân trong và ngoài nước rằng chế độ độc tài là tốt nhất cho Trung Quốc, nếu không phải là cho các quốc gia khác.

Nhưng giờ đây, với một nền kinh tế đang chậm lại và sự thù địch quốc tế đang gia tăng, chế độ chuyên quyền không còn là một món hàng dễ bán.  Công dân Trung Quốc sẵn sàng từ bỏ các quyền chính trị khi tài khoản ngân hàng và vị thế quốc tế của đất nước họ phình to, nhưng liệu họ có làm như vậy trong những điều kiện khắc nghiệt hơn hay không vẫn còn là một câu hỏi mở.  Câu hỏi đó đặc biệt cấp bách đối với thế hệ thiên niên kỷ của Trung Quốc, những người không biết gì ngoài sự dịch chuyển kinh tế và quốc tế đi lên.  Khi nhóm đó mới ra đời vào những năm 1980, Đặng Tiểu Bình đã cảnh báo rằng việc mở “cửa sổ” để hít thở “không khí trong lành” của thương mại phương Tây cũng sẽ tạo điều kiện cho “ruồi nhặng” dưới dạng những ý tưởng quyến rũ và những ảnh hưởng đồi bại. Những gì ông ta không nói, nhưng biết rất rõ rằng sự tăng trưởng nhanh chóng và sự can dự với phương Tây cũng có thể thay đổi người dân Trung Quốc, nâng cao kỳ vọng của họ theo cách mà một ngày nào đó chế độ có thể phải vật lộn để đáp ứng.

Các nhà cai trị Trung Quốc từ lâu cũng đã hiểu điều mà các nhà khoa học chính trị đã chứng minh bằng thực nghiệm: Các chế độ chuyên chế thường sụp đổ theo từng đợt, khi hoạt động cách mạng ở một quốc gia truyền cảm hứng cho các cuộc nổi dậy của quần chúng ở các quốc gia khác. Một hiệu ứng domino dân chủ đã hạ bệ các chế độ Cộng sản trên khắp Đông Âu vào năm 1989. Một người bán trái cây tự thiêu ở Tunisia vào năm 2011, khiến phần lớn Trung Đông nổi dậy.  Bài học rút ra là cách mạng ở bất cứ đâu cũng có thể là mối đe dọa đối với chế độ chuyên quyền ở khắp mọi nơi—ngay cả đối với các chế độ có vẻ ổn định vài tuần hoặc thậm chí vài ngày trước đó.

Mối đe dọa rình rập này là lý do tại sao ĐCSTQ đã mạnh tay đàn áp hơn rất nhiều trong thập kỷ qua—tại sao nó đã chủ động hành động để bỏ tù những người bất đồng chính kiến, huy động lực lượng an ninh, kiểm duyệt thông tin và ngăn chặn tình trạng bất ổn phổ biến.  Tuy nhiên, Trung Quốc giờ đây đã đủ mạnh để có các lựa chọn ngoài việc thu mình lại trước áp lực nước ngoài.  Ông Tập tin rằng quyền lực trong nước của ĐCSTQ sẽ được tăng cường nếu chủ nghĩa độc đoán phổ biến và các nền dân chủ hoạt động không bình thường, bởi vì những kẻ chuyên quyền sẽ không trừng phạt Trung Quốc vì vi phạm nhân quyền và người dân Trung Quốc sẽ không muốn bắt chước các hệ thống tự do hỗn loạn.  Ông cho rằng việc ngăn chặn các cuộc nổi dậy chống độc tài ở các quốc gia khác sẽ làm giảm khả năng chúng có thể nổ ra ở Trung Quốc.  Và ông tin rằng việc bịt miệng những người chỉ trích ở nước ngoài sẽ hạn chế những thách thức mà ĐCSTQ phải đối mặt ở trong nước.  Vì vậy, Tập đang tiến tới bảo vệ chế độ của mình bằng cách đẩy lùi nền dân chủ ở nước ngoài.

Trung Quốc đã tiến hành cuộc tấn công ý thức hệ trong những năm gần đây và thực hiện sự đàn áp của mình trên toàn cầu.  Bắc Kinh hiện chi hàng tỷ đô la hàng năm cho một “bộ công cụ phản dân chủ” gồm các tổ chức phi chính phủ, cơ quan truyền thông, nhà ngoại giao, cố vấn, tin tặc và hối lộ, tất cả đều được thiết kế để chống đỡ các nhà độc tài và gieo rắc bất hòa trong các nền dân chủ. Trong khi đó, Trung Quốc từng lo lắng về việc tự bảo vệ mình khỏi  bất ổn phổ biến ở nước ngoài, giờ đây nó nhằm mục đích ngăn chặn tình trạng bất ổn đó bùng phát ngay từ đầu. ĐCSTQ cung cấp cho các chế độ chuyên quyền súng ống, tiền bạc và sự bảo vệ khỏi các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc.  Các quan chức Trung Quốc cung cấp cho những người anh em độc tài của họ thiết bị kiểm soát bạo loạn và hướng dẫn cách xây dựng một nhà nước giám sát.  Bắc Kinh cũng điều hành sự can thiệp cho các chế độ độc tài bằng cách sử dụng một loạt các phương tiện truyền thông toàn cầu để quảng cáo những thành tựu của chế độ cai trị phi tự do, lập luận rằng dân chủ là một sự áp đặt của chủ nghĩa thực dân mới và làm nổi bật chế độ siêu đảng phái ở Hoa Kỳ.

Có thể rất hấp dẫn khi bỏ qua các nỗ lực ngăn chặn dân chủ của Trung Quốc như là “lối chính trị thế giới lệ thường.”  Xét cho cùng, các nhà độc tài đã luôn thông đồng với nhau để kìm hãm chủ nghĩa tự do kể từ khi Nga, Áo và Phổ chúng tay dập tắt Cách mạng Pháp.  Nước Nga của Vladimir Putin đang theo đuổi một chương trình nghị sự tương tự ở Liên Xô cũ và hơn thế nữa.  Nhưng cuộc tấn công ý thức hệ của Trung Quốc còn sâu sắc hơn, vì ba lý do.

Đầu tiên, nó tận dụng một xu hướng đáng lo ngại gần đây.  Vòng cung dài của lịch sử có thể đã bẻ cong, kể từ Thế chiến thứ hai, hướng tới sự tự do lớn hơn.  Nhưng theo số liệu thống kê do Freedom House biên soạn, chủ nghĩa độc tài đang lan rộng và dân chủ đang suy thoái, hàng năm kể từ năm 2006. Nguyên nhân của sự thụt lùi của nền dân chủ vẫn còn gây tranh cãi, nhưng điều đó không giúp ích được gì cho việc các nền dân chủ hàng đầu đã trải qua hai thập kỷ đầu tiên của thiên niên kỷ mới để tiến hành  một cuộc chiến khủng bố tồi tệ và quay cuồng với cuộc khủng hoảng tài chính tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại suy thoái.  Kết quả là “suy thoái dân chủ” đã mang đến cho Trung Quốc một cửa sổ cơ hội về ý thức hệ.  Sự chỉ trích chống tự do mà Bắc Kinh đưa ra đã trở nên thuyết phục hơn đối với các nhà dân chủ vỡ mộng, và hữu ích hơn đối với các nhà độc tài đầy tham vọng, trên toàn thế giới. Bàn tay sắt của Trung Quốc đang gõ vào một cánh cửa đang mở.

Thứ hai, phạm vi tiếp cận toàn cầu của Trung Quốc có sức lan tỏa lớn hơn bất kỳ cường quốc phi tự do nào trước đây.  Thành công của Bắc Kinh trong việc đảm nhận các vị trí lãnh đạo trong các tổ chức quốc tế lớn giờ đây cho phép họ biến các cơ quan của trật tự tự do thành công cụ gây ảnh hưởng phản dân chủ.  Một trường hợp điển hình: Khi vào năm 2021 Belarus vi phạm trắng trợn các quy tắc quốc tế bằng cách cho một phản lực cơ đuổi theo một máy bay thương mại đang bay qua không phận của họ và buộc máy bay đáp xuống vì nó chở theo người bất đồng chính kiến ​​bị truy nã của Belarius, hãy đoán xem quốc gia nào đứng đầu Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế và giúp bảo vệ chế độ tàn bạo đó khỏi bị chỉ trích? Ngoài ra, 1,4 tỷ USD người tiêu dùng Bắc Kinh trao cho nó khả năng—điều mà Liên Xô chưa bao giờ có— xuất khẩu các hoạt động đàn áp của nó ra thế giới.

Ví dụ, vào năm 2020, Bắc Kinh đã trả đũa Úc – quốc gia đã mạo hiểm yêu cầu một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của COVID-19 – không chỉ bằng cách áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với nền kinh tế của họ mà còn bằng cách yêu cầu Canberra phá hủy từ bên trong nền dân chủ của mình bằng cách bịt miệng những người chỉ trích.  báo chí và các tổ chức nghiên cứu. Tương tự như vậy, khi Trung Quốc áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với các chính trị gia và nhà phân tích châu Âu, kêu gọi lên án cuộc đàn áp của Trung Quốc ở Tân Cương, khi Trung Quốc buộc Marriott sa thải một nhân viên người Mỹ tỏ ra thích một trang tweet đề cập đến Tây Tạng, hoặc khi họ thông qua luật đe dọa trừng phạt bất kỳ ai, ở bất kỳ đâu trên thế giới, ủng hộ nền  tự do chính trị ở Hồng Kông, họ đang sử dụng sức mạnh thị trường của mình để tấn công quyền tự do ngôn luận—chính nền tảng của nền dân chủ—ở một số xã hội tiên tiến nhất trên thế giới.

Yếu tố thứ ba và quan trọng nhất thúc đẩy những nỗ lực của Trung Quốc là cuộc cách mạng kỹ thuật số đang diễn ra. Hãy nghĩ về sức mạnh thu thập dữ liệu và nhắn tin của Apple, Amazon, Facebook, Google và Twitter.  Bây giờ hãy tưởng tượng điều đó nằm trong tay của ĐCSTQ.  Bằng cách kết hợp AI, dữ liệu lớn và công nghệ mạng, sinh trắc học, nhận dạng giọng nói và khuôn mặt, chính phủ Trung Quốc đang đi tiên phong trong một hệ thống cho phép các nhà độc tài biết mọi thứ về đối tượng của họ — những gì mọi người đang nói và xem;  họ đi chơi với ai;  những gì họ thích và không thích;  và vị trí của họ tại bất kỳ thời điểm nào.  Hệ thống đó sẽ cho phép các chế độ kỷ luật công dân ngay lập tức bằng cách hạn chế khả năng tiếp cận tín dụng, giáo dục, việc làm, chăm sóc y tế, viễn thông và du lịch của họ—cũng như săn lùng người dân để áp dụng các hình thức trừng phạt thời trung cổ hơn.

Cuộc cách mạng công nghệ này có nguy cơ làm đảo lộn sự cân bằng toàn cầu giữa chế độ dân chủ và chế độ độc tài bằng cách làm cho việc đàn áp trở nên dễ tiếp cận và hiệu quả hơn bao giờ hết.  Thay vì dựa vào những đội quân đắt đỏ (và có khả năng nổi loạn) để khống chế tàn bạo và tẩy não những người dân đang phẫn nộ, một nhà độc tài giờ đây có những phương tiện kiểm soát rẻ hơn và xảo quyệt hơn..  Hàng triệu điệp viên có thể được thay thế bằng hàng trăm triệu camera giám sát không chớp mắt.  Các công nghệ nhận dạng khuôn mặt và trí tuệ nhân tạo có thể nhanh chóng sắp xếp các nguồn cấp dữ liệu video và xác định những kẻ gây rối.  Bot có thể đưa ra tuyên truyền phù hợp với các nhóm hoặc cá nhân cụ thể.  Phần mềm độc hại có thể được cài đặt trên máy tính thông qua các ứng dụng hoặc liên kết có vẻ vô hại, sau đó tin tặc của chính phủ có thể đánh sập mạng máy tính của những người bất đồng chính kiến ​​hoặc thu thập dữ liệu về hoạt động của họ.  Đến lượt mình, thông tin đó có thể được sử dụng để thu hút các phong trào phản kháng bằng cách mua chuộc các nhà lãnh đạo của họ hoặc đáp ứng các yêu cầu vô thưởng vô phạt hơn của họ.  Ngoài ra, các nhà chức trách có thể in ra một danh sách các nhà hoạt động bị cáo buộc do AI tập hợp và giết tất cả những người trong đó.

Thiên tài xấu xa của “chủ nghĩa độc tài kỹ thuật số” này là hầu hết mọi người dường như sẽ được tự do tiếp tục cuộc sống hàng ngày của họ.  Trên thực tế, nhà nước sẽ kiểm duyệt mọi thứ họ nhìn thấy và theo dõi mọi thứ họ làm.  Với chủ nghĩa độc tài kiểu cũ, ít nhất người ta cũng biết sự áp bức đến từ đâu.  Nhưng giờ đây, mọi người có thể bị thúc giục và dụ dỗ bởi các thuật toán vô hình cung cấp nội dung được cá nhân hóa thông qua mạng xã hội.  Trong các thời đại trước đây, các nhà độc tài phải đưa ra những lựa chọn khó khăn giữa việc tài trợ cho các đội tử thần hoặc mang lại tăng trưởng kinh tế.  Tuy nhiên, ngày nay, việc đàn áp không chỉ có giá cả phải chăng, mà còn có thể mang lại lợi nhuận, bởi vì cùng một công nghệ “thành phố thông minh” tạo điều kiện kiểm soát xã hội chặt chẽ cũng có thể được sử dụng để cải thiện cơ sở hạ tầng, chẩn đoán bệnh tật và giúp tàu chạy đúng giờ.

Không cần phải nói, những công nghệ này là giấc mơ của bạo chúa.  “Các nhà độc tài có thể không muốn hệ tư tưởng của Trung Quốc,” theo Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ về chính sách Colin Kahl, “nhưng họ muốn phương pháp luận của nó.”  Nhận thấy nhu cầu này, các công ty Trung Quốc đã bán và vận hành các hệ thống giám sát ở hơn 80 quốc gia, tính đến năm 2020. Khi ĐCSTQ ngày càng cảm thấy bị đe dọa trong và ngoài nước, có mọi lý do để kỳ vọng Bắc Kinh sẽ xuất khẩu chủ nghĩa độc đoán kỹ thuật số ngày càng xa hơn.  Nhiều quốc gia đã muốn điều đó và Trung Quốc có các công cụ mạnh mẽ để buộc những quốc gia không muốn.  Muốn tiếp cận thị trường Trung Quốc?  Hãy để Huawei cài đặt các thành phần cốt lõi của mạng 5G của bạn.  Bạn muốn một khoản vay Trung Quốc?  Chấp nhận công nghệ giám sát của Trung Quốc tại thủ đô của bạn.

Khi nhiều chính phủ hợp tác với Bắc Kinh, phạm vi hoạt động của nhà nước giám sát toàn cầu của Trung Quốc sẽ tăng lên. Các chế độ chuyên quyền hiện tại sẽ trở nên toàn trị hơn, và một số nền dân chủ sẽ chuyển sang phe độc ​​tài.  Niềm tin tự do, rất phổ biến trong những năm 1990, rằng nền dân chủ chắc chắn sẽ lan rộng khắp thế giới sẽ bị đảo ngược.

Và cũng đảo ngược là huyền thoại dễ chịu cho rằng nhân loại đã tiến hóa vượt qua mức độ tàn bạo hàng loạt.  Chủ nghĩa độc tài kỹ thuật số không thể thay thế cho quần đảo ngục tù và tội diệt chủng;  nó là một yếu tố kích hoạt những tội ác.  Các nhà khoa học chính trị đã chỉ ra rằng khi các chế độ độc tài tăng cường đàn áp kỹ thuật số, thì họ cũng tham gia vào nhiều vụ tra tấn và giết người hơn. Lý do rất đơn giản: Với những cỗ máy xử lý sổ sách kế toán và giám sát hàng ngày, những người lính bộ binh được rảnh tay tập trung vào các khía cạnh thể chất của quyền cai trị độc đoán, chẳng hạn như thanh trừng sắc tộc và đánh đập những người bất đồng chính kiến phải khuỵu xuống ​​phục tùng.

Chỉ cần nhìn vào Tân Cương, nơi các thành phố thông minh tồn tại song song với các trại tập trung. Các quan chức an ninh Trung Quốc quản lý các trại tập trung và xử lý việc “cải tạo” và triệt sản cưỡng bức, trong khi máy quay, máy quét sinh trắc học và các ứng dụng điện thoại di động bắt buộc cung cấp dữ liệu vào  máy tính theo dõi mọi hành tung xảy ra trong tỉnh.  Các thuật toán dò tìm gương mặt người tình nghi trong cảnh quay camera với ảnh chụp nhanh của y, và mẫu máu và mẫu DNA đã biết của y với kết quả các “kiểm tra sức khỏe”có được do cảnh sát thực hiện. Khi người Duy Ngô Nhĩ đến rìa khu phố của họ, điện thoại di động của họ sẽ tự động báo cho chính quyền.  Khi họ bơm xăng, hệ thống sẽ kiểm tra xem họ có phải là chủ xe hay không.  Nếu họ cố gắng trốn khỏi tỉnh, cảnh sát sẽ được cử đến trước cửa nhà của gia đình và bạn bè của họ.  Nếu bằng cách nào đó họ ra được nước ngoài, họ không được bảo đảm là sẽ trốn thoát: Các đồng minh độc tài của Trung Quốc, ngay cả những người ở các quốc gia có đa số người Hồi giáo như Ai Cập, đang bắt đầu sử dụng công nghệ giám sát của Trung Quốc để theo dõi và trục xuất người Duy Ngô Nhĩ trở lại dưới móng vuốt của Bắc Kinh.

Một số chuyên gia vẫn tin rằng Trung Quốc không thực sự đặt ra một mối đe dọa lớn đối với nền dân chủ, bởi vì Trung Quốc không thực sự quan tâm – như Liên Xô đã từng  – liệu các quốc gia khác có bị Cộng sản cai trị hay không. Hoặc họ lập luận rằng các nền dân chủ giàu có và vững chắc  như Hoa Kỳ sẽ tồn tại như những hòn đảo tự do, ngay cả khi một số nền dân chủ yếu kém, cục bộ biến mất sau bức màn sắt kỹ thuật số.

Điều này không thể nào sai lầm hơn.  Chủ nghĩa độc tài kỹ thuật số đang len lỏi vào trung tâm của thế giới tự do.  Việc sử dụng các công cụ kỹ thuật số để thao túng dư luận, hạ bệ đối thủ và huy động bạo lực của những người ủng hộ cũng hấp dẫn đối với những kẻ tìm kiếm quyền lực trong một nền dân chủ cũng như đối với một nhà độc tài.  Điều đó đặc biệt đúng trong bầu không khí chính trị bộ lạc phổ biến ở nhiều nền dân chủ ngày nay.  Trên khắp thế giới tự do, sự chia rẽ đảng phái đã tăng lên mức cao nhất lịch sử, niềm tin của công chúng vào các thể chế dân chủ đã giảm xuống mức thấp nhất chưa từng thấy kể từ những năm 1930, và các đảng lớn đang công khai ủng hộ các luật phản dân chủ. Mảnh đất chính trị đã chín muồi cho các yếu tố của chủ nghĩa độc đoán xuất hiện  bắt nguồn từ đó, Trung Quốc và Nga đang bón phân cho nó bằng thông tin sai lệch kỹ thuật số, được tạo ra bởi các bot và được đưa vào nguồn cấp dữ liệu Facebook của hàng triệu người trên khắp thế giới. Khi cường độ của sự cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc tăng đột biến, thì động cơ sử dụng AI của Bắc Kinh cũng sẽ tăng theo, sử dụng kỹ thuật deepfake và các hình thức nhiễu loạn thông tin khác để làm suy yếu và phá vỡ đối thủ của nó.

Ngay cả khi Mỹ và các nền dân chủ hàng đầu khác không trở thành con mồi của cuộc tấn công ý thức hệ này, quyền lực và an ninh của họ sẽ bị suy giảm trong một thế giới độc đoán hơn.  Không phải ngẫu nhiên mà mắt xích mạnh nhất trong chuỗi chiến lược mà Mỹ đang cố gắng quấn lấy Trung Quốc lại là các nền dân chủ.  Cũng không phải ngẫu nhiên mà Bắc Kinh coi các cường quốc như Nga và Iran là những người bạn thân nhất của mình—và thực tế, những nỗ lực của Trung Quốc và Nga nhằm phá vỡ và làm suy thoái các nền dân chủ trên thế giới luôn song hành với nhau.  Các nền dân chủ đều cần một môi trường quốc tế có lợi cho việc bảo tồn các thể chế tự do của họ.  Tất cả những tên độc tài đều cần một thế giới bảo vệ họ khỏi bị  các thế lực tự do lật đổ.  Các phiên bản khác nhau của trật tự trong nước tạo ra những tầm nhìn khác nhau về trật tự quốc tế. Nếu Trung Quốc thành công trong việc lôi kéo thêm nhiều quốc gia vào phe chuyên chế, thì nước này sẽ làm thay đổi cán cân chiến lược và làm suy yếu liên minh đang huy động chống lại nước này.

Về cơ bản nhất, các chế độ chuyên chế có lợi ích nhất định trong việc biến các nền dân chủ thành ma quỷ.  Các nhà độc tài không muốn người dân của họ ngưỡng mộ các thể chế dân chủ và đòi hỏi tự do.  Cách tốt nhất để tập hợp công dân xung quanh một chế độ độc tài là khơi dậy lòng căm thù đối với các nền dân chủ hàng đầu, và điều đó đòi hỏi một dòng xung đột ý thức hệ đều đặn.  Hoàn toàn có thể đoán trước được rằng những kẻ mạnh khét tiếng nhất thế giới—Tập, Putin, Khamenei, Kim, Assad, Erdogan, Orbán, Lukashenko—tự thể hiện mình là những người bảo vệ truyền thống, thứ bậc và trật tự chống lại một phương Tây dân chủ đang suy đồi.  Khi Trung Quốc mở rộng hàng ngũ các nhà độc tài, thế giới sẽ trở thành một nơi tồi tàn hơn đối với Hoa Kỳ và các đồng minh dân chủ của họ. Xung đột quốc tế sẽ sinh sôi nảy nở, và không chỉ ở cấp độ ý tưởng, mà còn trong lĩnh vực quân sự, bởi vì chủ nghĩa dân tộc máu-và-đất đai đi tay trong tay với chủ nghĩa phục thù bạo lực.  Điều đó, thật đáng lo ngại, đã diễn ra.

CỬA SỔ VÀ CHIẾN TRANH

Cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine vào tháng 2 năm 2022 đã gây chấn động thế giới, bằng cách nhắc nhở các nhà lãnh đạo ở khắp mọi nơi rằng cạnh tranh địa chính trị có thể rất dễ biến thành xung đột quân sự hoàn toàn ở quy mô lớn.  Nhưng Nga không phải là quốc gia theo chủ nghĩa xét lại duy nhất—hay thậm chí là quốc gia hùng mạnh nhất—có khả năng gây hấn thảm khốc.  Trung Quốc cũng sẽ cảm thấy thôi thúc tấn công khi thập kỷ này tiếp diễn.

Không có gì bí ẩn về những gì ĐCSTQ muốn về mặt địa chính trị, bởi vì họ đã muốn những điều giống nhau trong nhiều thập kỷ: khiến Trung Quốc trở lại nguyên vẹn, biến Biển Hoa Đông và Biển Đông thành ao của Trung Quốc, và giành lấy ưu thế khu vực làm bàn đạp cho quyền lực toàn cầu.  Những mục tiêu này là cố định: Câu hỏi đặt ra là Trung Quốc sẽ theo đuổi chúng như thế nào.

Trong những năm 1990 và 2000, cách tiếp cận của Bắc Kinh chủ yếu là hòa bình và kiên nhẫn.  Tự tin vào một nền kinh tế đang phát triển và cảnh giác với việc sớm gây chiến với phương Tây, Trung Quốc theo đuổi các mục tiêu của mình chủ yếu thông qua các biện pháp phi đối đầu.  Bằng cách phô trương thị trường rộng lớn của mình, Trung Quốc đã giành lãnh thổ từ các đối thủ nước ngoài mà không cần nổ súng.  Người Anh trao trả Hồng Kông vào năm 1997. Bồ Đào Nha từ bỏ Macao vào năm 1999. Nửa tá quốc gia đã giải quyết tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc từ năm 1991 đến 2019, và hai chục quốc gia khác cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan để đảm bảo quan hệ với Bắc Kinh.  Trung Quốc đã thực hiện chiến lược “trỗi dậy hòa bình” và nó đã hoạt động tốt.

Những ngày đó đã qua.  Các quốc gia khác đang trở nên ít bị mê hoặc bởi số tiền kiếm được ở Trung Quốc và quan tâm nhiều hơn đến sự săn mồi của Bắc Kinh.  Trên toàn cầu, tâm trạng đã chuyển từ thận trọng hoan nghênh sự trỗi dậy của Trung Quốc sang sợ hãi và phản đối nó, và điều đó đã đặt ra một câu hỏi then chốt cho Tập Cận Bình: Nếu con đường hòa bình để giành lại lãnh thổ và mở rộng ảnh hưởng đang khép lại, liệu đã đến lúc Trung Quốc bắt đầu phô diễn cơ bắp quân sự mà họ  đã chi 3 nghìn tỷ đô la để xây dựng trong ba thập kỷ qua chưa?

Đó là điều mà các cường quốc đạt đến đỉnh cao trong quá khứ đã làm, và lịch sử của Trung Quốc cho thấy nó sẽ đi theo bước chân của họ.  Nhiều nghiên cứu đã phân tích thời điểm và lý do tại sao CHND Trung Hoa sử dụng vũ lực, và tất cả đều đi đến cùng một kết luận: Trung Quốc gây chiến, không phải khi nước này đang trỗi dậy, mà khi an ninh của nước này đang xấu đi và sức mạnh thương lượng của nước này đang suy giảm. Nói cách khác, ĐCSTQ thường  sử dụng vũ lực để khai thác cơ hội đang đóng lại hoặc tránh cơ hội dễ bị tổn thương đang mở ra.  Khi bị các đối thủ dồn vào chân tường, Trung Quốc không chờ bị tấn công.  Thay vào đó, nó thường nổ súng trước để đạt được lợi thế chiến thuật trước khi tình hình chiến lược trở nên tồi tệ hơn.  Trên thực tế, Trung Quốc thường bắt đầu chiến tranh chống lại những kẻ thù vượt trội hơn với rất ít kỳ vọng giành chiến thắng trong những trận chiến lớn nhất.  Mục tiêu có thể chỉ đơn giản là khiến kẻ thù phải lùi bước bằng cách chiến đấu hết mình và thể hiện sự sẵn sàng gây ra—và gánh chịu—những thương vong nặng nề.  Thông điệp đó thường hướng đến các đối thủ đứng bên lề cũng như hướng đến kẻ thù đang vướng vào Trung Quốc trên võ đài.

Chỉ cần nhìn vào bất kỳ cuộc chiến nào của CHND Trung Hoa.  Vào cuối năm 1950, làn sóng binh lính Trung Quốc tấn công lực lượng Hoa Kỳ tại Hàn Quốc vì sợ rằng người Mỹ sẽ chinh phục Bắc Triều Tiên và xây dựng các căn cứ quân sự ở đó.  Trung Quốc chịu gần một triệu thương vong nhưng cho đến ngày nay vẫn ăn mừng việc bảo vệ Triều Tiên như một chiến thắng vẻ vang.  Năm 1962, QGPNDTQ tấn công các lực lượng Ấn Độ, bề ngoài là vì họ đã xây dựng các tiền đồn trên lãnh thổ do Trung Quốc tuyên bố chủ quyền ở dãy Himalaya, nhưng thực chất là vì Trung Quốc cảm thấy họ đang bị bao vây bởi người Ấn Độ, Mỹ, Liên Xô và những người theo chủ nghĩa dân tộc Trung Quốc.  Bằng cách tấn công Ấn Độ, Trung Quốc đã “giết gà dọa khỉ”, như câu ngạn ngữ cổ của Trung Quốc, ép buộc nhiều kẻ thù bằng cách lấy một kẻ làm gương.

Liên Xô đã không nhận được thông điệp và tiếp tục tập trung lực lượng đông đảo ở biên giới Trung Quốc trong khi khẳng định quyền sử dụng lực lượng quân sự để đánh trả “phản cách mạng” ở bất kỳ quốc gia xã hội chủ nghĩa nào, như họ đã làm ở Tiệp Khắc năm 1968. Lo sợ bị xâm lược, Trung Quốc đã phục kích quân đội Liên Xô  trên đường biên giới chung của họ vào năm 1969. Mười năm sau, Bắc Kinh lại gây chiến, lần này là để “dạy cho Việt Nam một bài học,” như Đặng nói, sau khi ký hiệp định phòng thủ với Moscow và chinh phục Campuchia, một trong những đồng minh duy nhất của Trung Quốc.  Ngoài các cuộc chiến tranh này, Trung Quốc đã ba lần phóng pháo hoặc bắn tên lửa vào hoặc gần lãnh thổ Đài Loan (1954–1955, 1958 và 1995–1996), mỗi lần đều hy vọng ngăn chặn Đài Bắc thắt chặt quan hệ với Hoa Kỳ hoặc mom men tới độc lập.  Sổ sách rất rõ ràng: Khi Trung Quốc cảm thấy dễ bị tổn thương, họ sẽ trở nên bạo lực.

Ngày nay, có rất nhiều gà để giết và những khoảnh khắc có thể dạy được để khai thác.  QGPNDTQ đã xung đột với Ấn Độ ở dãy Himalaya vào năm 2020, tìm cách – nhưng không thành công – để chia rẽ Washington và New Delhi.  Nó có thể thử lại khi Ấn Độ xích lại gần Hoa Kỳ hơn.  Nhưng nếu ĐCSTQ thực sự muốn đẩy lùi liên minh chống Trung Quốc đang nổi lên, thì nó phải phá vỡ vòng vây của các liên minh và đối tác của Hoa Kỳ ngoài khơi bờ biển của nó.

Một mục tiêu rõ ràng sẽ là Nhật Bản.  Tokyo là một kẻ thù lịch sử đáng ghét hiện đang quản lý quần đảo Senkaku mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền và gọi là quần đảo Điếu Ngư.  Liên minh Mỹ-Nhật là mấu chốt trong chiến lược ngăn chặn của Mỹ ở Đông Á.  Hạ gục Nhật Bản trong khi gây căng thẳng cho liên minh với Washington có thể hấp dẫn một nước CHND Trung Hoa đang bị bao vây.

Trung Quốc đã đưa các tàu tuần duyên có vũ trang vào vùng lãnh hải xung quanh quần đảo Senkaku để tranh giành quyền kiểm soát của Nhật Bản.  Động thái leo thang tiếp theo của Trung Quốc có thể là đổ bộ binh lên các đảo;  tuyên bố một khu vực loại trừ 50 dặm xung quanh họ;  và bao vây chúng bằng hàng đàn tàu, tàu ngầm, máy bay chiến đấu và máy bay không người lái—được hỗ trợ bởi các tên lửa đặt trên lục địa Trung Quốc.  Khi đó, Nhật Bản hoặc sẽ phải chấp nhận sự thôn tính của Trung Quốc hoặc gây chiến với một cường quốc hạt nhân vì một vài bãi đá nhỏ phủ đầy phân chim.  Mỹ sẽ phải đối mặt với tình trạng tiến thoái lưỡng nan tương tự.  Mý ắt sẽ đáp trả bằng các biện pháp trừng phạt kinh tế và các phản đối ngoại giao yếu ớt?  Hay nó sẽ tôn trọng những cam kết đã đưa ra, vào năm 2014 và một lần nữa vào năm 2021, để giúp Nhật Bản bảo vệ quần đảo Senkaku?  Phản ứng thứ nhất có thể phá hỏng liên minh Mỹ-Nhật.  Cách tiếp cận thứ hai, theo các trò chơi chiến tranh do các viện nghiên cứu chính sách của Hoa Kỳ tiến hành, có thể kết thúc bằng Thế chiến III.

Nếu Trung Quốc chưa sẵn sàng gây hấn với một cường quốc khu vực như Nhật Bản, thì thay vào đó, họ có thể gây sức ép với một trong những nước láng giềng yếu hơn trên biển ở Biển Đông.  Mặc dù Bắc Kinh chắc chắn muốn đánh gục Việt Nam, nhưng một mục tiêu thậm chí còn hấp dẫn hơn sẽ là Philippines, quốc gia đáp ứng tất cả các tiêu chí của một kẻ thù hoàn hảo.

Có suy yếu về quân sự?  Có.  Philippines có thể đang dần quay lưng lại với Trung Quốc, nhưng hiện tại khả năng của nước này rất kém cỏi, và Bắc Kinh có thể quét sạch lực lượng hải quân và không quân Philippines chỉ trong một trận giao tranh.  Có quan trọng về mặt biểu tượng? Có. Vào năm 2016, Manila đã đưa Bắc Kinh ra Tòa Trọng tài Thường trực (hay còn gọi là Tòa án Thế giới) và đã giành chiến thắng, với phán quyết của tòa rằng các yêu sách về Biển Đông của Trung Quốc là vô hiệu.  Trung Quốc phản ứng bằng cách tuyên bố rằng họ sẽ không bị ràng buộc bởi phán quyết của một tòa án “bù nhìn” cách xa nửa vòng trái đất.  Đẩy các lực lượng Philippines ra khỏi các tiền đồn bị cô lập, không thể phòng thủ của họ ở Biển Đông hoặc đơn giản là xây dựng các căn cứ quân sự trên các bãi đá và rạn san hô mà Bắc Kinh đã chiếm giữ nhưng chưa phát triển sẽ là một cách tuyệt vời để Trung Quốc củng cố tuyên bố đó.

Có quan trọng về mặt chiến lược?  Có.  Liên minh Mỹ-Philippines rất quan trọng đối với an ninh khu vực nhưng thường bị lung lay kể từ sau Chiến tranh Lạnh.  Và trong khi Washington đã cam kết bảo vệ tài sản của Philippines ở Biển Đông, Bắc Kinh có thể không tin vào điều đó.  “Các ông sẽ gây chiến tranh vì bãi cạn Scarborough chứ?”  phát biểu của chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ đã nghe lỏm được vào năm 2016. Nếu Trung Quốc giáng dùi cui vào các lực lượng Philippines, điều đó sẽ buộc Hoa Kỳ phải đưa ra một lựa chọn rất khó khăn: bảo vệ một đồng minh nước đôi trước các yêu sách lãnh thổ của mình hoặc đứng sang một bên khi Trung Quốc coi thường luật pháp quốc tế , mở rộng quyền kiểm soát Biển Đông, và làm mất uy tín của các cam kết liên minh của Hoa Kỳ ở châu Á.

MỤC TIÊU: ĐÀI LOAN

Dù những kịch bản đó có tệ đến đâu, chúng vẫn lu mờ so với những gì có khả năng là sự kiện chính của một chiến dịch phục thù của Trung Quốc: cuộc chinh phục Đài Loan.  Chiếm lấy Đài Loan là mục tiêu chính sách đối ngoại hàng đầu của Trung Quốc, và việc chuẩn bị giành lại hòn đảo này được cho là tiêu tốn khoảng một phần ba ngân sách của QGPNDTQ. Nếu Trung Quốc khuất phục được Đài Loan, họ sẽ có quyền tiếp cận ngành công nghiệp bán dẫn đẳng cấp thế giới và giải phóng hàng chục tàu,  hàng trăm bệ phóng tên lửa và máy bay chiến đấu, cùng hàng tỷ đô la quốc phòng để tàn phá những khu vực xa hơn.  Trung Quốc có thể sử dụng Đài Loan như một “tàu sân bay không thể chìm” để triển khai sức mạnh ở Thái Bình Dương, phong tỏa Nhật Bản và Philippines, đồng thời làm rạn nứt các liên minh của Mỹ ở Đông Á.  Ít nhất, sự xâm lược thành công sẽ loại bỏ nền dân chủ Trung Quốc duy nhất trên thế giới, loại bỏ mối đe dọa dai dẳng đối với tính hợp pháp của ĐCSTQ.  Đài Loan là trung tâm hấp dẫn ở Đông Á—và là hình ảnh thu nhỏ của một nơi mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể nghĩ rằng hành động gây hấn ngắn hạn có thể cải thiện triệt để quỹ đạo dài hạn của đất nước họ đối với Hoa Kỳ.

Đài Loan cũng là mục tiêu hấp dẫn nhất của Bắc Kinh vì những lý do khác.  Sự bất đối xứng về địa lý là nghiêm trọng: Việc bảo vệ Đài Loan sẽ yêu cầu các lực lượng Hoa Kỳ phải chiến đấu cách bờ biển Trung Quốc chưa đến 100 dặm và di chuyển hàng trăm, thậm chí hàng ngàn dặm từ một vài căn cứ mỏng manh và hàng không mẫu hạm.  Với nhiều lực lượng đóng quân ở các khu vực khác, Mỹ sẽ chiến đấu với một tay bị trói sau lưng.  Ngược lại, Trung Quốc có thể ném phần lớn quân đội của mình vào cuộc chiến và sử dụng quê hương của mình như một căn cứ khổng lồ.  Các lực lượng Trung Quốc sẽ có các đường dây liên lạc và tiếp tế an toàn trên đất liền.  Họ có thể bắn, chạy và nạp đạn từ vô số khu bảo tồn trên đất liền;  toàn bộ quốc gia có thể hỗ trợ nỗ lực chiến tranh bằng cách cho ăn, ở,  cung ứng và vận chuyển quân đội Trung Quốc.

So sánh những lợi thế sân nhà đó với những gì Trung Quốc sẽ phải đối mặt trong một cuộc chiến ở Hoa Đông hoặc Biển Đông.  Lực lượng không quân và hải quân Trung Quốc sẽ phải di chuyển hàng trăm dặm giữa chiến trường và đất liền để tiếp nhiên liệu và nạp đạn, một hành trình sẽ làm giảm sức mạnh chiến đấu của QGPNDTQ trên tiền tuyến và buộc các đơn vị Trung Quốc phải dựa vào các vệ tinh liên lạc dễ bị tổn thương.  Các lực lượng Trung Quốc cũng sẽ phải chạy đua với nhau mỗi khi họ đi ngang qua Đài Loan trên đường đến và đi từ chiến trường, tạo cho kẻ thù của QGPNDTQ nhiều cơ hội để quấy rối và tiêu hao.

Cuối cùng, Đài Loan là nơi Trung Quốc đối mặt với cơ hội đang đóng lại nhanh nhất.  Khả năng thống nhất hòa bình đang biến mất nhanh chóng: Ngày càng ít người Đài Loan muốn trở thành một phần của Trung Quốc đại lục, và Hoa Kỳ đang tăng cường quan hệ quân sự và ngoại giao với Đài Bắc.  Đáp lại, Trung Quốc đang xem xét các lựa chọn quân sự.

Vào tháng 9 năm 2020, QGPNDTQ bắt đầu thực hiện cuộc phô trương lực lượng mạnh mẽ nhất ở eo biển Đài Loan trong một phần tư thế kỷ.  Các cuộc xâm nhập vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan tăng vọt.  Các lực lượng đặc nhiệm của quân đội Trung Quốc, một số có sự tham gia của hơn 30 máy bay chiến đấu và nửa tá tàu hải quân, đã đi qua eo biển gần như mỗi ngày.  Nhiều người trong số họ đã vi phạm đường trung tuyến giữa Đài Loan và Trung Quốc, một ranh giới mà cả hai bên đã tôn trọng trong nhiều thập kỷ.  Một số cuộc tuần tra mô phỏng các cuộc tấn công vào các tàu sân bay và tàu khu trục của Hoa Kỳ đang di chuyển giữa Philippines và Đài Loan.  Bằng cách đè bẹp phong trào dân chủ ở Hồng Kông vào năm 2020, Trung Quốc cũng gợi ý rằng những ngày thuyết phục hòa bình đối với Đài Loan đã kết thúc.

Một cuộc tấn công quân sự có thể thành công?  Cho đến gần đây, câu trả lời là không.  Vào những năm 1990, lợi thế địa lý và công nghệ của Đài Loan so với Trung Quốc khiến nó gần như không thể bị chinh phục.  Eo biển Đài Loan rất nguy hiểm—bão tố và những con sóng cao 20 bộ là phổ biến—và hòn đảo này là một pháo đài tự nhiên.  Bờ biển phía đông của nó bao gồm các vách đá dựng đứng, và bờ biển phía tây của nó chủ yếu là các bãi bùn kéo dài hàng dặm ra biển và bị ảnh hưởng bởi thủy triều khắc nghiệt.  Chỉ có hơn chục bãi biển trên Đài Loan mà một lực lượng xâm lược thậm chí có thể đổ bộ—và các máy bay chiến đấu cũng như hạm đội hải quân của Hoa Kỳ và Đài Loan có thể đảm bảo rằng quân đội Trung Quốc không bao giờ đến gần được.

Tuy nhiên, kể từ đó, Trung Quốc đã vượt qua Đài Loan với tỷ lệ 25:1 về quốc phòng.  Nó đã chế tạo ra các tàu chiến, máy bay chiến đấu và tên lửa mới, cùng với tàu đổ bộ có thể vận chuyển hàng nghìn quân.  Quân đội Trung Quốc hiện lớn gấp 10 lần Đài Loan.  Các hệ thống phòng không tầm xa của Trung Quốc có thể bắn hạ máy bay trên bầu trời Đài Loan.  Các tên lửa và máy bay chiến đấu trên đất liền của Trung Quốc có khả năng quét sạch lực lượng không quân và hải quân của Đài Loan và phá hủy các căn cứ của Mỹ ở Đông Á.  Khả năng không gian mạng và chống vệ tinh của Trung Quốc có nguy cơ khiến các lực lượng Hoa Kỳ bị điếc, mù và câm bằng cách làm tê liệt các cảm biến và vệ tinh quan trọng của họ.  Các tên lửa chống hạm của Trung Quốc có thể biến Tây Thái Bình Dương trở thành một nơi rất nguy hiểm đối với bất kỳ tàu chiến mặt nước lớn nào của Mỹ.  Trong một phần tư thế kỷ, QGPNDTQ đã tập trung không ngừng vào việc chuẩn bị chinh phục Đài Loan.

Ngược lại, quân đội Hoa Kỳ đã dành phần lớn thời gian này để chiến đấu với những kẻ khủng bố ở Trung Đông.  Gần đây hơn, họ đã đưa binh lính và vũ khí vào châu Âu để củng cố sườn phía đông của NATO.  Chính quyền Obama, Trump và Biden đều hy vọng xoay trục các lực lượng của Hoa Kỳ sang châu Á để chống lại Trung Quốc.  Nhưng những kế hoạch đó đã bị trì trệ bởi các sự kiện xảy ra tại các khu vực khác, bao gồm sự trỗi dậy của ISIS và cuộc xâm lược Ukraine của Nga.  Là một cường quốc toàn cầu, Hoa Kỳ không có điều kiện xa xỉ là chuẩn bị cho một tình huống quân sự đơn lẻ.  Hậu quả là lực lượng không quân và hải quân của họ không theo kịp tốc độ hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc

Các lực lượng vũ trang của Mỹ ở châu Á vẫn chủ yếu bao gồm một số lượng nhỏ tàu chiến lớn và máy bay chiến đấu tầm ngắn hoạt động từ các căn cứ lộ thiên – chính xác là loại lực lượng mà Trung Quốc có thể tiêu diệt trong một cuộc tấn công tên lửa bất ngờ.  Hoa Kỳ chỉ có hai căn cứ không quân trong phạm vi 500 dặm tính từ Đài Loan—khoảng cách tối đa mà máy bay chiến đấu không tiếp nhiên liệu có thể bay trước khi hết xăng.  Nếu Trung Quốc vô hiệu hóa các căn cứ đó, lực lượng Mỹ sẽ phải hoạt động từ các hàng không mẫu hạm và từ đảo Guam, nằm cách Đài Loan 1.800 dặm.  Khoảng cách xa hơn và việc tiếp nhiên liệu trên không sẽ cắt giảm một nửa số lần xuất kích của Mỹ, tạo cơ hội cho Trung Quốc thống trị bầu trời Đài Loan.  Tồi tệ hơn, Trung Quốc hiện có máy bay ném bom và tên lửa đạn đạo có thể tấn công đảo Guam và có khả năng tấn công các tàu sân bay đang di chuyển cách đất liền hơn 1.000 dặm.  Nếu các tên lửa “sát thủ đảo Guam” và “sát thủ tàu sân bay” này hoạt động như quảng cáo, Trung Quốc có thể làm tê liệt sức mạnh quân sự của Mỹ ở Đông Á.

Đài Loan chưa sẵn sàng xắn tay áo lên. Là một phần trong quá trình chuyển đổi từ quân đội nghĩa vụ sang quân đội hoàn toàn tình nguyện chuyên nghiệp hơn, Đài Loan đã cắt giảm lực lượng tại ngũ từ 275.000 xuống còn 175.000 quân và giảm thời gian nhập ngũ từ  một năm đến bốn tháng.  Những người được tuyển dụng chỉ được đào tạo cơ bản trong vài tuần và việc đào tạo cho quân nhân dự bị là không thường xuyên và không đầy đủ.  Đài Loan cũng đã cắt giảm lực lượng hậu cần của mình, hiện thường xuyên không thể tiếp tế cho các đơn vị chiến đấu hoặc thực hiện bảo trì cơ bản.  Do đó, binh lính tránh huấn luyện với vũ khí của họ vì sợ tai nạn hoặc lãng phí đạn dược quý giá;  Các phi công của Đài Loan bay ít hơn mười giờ mỗi tháng.  Hơn một nửa số xe tăng và máy bay trực thăng tấn công của Đài Loan không hoạt động bình thường, và nhiều binh sĩ Đài Loan có tinh thần sa sút.

Điểm mấu chốt là Trung Quốc, giống như Đức năm 1914 hay Nhật Bản năm 1941, có một cơ hội quân sự thuận lợi nhưng hữu hạn.  Chính quyền Đài Loan đã đánh giá rằng kẻ địch có thể “làm tê liệt” hệ thống phòng thủ của hòn đảo. Như chúng tôi đã trình bày chi tiết trong chương 3, Đài Loan và Hoa Kỳ đã nhận thức được mối đe dọa, xác định các vấn đề chính mà họ phải giải quyết và bắt đầu trang bị lại quân đội của họ cho phù hợp.  Nhưng từ nay đến đầu những năm 2030 – khi các cải cách quốc phòng của Hoa Kỳ và Đài Loan bắt đầu tạo ra tác động lớn – thì Trung Quốc đã có cơ hội của mình.

Trên thực tế, cán cân quân sự xuyên eo biển sẽ tạm thời thay đổi theo hướng có lợi cho Trung Quốc vào giữa những năm 2020, khi nhiều tàu tuần dương, tàu ngầm mang tên lửa dẫn đường và máy bay ném bom tầm xa của Mỹ sẽ được cho nghỉ hưu. Theo nhiều cách, quân đội Mỹ đang  vẫn là lực lượng mà Ronald Reagan gầy dựng.  Đặc biệt, hiện đại hóa Hải quân và Không quân Hoa Kỳ đã bị hoãn lại trong nhiều thập kỷ.  Bây giờ vấn đề trở nên nghiêm trọng. Nhiều chiến hạm và máy bay chiến đấu của Lầu Năm Góc đang tan rã hoặc bốc cháy theo đúng nghĩa đen.  Thân tàu và khung máy bay cũ kỹ của họ không thể chịu được một đợt nâng cấp khác, chứ đừng nói đến việc trang bị động cơ, cảm biến và đạn dược hiện đại mà họ cần để cạnh tranh với các lực lượng mới của Trung Quốc.  Những khả năng này của Hoa Kỳ phải được loại bỏ.  Và khi đó, quân đội Mỹ sẽ có ít hơn hàng trăm ống phóng tên lửa thẳng đứng – điều kiện thiết yếu của hỏa lực hải quân hiện đại – trôi nổi khắp Đông Á.  Trong khi đó, Trung Quốc sẽ cho ra lò hàng trăm tên lửa chống hạm và tấn công mặt đất bổ sung, hàng chục máy bay ném bom tầm xa và tàu đổ bộ, cùng một hệ thống phóng tên lửa có thể tấn công hầu hết hoặc toàn bộ Đài Loan từ Trung Quốc đại lục.

Đây là địa chính trị tương đương với một quả bom hẹn giờ.  Vào giữa đến cuối những năm 2020, Trung Quốc sẽ không bao giờ có cơ hội tốt hơn để đánh bại kẻ thù của mình và thỏa mãn sở thích xét lại của mình.  Chính trong giai đoạn này, Mỹ có nguy cơ – như một cựu quan chức Lầu Năm Góc đã nói –  “ôm máu đầu thảm hại” trong cuộc chiến với Đài Loan.

Nhìn thấy những xu hướng này, một dàn đồng ca gồm các sĩ quan quân đội Trung Quốc đã nghỉ hưu và các cơ quan báo chí nhà nước đang thúc giục ĐCSTQ xâm chiếm Đài Loan ngay lập tức.  Công chúng Trung Quốc dường như đồng tình: Theo một cuộc khảo sát năm 2020 của Thời báo Hoàn cầu do nhà nước điều hành, 70% người dân đại lục ủng hộ mạnh mẽ việc sử dụng vũ lực để thống nhất Đài Loan với đại lục và 37% cho rằng tốt nhất nên để chiến tranh xảy ra vào năm 2025.  Đằng sau những cánh cửa đóng kín, các quan chức Trung Quốc đã nói với các nhà phân tích phương Tây rằng những lời kêu gọi xâm lược đang gia tăng trong ĐCSTQ, và rằng Tập đang bị bao vây bởi những kẻ diều hâu và những tên bợ đỡ, những người nói với ông rằng QGPNDTQ có thể thực hiện được việc đó. Có lẽ vì lý do đó, Tập  đã đặt cược tính hợp pháp của mình vào việc giải phóng Đài Loan.  Năm 2017, ông tuyên bố rằng thống nhất là “một yêu cầu không thể tránh khỏi để thực hiện công cuộc phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa.” Năm 2020, ĐCSTQ đã dời chỉ tiêu kế hoạch thi triển quân đội “hiện đại hóa” sớm hơn từ năm 2034 sang năm 2027. Vào tháng 3, năm 2021, Đô đốc Philip Davidson, khi đó là chỉ huy lực lượng Hoa Kỳ ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, đã cảnh báo rằng Trung Quốc có thể xâm lược Đài Loan trong vòng sáu năm tới.

Trung Quốc có một số lựa chọn để siết chặt Đài Loan và cố gắng khiến nó đầu hàng: Chiếm giữ một trong những hòn đảo ngoài khơi do Đài Bắc kiểm soát nhưng nằm cách bờ biển Trung Quốc chỉ vài dặm, ban hành một cuộc phong tỏa hải quân và không quân, hoặc đơn giản là tấn công Đài Loan bằng tên lửa dẫn đường.  Nhưng những lựa chọn này sẽ cho Hoa Kỳ và Đài Loan thời gian để phản ứng, điều mà Trung Quốc không có ý định chấp nhận.  Họ đã chứng kiến ​​lực lượng của Saddam Hussein bị tàn sát như thế nào trong Chiến tranh vùng Vịnh Ba Tư 1990–1991 khi Lầu Năm Góc có nhiều tuần để tập hợp một núi vũ khí sắt gần đó và tập hợp một liên minh quốc tế khổng lồ.  Họ biết cơ hội chiến thắng cao nhất của mình là đánh thật mạnh và sớm vào các lực lượng của Đài Loan và Hoa Kỳ, trước khi họ có thể đánh trả.  Đó là lý do tại sao học thuyết quân sự của Trung Quốc kêu gọi nhanh chóng tước vũ khí của đối thủ thông qua các cuộc tấn công kiểu Trân Châu Cảng. Và đó là lý do tại sao chúng ta nên lo lắng về một kịch bản thực sự thảm khốc.

Trong trường hợp bất ngờ nhất, chiến tranh sẽ bắt đầu với hàng nghìn tên lửa phóng từ trên không và trên bộ của Trung Quốc trút xuống Đài Loan, các căn cứ quân sự của Mỹ ở Okinawa và Guam, và nhóm tấn công tàu sân bay của Mỹ có cảng nhà ở Nhật Bản.  Trên khắp Đài Loan, các lực lượng đặc biệt và tình báo bí mật của Trung Quốc sẽ xuất hiện, cho nổ bom tại các cơ sở quân sự và ám sát các nhà lãnh đạo Đài Loan.  Các cuộc tấn công mạng của Trung Quốc sẽ làm tê liệt cơ sở hạ tầng quan trọng của Đài Loan.  QGPNDTQ cũng sẽ sử dụng các cuộc tấn công mạng và, có khả năng là tên lửa phóng từ mặt đất để phá hủy các vệ tinh cho phép các lực lượng Hoa Kỳ liên lạc với nhau và với Washington—do đó khiến Mỹ không thể phản ứng hoặc thậm chí không thể biết một cách đáng tin cậy những gì đang xảy ra trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần. Các đơn vị không gian mạng của QGPNDTQ đồng thời khuấy động rắc rối trên mặt trận nội địa Mỹ, tung ra các chiến dịch thông tin sai lệch nhằm gieo rắc sự nhầm lẫn và làm trầm trọng thêm các tranh chấp chính trị ở Hoa Kỳ.

Trong khi đó, một đội tàu của Trung Quốc trước đó đã tham gia tập trận quân sự ở eo biển Đài Loan sẽ lao tới các bãi biển của Đài Loan trong khi hàng trăm nghìn binh sĩ Trung Quốc trên đại lục bắt đầu đổ xô lên tàu và trực thăng để chuẩn bị cho cuộc tấn công chính.  Tàu tấn công đổ bộ nhỏ có thể xuất hiện từ các phà dân sự ở eo biển và cố gắng chiếm một cảng hoặc bãi biển quan trọng trước khi lực lượng Đài Loan kịp phản ứng.  Hoa Kỳ, đã mất nhiều lực lượng triển khai tiền phương trong cuộc tấn công bất ngờ của Trung Quốc, sẽ phải tăng cường máy bay và tàu chiến từ cách xa hàng ngàn dặm và chiến đấu thông qua một loạt tên lửa, mìn thông minh và nhiễu điện từ để đến gần Đài Loan.  Ngoài ra, việc triệu tập những tài sản đó có thể đòi hỏi phải tách chúng ra khỏi các ưu tiên quan trọng khác, chẳng hạn như bảo vệ sườn phía Đông của NATO khỏi một nước Nga hiếu chiến.  Hoa Kỳ có thể thấy mình phải đối mặt với những thách thức an ninh nghiêm trọng trước hai cường quốc trang bị vũ khí hạt nhân—với nguồn lực quân sự chỉ để đối phó với một.

Nước Mỹ sẽ phải đối mặt với những sự đánh đổi đau đớn trên toàn cầu, và các lực lượng của Mỹ ở Thái Bình Dương sẽ gánh chịu những tổn thất chưa từng có kể từ sau Chiến tranh Việt Nam hoặc có thể là Chiến tranh thế giới thứ hai.  Các nhà lãnh đạo Mỹ thậm chí có thể thấy mình đứng trước một tình thế tiến thoái lưỡng nan khủng khiếp – chấp nhận một thất bại quân sự nhục nhã hay đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân nếu Trung Quốc không từ bỏ xâm lược.  Hoa Kỳ, một ủy ban gồm các chuyên gia quốc phòng đã kết luận vào năm 2018, có thể hứng chịu “một thất bại quân sự quyết định” trừ khi nước này sử dụng các chiến lược có nguy cơ gây ra sự tận thế hạt nhân. Địa chính trị không có gì nguy hiểm hơn điều này.

“Những năm 2020 khủng khiếp” sẽ là một thập kỷ tồi tệ bởi vì Trung Quốc đã đạt đến một thời điểm địa chính trị khó chịu—thời điểm mà nước này có thể và phải hành động táo bạo để tránh suy thoái. Một người theo chủ nghĩa xét lại đang ở đỉnh cao thường tìm kiếm cơ hội để hành động trong khi vẫn còn một số triển vọng  thành công.  Và Trung Quốc, nhờ có một số cửa sổ cơ hội ngắn hạn, nhìn thấy những khả năng hấp dẫn.

Sự táo bạo không giống như sự điên rồ.  Thực tế là sức mạnh của Trung Quốc đã chững lại không có nghĩa là nó sẽ tấn công dữ dội theo mọi hướng.  Điều đó có nghĩa là Trung Quốc sẽ trở nên hung hăng và cưỡng ép hơn, đặc biệt là ở những lĩnh vực mà họ cho rằng việc chấp nhận rủi ro bây giờ sẽ tạo ra một thực tế tốt hơn trong dài hạn.  Nếu Trung Quốc chiếm được Đài Loan, thì Chuỗi đảo thứ nhất sẽ bị phá vỡ và vị trí địa lý chiến lược của Bắc Kinh được cải thiện rất nhiều.  Nếu Trung Quốc tạo ra một đế chế công nghệ cao, nó có thể ngăn chặn tình trạng trì trệ kinh tế và sự bao vây của nước ngoài.  Nếu ĐCSTQ đẩy lùi nền dân chủ, nó có thể củng cố chế độ của mình và giảm bớt sự cô lập quốc tế.  Có lẽ, các nhà lãnh đạo Trung Quốc tự nhủ, một chút táo bạo có thể cứu họ khỏi số phận nghiệt ngã hơn.

Đó là một khả năng.  Một điều nữa là những canh bạc này sẽ kết thúc trong bi kịch.  Chủ nghĩa tân đế quốc của Trung Quốc có thể châm ngòi cho các cuộc xung đột trên khắp thế giới.  Sự xâm lược ở phía tây Thái Bình Dương có thể gây ra sự leo thang thảm khốc.  Các cường quốc đang ở đỉnh cao không đánh mất khả năng suy luận: Hầu hết các nhà lãnh đạo Nhật Bản vào năm 1941 đều hiểu rằng Tokyo có khả năng thua cuộc.  Nhưng hành vi của họ thường trở nên thất thường hơn, bởi vì họ sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao hơn để ngăn chặn một tương lai đáng sợ.

Do đó, Washington cần dành riêng nhiệm vụ cho viêc đó. Mỹ cần một chiến lược dài hạn để đối phó với một Trung Quốc quyết đoán, độc tài trong một thế hệ hoặc hơn.  Nhưng nó cũng cần một chiến lược ngắn hạn hơn để vượt qua giai đoạn căng thẳng cao độ trong thập kỷ hiện tại.  Nếu Hoa Kỳ muốn giành chiến thắng trong trận xung đột mờ mịt một cách hòa bình, thì trước tiên nước này phải vượt qua vùng nguy hiểm.  Ở đây một lần nữa, lịch sử có thể mang tính hướng dẫn.

---