Nghiên Cứu Lịch Sử

Tác phẩm Getica của Jordan

Bản tiếng Anh của Charles C. Mierow

Đàm Hà Khánh dịch và chú thích

Lời nói đầu

Sử gia Jordanes sống vào thế kỷ thứ 6 là người đã viết tác phẩm Romana (lịch sử La Mã), tuy nhiên tác phẩm nổi tiếng nhất của ông lại là Getica, tác phẩm duy nhất mô tả đầy đủ lịch sử của dân tộc Goth. Jordanes, bản thân có gốc gác Gothic, viết tác phẩm này như một bản tổng hợp dài hơn từ cuốn sách “lịch sử của những người Goths” của sử gia Cassiodorus. Bởi vì cuốn sách của Cassiodorus đã biến mất nên Getica của Jordanes là tác phẩm duy nhất viết về lịch sử người Goth còn tồn tại. Ông đã viết Getica trong giai đoạn cuối của triều đại của Justinian, không lâu sau khi sự sụp đổ của vương quốc Ostrogothic ở Ý.

Jordanes chia tác phẩm của mình, ngoài phần giới thiệu và kết luận, thành bốn phần chính : 1) Giới thiệu địa lý, 2) Liên minh những người Goths ; 3) người Visigoth; 4) và người Ostrogoth. Các nội dung khác, chẳng hạn như các chủ đề về người Hun, ông đưa vào phần phụ lục ( mà những phần thú vị và quan trọng được trích đưa thẳng vào nội  dung bản dịch tiếng Anh của Mierow).

Vốn không phải là một dịch giả chuyên nghiệp tôi chỉ xin góp phần tạm dịch thô nội dung tác phẩm Getica mà tôi nghĩ là cực kì thú vị đối với những người yêu sử để giới thiệu với độc giả mà thôi. Tôi hy vọng trong tương lai những tác phẩm lịch sử nổi tiếng thế giới sẽ tiếp tục được những dịch giả khác chuyển ngữ và phổ biến đầy đủ hơn.

Phần 1: Giới thiệu về địa lý

Tổ tiên chúng ta, chẳng hạn như Orosius (1), đã cho rằng thế giới được gắn kết vòng quanh bởi ba thành phần bao bọc bởi các đại dương (2). Ba phần của nó được gọi là Châu Á, Châu Âu và Châu Phi. Liên quan đến sự phân chia ba lục địa của trái đất hầu như đã có vô số những học giả, những người không chỉ cố gắng miêu tả tình trạng của các thành phố và các địa điểm, mà còn  đo lường khoảng cách và thống kê các vị trí. Hơn nữa, họ còn xác định vị trí các đảo xen kẽ giữa những con sóng đại dương, cả những đảo lớn và  những hòn đảo nhỏ hơn được gọi là Cyclades hay Sporades ​​trong lòng đại dương.

Nhưng xa hơn những giới hạn đó của đại dương thì không những chưa có ai mô tả, mà còn chưa từng  có người nào đạt tới, lý do là vì sự ngăn trở của những cơn gió và những dòng hải lưu đã khiến cho những vùng đất xa vẫn còn chưa được khám phá, lưu giữ riêng những bí mật giành riêng cho Đức chúa người tạo ra vạn vật.

Tuy nhiên, ở những biên giới gần hơn của đại dương, mà chúng ta gọi là vòng tròn của thế giới, thì vùng bờ biển được bao bọc giống như một vòng hoa. (3) Điều này đã được con người biết rõ từ lâu và thậm chí cố gắng để viết về nó. Không chỉ trên bờ biển mới có cư dân mà trên các hòn đảo xa cũng có người cư ngụ. Như vậy về phía Đông ở Ấn Độ Dương là các đảo Hippodes, Iamnesia, Solis Perusta (mặc dù không thể sinh sống được tuy rất dài và rộng), bên cạnh đó là Taprobane, một hòn đảo bằng phẳng trong đó có các thành thị  và mười thành phố là những pháo đài mạnh mẽ . Và có cả những thành phố khác như Theros cùng với Silefantina đáng yêu .

Những đảo này, mặc dù không được mô tả rõ ràng bởi bất cứ nhà văn nào, vẫn đầy dân cư. Đại Dương cùng với những hòn đảo phía tây đã được biết đến rộng rãi bởi số lượng rất nhiều những hành trình qua lại. Hai trong số chúng cách không xa khu vực eo biển Gades, một đảo gọi là đảo Ban phước và một là đảo May Mắn. Một số người cho rằng hai doi đất Galicia và Lusitania cũng là các đảo phía tây, mà trên đó vẫn còn có thể nhìn thấy đền thờ của Hercules và Đài tưởng niệm của Scipio. Tuy nhiên đó là các cực của lãnh thổ xứ Galicia thuộc về vùng đất rộng lớn ở châu Âu .

Tuy nhiên, có các đảo khác nằm xa hơn trên đại dương, gọi là Baleares và Mevania, và Orcades, tổng cộng 33 đảo mặc dù không phải tất cả các đảo đều có người cư ngụ. Và ở xa nhất về phía tây là một hòn đảo tên là Thule (4), vốn được thi sĩ Mantuan  đề cập đến ” Nơi xa nhất chính là đảo Thule”

Một biển vùng vĩ đại cũng ở khu vực Bắc cực, ở xa nơi phía bắc ấy có một hòn một hòn đảo vĩ đại tên là Scandza mà từ đó câu chuyện của tôi (bởi ân điển của Đức Chúa Trời) sẽ bắt đầu. Từ đó bắt nguồn cho nguồn gốc một chủng tộc mà chúng ta tìm hiểu, bật ra như một đàn ong từ giữa hòn đảo này đi vào các vùng đất của châu Âu. Nhưng hành trình ấy như thế nào và ra sao thì chúng ta sẽ giải thích sau đây, nếu đó là ý của Chúa.

Nhưng bây giờ hãy để tôi nói vắn tắt liên quan một chút đến hòn đảo nước Anh, nằm trong lòng  Đại Dương giữa Tây Ban Nha, xứ Gaul và Đức. Mặc dù Livy (5)cho chúng ta biết rằng không có ai trong quá khứ có thể du hành xung quanh đảo vì kích thước to lớn của nó. Nhưng rất nhiều học giả đã có nhiều ý kiến khác nhau về hòn đảo này. Một thời gian dài nó nằm ngoài tầm với của La mã mãi cho đến lúc Ceasar đặt chân lên sau những trận chiến vinh quang. Thời gian sau đó thì thông thương qua lại giữa hòn đảo và lục địa  đã được tăng cường bởi nhiều phương tiện. Do đó vị trí địa lý của nó đã được mô tả khá kỹ lường như tôi đã tìm thấy trong nhiều tài liệu Hy Lạp và các học giả Latin khác. Hầu hết trong số họ nói rằng hình dạng của nó giống như một hình tam giác giữa phía bắc và phía tây. Góc rộng nhất của nó đối mặt với cửa sông Rhine. Sau đó, đảo co lại chiều rộng và rút đi cho đến khi nó kết thúc ở hai cạnh dọc. Cạnh dài nhất của nó đối mặt với xứ Gaul và Đức. Chiều rộng lớn nhất của nó được cho là dài gấp 2310 chiều dài một sân vận động, và chiều dài của nó không hơn 7132 lần chiều dài một sân vận động. Một số khu vực là thảo nguyên, một số là rừng và thỉnh thoảng những ngọn núi vươn lên cao. Hòn đảo được bao quanh bởi một vùng biển yên bình. Tôi cho rằng điều này là bởi vì nó cách xa cách vùng đất khác nên vùng nước ít bị ảnh hưởng bởi các đại dương khác mặc dù vùng biển ở đây lớn hơn bất cứ nơi nào khác. Hơn nữa Strabo, một nhà văn nổi tiếng của người Hy Lạp, đã đề cập rằng hòn đảo như thở ra màn sương mù do sự thâm nhập thường xuyên của đại dương vào đất liền và rằng bầu trời ở đây cứ như bị che phủ quanh năm và làm cho vùng đất này như bị che khuất.

Ngoài ra thì Cornelius, tác giả của quyển Biên niên sử, nói rằng ở phần xa nhất của nước Anh đêm  sáng hơn và rất ngắn. Ông cũng nói rằng hòn đảo này có rất nhiều kim loại, cỏ và các yếu tố khác giúp phát triển gia súc. Hơn nữa có nhiều con sông chảy qua nó, và thủy triều dâng lên mang theo đá quý và ngọc trai. Người Silures (6) có đặc điểm ngăm đen và thường được sinh ra với mái tóc xoăn màu đen, nhưng các cư dân của Caledonia lại có mái tóc đỏ và cơ thể với các khớp nối lớn và lỏng lẻo. Họ giống như hai dân tộc Gaul và Tây Ban Nha xét về mặt khác nhau hơn là phân biệt giữa hai quốc gia. Do đó một số người đã cho rằng dân cư trên đảo đến từ hai đất nước trên vì lí do khoảng cách địa lý khá gần của chúng. Tuy nhiên, Dio, một nhà văn nổi tiếng nhất của biên niên sử, xác nhận một thực tế rằng họ kết hợp thành hai bộ lạc lớn là Caledonians và Maeatae. Họ sống trong những túp lều cỏ, một nơi trú ẩn được sử dụng chung trong cả bộ lạc, và rừng là nơi ở thường xuyên của họ. Họ vẽ cơ thể của họ với sắt màu đỏ, có thể để trang điểm hoặc có lẽ vì một số lý do khác. Họ thường chiến tranh với nhau, hoặc vì mong muốn quyền lực hoặc để tăng tài sản. Họ không chỉ chiến đấu trên lưng ngựa hoặc đi bộ, mà còn dùng cả chiến xa hai ngựa kiểu Scythed, mà họ thường gọi là essedae. Có lẽ nói như vậy là đã đủ nhiều về hình dạng của hòn đảo nước Anh.

Bây giờ chúng ta hãy quay trở lại địa điểm của đảo Scandza (7), mà chúng ta đề cập đến ở trên. Claudius Ptolemaeus, một nhà văn lớn của thế giới, đã đề cập đến nó trong cuốn sách thứ hai trong các tác phẩm của ông, nói rằng: “Có một hòn đảo lớn nằm ở phía xa vùng biển phía bắc, tên là Scandza, có hình dạng của một cây bách xù lá với bên phồng giảm dần xuống đến điểm kết thúc của chiều dài “. Pomponius Mela cũng cho rằng nó nằm ở vùng Vịnh Codan với Đại Dương bao quanh bờ biển của nó.  Hòn đảo này nằm đối diện dòng sông Vistula, vốn bắt nguồn từ vùng núi Sarmatian chảy ra ba cửa đổ vào vùng biển phía Bắc theo hướng nhìn về phía Scandza, chia tách Đức và Scythia. Phần phía Đông của hòn đảo này có một hồ nước rộng lớn hình thành từ lòng trái đất, từ đây những dòng suối tuôn ra từ dưới lòng trái đất và chảy mạnh vào đại dương. Ở phía tây, nó được bao quanh bởi biển cả mênh mông. Ở phía bắc là một vùng biển rộng lớn không thể đi lại, ở đó nhô ra doi đất hình cánh tay mà từ đó vùng vịnh bị chia cắt và hình thành nên vùng biển nước Đức. Ở đây cũng được cho là có nhiều đảo nhỏ nằm rải rác vây quanh. Nếu những con sói có vượt qua những hòn đảo này khi biển đóng băng do giá lạnh thì người ta nói rằng chúng cũng đánh mất tầm nhìn. Vì vậy, vùng đất này khắc nghiệt không chỉ đối với con người mà còn tàn khốc ngay cả đối với loài dã thú.

bản đồ vùng đất Scandza theo như jordanes mô tả

Quay lại đảo Scandza, mà tôi đang nhắc đến ở đây, có nhiều chủng tộc và quốc gia cùng sinh sống mà Ptolemaeus đã từng đề cập đến tên của bảy trong số bọn họ. Ở đấy bạn không thể tìm thấy bất cứ loài ong làm mật nào vì thời tiết quá lạnh giá. Trong phần phía bắc của đảo là nơi sinh sống của chủng tộc  Adogit, những người được kể rằng sinh sống trong vùng đất có mùa hè với mặt trời không lặn suốt 40 ngày đêm và khoảng thời gian đêm dài cũng kéo dài tương tự. Bởi lý do của sự thay đổi luân phiên kéo dài như vậy của nỗi buồn và niềm vui nên họ không giống với bất cứ dân tộc nào khác trong sức chịu đựng và niềm tin. Và tại sao nữa ? Bởi vì trong những ngày dài  họ nhìn thấy mặt trời quay trở lại về phía đông dọc theo mép của đường chân trời, nhưng vào những ngày ngắn hơn thì không phải như vậy. Mặt trời thể hiện hình ảnh khác nhau bởi vì nó đi qua hướng nhìn từ phía Nam, và khi đó với chúng ta, mặt trời dường như mọc lên từ bên dưới và có vẻ như đi vòng xung quanh dọc theo cạnh của trái đất. Ở đấy cũng có rất nhiều các dân tộc khác nữa. Có chủng tộc Screrefennae, vốn không gieo hạt để làm thực phẩm mà chỉ sống bằng thịt loài thú hoang dã và trứng chim, cách thức đi săn theo bầy trong những vùng đầm lầy làm tăng cường sự gắn kết của họ và đáp ứng nhu cầu cho tất cả mọi người. Ngoài ra còn có các chủng tộc khác sống ở đó, người Suehans, giống như dân Thuringians, sỡ hữu những con ngựa tuyệt vời. Ở đây cũng có những giống dân mà đã gửi ngọc quý sappherine thông qua tuyến giao thương thông qua vô số những bộ lạc khác để phục vụ cho nhu cầu của La Mã. Họ là những người nổi tiếng với vẻ đẹp đen tối của áo khoác bằng lông thú, mặc dù sống trong nghèo đói nhưng trang phục bằng da của họ lại rất phong phú. Rồi đến một lô các quốc gia khác nhau như  Theustes, Vagoth, Bergio, Hallin, Liothida. Tất cả bọn họ đều sinh sống trong cùng một khu vực cư trú màu mỡ. Vậy nên họ liên tục bị quấy rầy bởi các cuộc tấn công của các bộ tộc khác. Xa hơn nữa là các dân Ahelmil, Finnaithae, Fervir và Gauthigoth, một chủng tộc của những người đàn ông mạnh mẽ và hiếu chiến. Sau đó đến Mixi, Evagre, và Otingis. Tất cả những dân tộc này đều sống như động vật hoang dã trong những ngôi nhà xếp bằng đá đẽo. Ở phía xa hơn nữa là người Ostrogoth, Raumarici, Aeragnaricii, rồi đến người Phần Lan hiền lành nhất, ôn hoà hơn so với tất cả các cư dân của Scandza, và cũng giống như họ là dân Vinovilith. Giống dân Suetidi cũng cùng gốc gác với các chủng tộc này nhưng vượt trội hơn về tầm vóc. Tuy nhiên, dân Dani, mà nếu truy nguyên cũng có chung nguồn gốc với các dân tộc này, đến từ vùng đất của họ ở Heruli, là những người tuyên bố sự ưu việt của dân tộc họ trong toàn thể  các quốc gia trên vùng Scandza bởi vì ưu thế về chiều cao của họ. Xa hơn là khu vực các quốc gia Grannii, Augandzi, Eunixi, Taetel, Rugi, Arochi và Ranii, trong đó có vị vua Roduulf . Tuy nhiên, ông này từ bỏ vương quốc riêng của mình và chạy vào vòng tay của Theodoric, vua của những người Goths, để tìm kiếm những gì ông ta khao khát.Tất cả các quốc gia này đều vượt qua Đức về quy mô và tinh thần, họ chiến đấu với sự tàn ác của loài thú hoang dã.

Phần 2 : liên minh những người Goth

Bắt đầu tại hòn đảo Scandza này, vốn là cái nôi chung của rất nhiều chủng tộc và quốc gia , người Goth được kể rằng đã đến vùng đất này từ rất lâu dưới sự lãnh đạo của vị vua Berig. Ngay sau khi đổ bộ lên bờ từ tàu và đặt chân trên đất liền, họ ngay lập tức đặt tên cho nó theo tên của họ. Thậm chí cho đến bây giờ vùng này vẫn còn được gọi là Gothiscandza. Ngay sau đó họ di chuyển đến vùng đất của người Ulmerugi, những người sinh sống ở vùng bờ biển, tại đây người Goth lập tức hạ trại, tấn công và đánh đuổi người Ulmerugi ra khỏi nơi cư trú. Sau đó, họ chinh phục các nước láng giềng khác như người Vandals và liên tục giành thắng lợi. Nhưng khi số lượng của người dân tăng lên rất nhiều, con trai của Gadaric, vua Filimer- vị vua thứ năm kể từ Berig – quyết định rằng quân đội của người Goths cùng với gia đình nên di chuyển khỏi khu vực đó. Trong lúc tìm kiếm nơi cu trú phù hợp dễ chịu, họ đến vùng đất Scythia, gọi là Oium theo ngôn ngữ của họ. Ở đây họ đã rất vui mừng với sự phong phú tuyệt vời của vùng đất, và người ta nói rằng khi một nửa quân đội đã được đưa qua thì cây cầu mà họ đã dùng để vượt qua sông đã bị mục nát hoàn toàn do đó không có có ai sau đó có thể vượt qua hoặc trở lui được nữa.  Khu vực này được cho là được bao quanh bởi các đầm lầy và vực thẳm, làm cho nó không thể tiếp cận. Và thậm chí đến ngày nay một người vẫn có thể nghe thấy tiếng gia súc và những dấu vết của cư dân ở đó, nếu chúng ta tin vào những câu chuyện của những du khách, mặc dù chúng tôi phải xác nhận rằng họ nghe thấy những điều này từ rất xa.

Nhóm những người Goths này, được cho là đã vượt qua sông và đi cùng với Filimer vào vùng đất Oium, vùng đất mà họ mong muốn, và ở đó họ nhanh chóng bắt gặp chủng tộc Spali, tiến hành chiến  tranh và giành chiến thắng. Từ đó những kẻ chiến thắng tiến nhanh hơn đến phần xa nhất của Scythia, đó là gần biển Pontus.  Các câu chuyện này thường được kể trong những bài hát thuở ban đầu của họ, hầu hết mang phong cách sử thi. Ablabius là một bài như vậy, một biên niên sử nổi tiếng của chủng tộc Gothic, xác nhận điều này trong nội dung đáng tin cậy của mình. Một số nhà văn cổ đại cũng đồng ý với câu chuyện này. Trong số này, chúng ta có thể đề cập đến Josephus, một học giả đáng tin cậy nhất của biên niên sử, người luôn tuân theo quy tắc của sự thật và theo đuổi các manh mối từ các nguồn gốc ban đầu, nhưng lý do tại sao ông đã bỏ qua sự khởi đầu của các chủng tộc Goths, mà tôi đang kể ở đây thì cũng tôi không rõ. Ông hầu như không đề cập đến dân Magog, và cho rằng họ cũng là dân Scythian xét về nguồn gốc chủng tộc và tên gọi.

Trước khi tôi kể tiếp về lịch sử của chúng tôi, tôi phải mô tả ranh giới của vùng đất này như nó hiện diện.

Biên giới của vùng Scythia trên đất Đức vươn xa tận nguồn của sông  Ister và vùng đầm lầy rộng lớn Morsian. Nó trải dài đến các con sông Tyra, Danaster và Vagosola, và sông Danaper vĩ đại, vươn xa đến dãy Taurus – không phải những ngọn núi ở châu Á, mà theo cách gọi của chúng tôi, đó là dãy  Scythian Taurus – tất cả các tuyến đường để đến Hồ Maeotis. Vượt ra khỏi vùng Hồ Maeotis, vùng đất này lan rộng về phía bên kia eo biển Bosphorus đến dãy núi Caucasus và sông Araxes. Sau đó, nó uốn cong về bên trái vòng phía sau biển Caspian, mà vốn xuất phát từ vùng biển đông bắc thuộc về những phần xa nhất của châu Á, có hình dạng mở ra như cây nấm, eo biển trước tiên thu hẹp và sau đó mở rộng ra thành hình tròn. Vùng đất đó trải dài xa đến tận lãnh thổ của những giống dân như người Hung, Albani và Seres.

Vùng đất này, tôi nói, – cụ thể là, Scythia, kéo dài rất xa và rộng, về phía đông tiếp giáp Seres, một chủng tộc có lịch sử khởi nguồn từ bờ biển Caspian. Về phía tây tiếp giáp với người Đức và sông Vistula, về phía cực Bắc nó được bao quanh bởi đại dương, về phía nam là các giống dân : Persis, Albania, Hiberia, Pontus và nhánh xa nhất của con sông Ister, được gọi là sông Danube từ cửa sông cho đến thượng nguồn. Tuy nhiên, ở khu vực nơi Scythia tiếp giáp với bờ biển Pontic, rải rác có các thị trấn không có danh tiếng là: – Borysthenis, Olbia, Callipolis, Cherson, Theodosia, Careon, Myrmicion và Trapezus. Những thị trấn này được các bộ lạc Scythia hoang dã cho phép những người Hy Lạp xây dựng để làm cơ sở thương mại. Ngay chính giữa Scythia là đại điểm phân cách châu Á và châu Âu, tôi muốn nói về ngọn núi Rhipaeian, mà  từ đó dòng chảy Tanais vĩ đại bắt đầu. Dòng sông đổ vào đầm lầy Maeotis, một đầm lầy rộng 144 dặm và có độ sâu ít hơn tám sải.

Trong vùng đất của Scythia về phía tây xét về vị trí sinh sống thì trước hết là vùng đất của chủng tộc Gepidae, được bao quanh bởi các con sông lớn và nổi tiếng. Sông Tisia chảy qua nó ở phía bắc và tây bắc, và phía tây nam là sông Danube. Về phía đông, nó được cắt bởi sông Flutausis, một dòng chảy nhanh lượn xoắn vào vùng biển Ister. Giữa những con sông này là vùng đất Dacia, bao quanh bởi dãy núi Alps cao như một vương miện. Gần sườn núi phía bên trái, hướng về phía bắc, là nơi bắt đầu của dân Vistula, một chủng tộc đông dân vùng Venethi, chiếm cứ một vùng đất rộng lớn. Mặc dù tên của họ  phân tán giữa các gia tộc và những nơi khác nhau, nhưng họ chủ yếu được gọi là Sclaveni và Antes. Nơi trú ngụ của dân Sclaveni trải dài từ thành phố Noviodunum và hồ Mursianus đến sông Danaster, và phía bắc đến sông Vistula. Đầm lầy và rừng núi bao bọc cho các thành phố của họ. Dân Antes, can đảm nhất trong những dân tộc ở trong đường cong của biển Pontus, sinh sống trải rộng từ sông Danaster đến sông Danaper, cách nhau nhiều ngày đi đường. Trên bờ đại dương, nơi dòng chảy của sông Vistula đổ ra biển từ ba cửa sông, là dân Vidivarii, một nhóm bao gồm các bộ tộc khác nhau. Xa hơn họ là dân Aesti, một chủng tộc lớn nắm giữ bờ đại dương. Về phía nam là dân Acatziri, một bộ tộc rất dũng cảm không biết gì về nông nghiệp, tồn tại dựa vào gia cầm và săn bắn. Xa và ở xa phiá trên vùng biển Pontus là nơi cư trú của dân Bulgares, nổi tiếng vì những bất công họ phải gánh chịu từ sự áp bức của chúng tôi. Từ khu vực này trở đi là nơi sinh sống là dân tộc Hun, cội nguồn của một chủng tộc can đảm nhất, chia thành hai bầy chính. Một được gọi là Altziagiri, và nhóm kia gọi là Sabiri; và họ có nơi ở khác nhau. Altziagiri ở gần Cherson, nơi mà các thương nhân tham lam mang đến hàng hóa của châu Á. Vào mùa hè, họ di chuyển trong phạm vi của vùng đồng bằng rộng lớn, bất cứ nơi nào có đồng cỏ cho gia súc của họ, và di chuyển đi xa trong mùa đông vượt ra ngoài biển Pontus. Bây giờ người Hunuguri được chúng ta biết đến nhờ vào việc kinh doanh da chồn mactet. Nhưng ngay cả họ sợ hãi các nước láng giềng hung bạo hơn .

Chúng ta đã đọc về cuộc di cư đầu tiên của những người Goths đến cư ngụ trong vùng đất Scythia gần Hồ Maeotis. Trong lần di cư thứ hai, họ đã đi đến Moesia, Thrace và Dacia, và sau lần di cư thứ ba , họ ở lại trong Scythia, trên biển Pontus. Chúng tôi không tìm thấy chứng cứ trong bất kì truyền thuyết nào được ghi lại của họ nói về sự chinh phục của họ đến chế độ nô lệ ở Anh hay ở một số hòn đảo khác, hoặc là về việc chuộc tự do cho một người đàn ông với cái giá của một con ngựa. Tất nhiên, nếu bất cứ ai trong thành phố của chúng ta nói rằng những người Goths có nguồn gốc khác mà tôi đã đề cập thì cứ hãy để anh ta phản bác. Đối với bản thân mình, tôi thích tin vào những gì tôi đã đọc, chứ không phải là niềm tin đặt vào câu chuyện của những bà vợ già.

Để quay lại chủ đề của tôi, chủng tộc nói trên mà tôi đang kể được biết là có vua tên là Filimer khi họ còn ở nơi cư trú đầu tiên của họ tại Scythia gần Maeotis. Tại khu vực sinh sống thứ hai của họ, các lãnh thổ thuộc Dacia, Thrace và Moesia, thì Zalmoxes người trị vì, người mà nhiều nhà văn sử biên niên đề cập đến như là một người đàn ông có kiến thức đáng kể về triết học. Tuy nhiên,trước đó đã có học giả  Zeuta, và sau ông là Dicineus, người thứ ba là Zalmoxes mà tôi đã đề cập ở trên. Như vậy là họ không hề thiếu những thầy dạy thông thái. Vậy nên những người Goths khôn ngoan hơn các giống man rợ khác và đã gần giống như người Hy Lạp, như Dio từng đề cập, người đã viết lịch sử và biên niên sử của họ với một cây bút Hy Lạp. Ông nói rằng những người quý tộc của họ, những người sẽ bầu ra vua và các linh mục, đầu tiên được gọi là các Tarabostesei và sau đó Pilleati. Ngoài ra những người Getae còn ca ngợi vị thần sao Hỏa, được các nhà thơ gọi là thần chiến tranh, được cho rằng đã được sinh ra từ dân tộc của họ. Do đó Virgil nói:

“Chúa Cha Gradivus thống trị chiến trường của dân tộc Getic.” (8)

Thần sao Hỏa đã luôn được tôn thờ bởi những người Goths với những nghi thức tàn nhẫn, tù binh bắt giữ được bị giết như là nạn nhân tế thần. Họ nghĩ rằng vị chúa tể của chiến tranh sẽ được xoa dịu bởi sự đổ máu của con người . Họ cống hiến phần đầu tiên của các chiến lợi phẩm cho vị thần, và trong vòng tay vinh danh vị thần họ tước đoạt của cải từ kẻ thù được treo lên cây. Họ có niềm tin sâu sắc vào tôn giáo nhiều hơn so với các dân tộc khác và việc tôn thờ vị thần chiến tranh có nguồn gốc xa xưa từ tổ tiên của họ.

Tại nơi ở thứ ba của họ, trên vùng biển Pontus, họ giờ đây trở nên văn minh hơn và, như tôi đã nói trước đây, sản sinh ra nhiều học giả. Sau đó, người dân được chia theo các gia tộc cầm quyền. Người Visigoth phục vụ gia tộc Balthi và người Ostrogoth phục vụ gia tộc Amali nổi tiếng.

Họ là những chủng tộc đầu tiên sử dụng cung tên, Lucan, một sử gia hơn một nhà thơ, khẳng định:

“Họ căng cung kiểu Armenia với dây Getic.”

Trong buổi đầu, họ hát về những chiến công của tổ tiên của họ trong những bài bài hát cùng với cây đàn Xi-ta các khúc ca như Eterpamara, Hanala, Fritigern, Vidigoia và những  người nổi tiếng khác, đó những anh hùng cổ xưa những người lập nên những kì công của riêng mình.

Và câu chuyện tiếp tục khi vua Vesosis tiến hành một cuộc chiến thất bại thê thảm chống lại người Scythia, những người mà truyền thống xa xưa khẳng định là chồng của những nữ chiến binh Amazon.  Orosius đã kể lại câu chuyện các nữ chiến binh  bằng ngôn ngữ rất có sức thuyết phục. Như vậy, chúng ta có thể chứng minh rõ ràng rằng Vesosis lúc này đã chiến đấu với những người Goths, vì chúng tôi biết chắc chắn rằng ông tiến hành chiến tranh với các ông chồng của người Amazon. Tại thời điểm đó họ cư ngụ dọc theo bờ uốn cong của Hồ Maeotis, từ sông Borysthenes mà người dân địa phương gọi là Danaper, cho đến dòng chảy của sông Tanais. (9)

Dòng sông Tanais mà tôi đề cập là dòng sông chảy xuống từ ngọn núi Rhipaeian với dòng chảy gấp khúc và rất xiết đến nỗi khi các dòng suối xung quanh vùng hồ Maeotis và Bosphorus đóng bằng thì nó là con sông duy nhất được giữ ấm bởi những ngọn núi gồ ghề và không bao giờ đóng băng bởi cái  lạnh Scythia. Nó cũng nổi tiếng là ranh giới của châu Á và châu Âu. Đối một số người thì sông Tanais bắt nguồn từ vùng núi của Chrinni và chảy vào biển Caspian. Sông Danaper bắt nguồn từ một đầm lầy rộng lớn. Dòng nước rất ngọt ngào và phù hợp để uống trong khoảng nữa hành trình của dòng sông. Nó cũng cung cấp loài cá có hương vị thơm ngon và không có xương, chỉ có sụn như là một khung hoạt động cho các cơ quan. Nhưng khi nó tiếp cận Pontus thì dòng sông tiếp nhận thêm dòng chảy của một con suối nhỏ gọi là Exampaeus, có dòng nước rất đắng do đó dòng nước của con sông bị nhiễm và không còn được như trước và dòng chảy bị ô nhiễm này đổ vào vùng biển giữa các thị trấn của Hy Lạp Callipidae và Hypanis. Tại khu vực cửa sông có một hòn đảo có tên là Achilles. Giữa hai con sông này là một vùng đất rộng lớn với những cánh rừng và đầm lầy nguy hiểm.

Đây là khu vực mà người Goths trú ngụ khi Vesosis, vua của người Ai Cập, gây chiến tranh với họ. Vua của họ tại thời điểm đó là Tanausis. Trong trận chiến tại sông Phasis (vùng này có những con chim được gọi là gà lôi, vốn phục vụ cho các bữa tiệc tuyệt vời trên khắp thế giới), Tanausis, vua của những người Goths, chạm trán Vesosis, vua của người Ai Cập, và đã giáng một thất bại nghiêm trọng lên quân Ai Cập, thậm chí truy đuổi ông này đến tận đất Ai Cập. Nếu ông không bị hạn chế bởi các vùng nước sông Nile vốn không thể đi qua và các công sự mà Vesosis đã ra lệnh xây dựng nhằm chống lại các cuộc tấn công của Ethiopia, thì ông ta đã giết chết được vua Ai Cập ngay tại quê nhà. Nhận thấy người Ai Cập không còn khả năng đe dọa mình, ông quay trở lại và chinh phục hầu như tất cả các khu vực châu Á và bắt các vùng đất này phải quy phục và triều cống cho Sornus, vua người Medes, lúc đó là người bạn thân của mình. Vào thời điểm đó, một số nhóm trong quân đội chiến thắng của người Goth nhận thấy rằng các tỉnh chinh phục giàu có và màu mỡ nên đã tách ly khỏi hàng ngũ và ở lại rải rác tại các vùng khác nhau của châu Á.

Xét về tên gọi hay về mặt chủng tộc thì Pompeius Trogus cho rằng một số nhóm dân Parthia ngày nay có nguồn gốc từ những nhóm dân định cư này. Do đó ngay cả đến ngày nay trong tiếng Scythia họ vẫn còn được gọi là Parthi có nghĩa là đào ngũ. Và bắt nguồn từ nguồn gốc xa xưa này, họ là những cung thủ gần như duy nhất số tất cả các quốc gia châu Á – và là những chiến binh rất dũng cảm. Liên quan đến vấn đề tên gọi , mặc dù như tôi đã nói họ được gọi là Parthi bởi vì họ đã đào ngũ (từ quân Goth), một số người truy tìm nguồn gốc khác của từ này và nói rằng họ được gọi là Parthi vì họ chạy trốn khỏi bà con của họ (người Parthia). Khi Tanausis, vua của những người Goths chết, ông được dân của mình tôn thờ như một trong số các vị thần của họ.

Sau khi ông chết, trong lúc quân đội dưới sự lãnh đạo của người kế nhiệm tham gia vào một cuộc viễn chinh đến các vùng đất khác, một bộ tộc láng giềng đã cố gắng cướp phụ nữ của những người Goths như chiến lợi phẩm. Nhưng ngay cả những người phụ nữ cũng thể hiện một sức đề kháng dũng cảm, như họ đã được dạy bởi chồng của họ, thậm chí phản công những kẻ tấn công họ. Khi giành được chiến thắng, họ được truyền cảm hứng cho sự táo bạo lớn hơn. Được chiến thắng cổ vũ, họ đã tự vũ trang và chọn hai người dũng cảm nhất là Lampeto và Marpesia làm người lãnh đạo cho mình.

Dưới sự lãnh đạo của hai người này, họ tốn nhiều công sức cả cho việc bảo vệ đất nước và việc cướp phá các vùng đất khác. Vì vậy, Lampeto ở lại để bảo vệ quê hương còn Marpesia dẫn một nhóm những nữ chiến binh tiến vào Châu Á. Sau khi chinh phục các bộ lạc khác nhau bằng chiến tranh hoặc kết đồng minh thông qua các hiệp ước, cô đến vùng Caucasus. Tại đây cô này ở lại một thời gian và đặt cho vùng đất này cái tên Rock of Marpesia, vốn được Virgil cho đề cập đến:

“Cứng như đá lửa hay đá ở núi Marpesian.”

Chính tại đây Alexander đại đế đã xây dựng những cánh cổng và đặt tên chúng là cổng Caspian, được bộ lạc Lazi đóng giữ như một pháo đài La Mã.  Ở đây, những nữ chiến binh Amazon (10) ở lại một thời gian và được tăng cường thêm sức mạnh. Sau đó, họ rời khỏi và vượt qua sông Halys, gần thành phố Gangra, và thành công trong việc chinh phục các vùng đất  Armenia, Syria, Cilicia, Galatia, Pisidia và tất cả mọi nơi của châu Á. Sau đó, họ quay sang Ionia và Aeolian, biến vùng này này thành các tỉnh của họ sau khi thành phố chịu đầu hàng. Ở đây họ cai trị một thời gian và thậm chí cho thiết lập các thành phố mang tên của họ. Tại Ephesus họ cũng cho xây dựng một ngôi đền rất tốn kém và xinh đẹp để vinh danh nữ thần Diana, (nữ thần bắn cung và đi săn mà họ tôn thờ). Sau đó, những phụ nữ xuất thân từ vùng Scythia này, những người đã  tình cờ đạt được quyền kiểm soát các vương quốc châu Á, thống trị nơi đây gần một trăm năm, cuối cùng quay trở lại với những bà con của mình trong vùng núi đá Marpesian mà tôi đã đề cập ở trên, cụ thể là vùng núi Caucasus.

Bởi vì tôi đã hai lần đề cập đến ngọn núi này, tôi nghĩ rằng cũng không lạc đề khi mô tả phạm vi và hình thái của ngọn núi nổi tiếng này, trải dài trên một khu vực vô cùng rộng lớn. Bắt đầu từ Ấn Độ Dương, sườn núi phía nam đối diện với vùng thời tiết âm áp, làm bốc hơi hơi nước trong ánh nắng mặt trời, sườn núi phía bắc của nó lại tiếp xúc với những cơn gió lạnh và sương giá. Tiếp đó ngọn núi uốn cong về phía  Syria sau những gấp khúc và gửi ra rất nhiều dòng chảy. Bắt nguồn từ ngọn núi này hai con sông nổi tiếng Euphrates và Tigris chảy khu vực Vasianensian chia ra làm nhiều dòng chảy nhỏ êm đềm không bao giờ cạn. Những con sông này bao bọc lấy  đất của người Syria khiến cho vùng đất này được gọi là Mesopotamia, như nó thực sự rất màu mỡ. Dòng chảy của các con sông này sau đó đổ vào lòng Biển Đỏ. Quay trở lại phía bắc ngọn núi, khu vực tôi đã nhắc tới với vùng đồi núi chập chùng băng qua vùng đất Scythia. Từ đây ngọn núi đổ ra nhiều nhánh sông rất nổi tiếng chảy vào Biển Caspian là Araxes, Cyrus và Cambyses. Giới hạn của ngọn núi còn vươn xa đến tận vùng núi Rhipaeian. Từ đó ngọn núi xoải xuống về phía bắc chạy về phía biển Pontic và tạo thành một vành đai bao bọc các bộ lạc Scythia, thậm chí vươn tới sông Ister với những ngọn đồi nối tiếp liên tục. Bị cắt bởi dòng sông dãy núi bị phân chia và phần thuộc về khu vực Scythia của nó được gọi là Taurus. Như vậy thì phần lớn bộ phận cấu thành dãy núi là những khu vực vô cùng rộng lớn cung cấp cho con người những nơi ẩn náu bất khả xâm phạm. Đôi lúc dãy núi bị chia tách và khu vực nơi sườn núi tách để lại khoảng cách sâu tạo thành Cổng Caspian, được gọi là Armenian hoặc Cilician, hoặc bất cứ tên nào khác. Ở đây không ai có thể vược qua được dầu chỉ một toa xe vì sườn núi dốc cao và dựng đứng của nó. Ngọn núi có nhiều tên gọi khác nhau giữa các dân tộc khác nhau. Người Ấn Độ gọi nó là Imaus và một bộ phận khác gọi nó là Paropamisus. Người Parthian gọi nó trước tiên là Choatras và sau đó là Niphates; người Syria và Armenia gọi nó là Taurus, người Scythia đặt tên cho ngọn núi là Caucasus và Rhipaeus và cuối cùng họ gọi nó là Taurus. Nhiều bộ lạc khác gọi nó bằng những cái tên khác nữa. Như vậy là  chúng ta đã cống hiến một vài từ để mô tả mức độ của ngọn núi này, giờ thì chúng ta hãy quay trở lại chủ đề những người Amazon.

Lo sợ chủng tộc của họ sẽ lụy tàn, họ tìm kiếm hôn nhân với các bộ tộc láng giềng. Họ chỉ định một ngày gặp gỡ một lần trong mỗi năm, để rồi sau đó họ quay trở lại đúng khu vực đó vào ngày đó trong năm tiếp theo mỗi mỗi người mẹ sẽ đem cho người cha bất kì đứa trẻ trai nào được sinh ra nhưng giữ lại nuôi nấng và dạy dỗ nếu đứa trẻ là nữ. Hoặc nếu không, để duy trì, họ vứt bỏ những đứa bé trai bỏ mặc cuộc sống của đứa trẻ xấu số với sư khinh ghét như của một bà mẹ kế. Trong số bọn họ đa phần đều căm ghét việc sinh đẻ, mặc dù ở những nơi khác đó lại là mong muốn của người phụ nữ. Sự kinh sợ những hành động tàn nhẫn của họ được tăng lên bởi những tin đồn thường gặp, bởi những hy vọng và cầu nguyện nào đó hoặc nỗi lo bị chiễm hữu mà khiến họ tin rằng việc buông tha mạng sống , thậm chí chỉ của một đứa bé trai là sai lầm? Hercules được kể rằng đã chiến đấu với họ và đã đánh bại được Menalippe, chủ yếu bởi mưu kế hơn là bởi sự dũng cảm. Theseus (11) còn hơn thế nữa, bắt giữ Hippolyte và buộc cô này sinh cho ông ta người con trai tên là Hippolytus. Trong thời kỳ tiếp theo, Amazon có một nữ hoàng tên là Penthesilea, vốn nổi danh trong câu chuyện về cuộc chiến thành Trojan. Những phụ nữ này được cho là đã giữ được quyền lực của họ thậm chí đến thời của Alexander Đại đế.

Nhưng nói không phải là “Tại sao trong câu chuyện kể về những người đàn ông của người Goths lại kể quá nhiều về phụ nữ của họ?” Hãy nghe sau đây câu chuyện nổi tiếng về lòng dũng cảm và vinh quang của những người đàn ông. Dio, nhà sử học và là một nhà nghiên cứu siêng năng của thời cổ đại, người đã đặt tên cho tác phẩm của mình là “Getica” (mà Getae thì như chúng tôi đã chứng minh chính là tiên nhân của những người Goths, dẫn từ lời của Orosius Paulus) – Sử gia Dio đề cập đến của một vị vua về sau của họ tên là Telefus. Chẳng ai nói rằng cái tên này là khá lạ lẫm trong ngôn ngữ Gothic, hoặc ngu dốt cãi nhau chuyện nhỏ nhen một thực tế là các bộ lạc thời ấy thường sử dụng rất nhiều tên gọi khác nhau, ngay cả những cái tên La Mã cũng vay mượn từ người Macedonia và từ Hy Lạp, Sarmatia mượn từ Đức, và những tên gọi của người Hun thường xuyên vay mượn từ người Goth.

Vua Telefus, một con trai của Hercules từ người vợ Auge, là chồng em gái vua Priam, có tầm vóc cao chót vót và sức mạnh khủng khiếp. Ông có sự kết hợp của lòng dũng cảm của cha mình và đức tính nhân từ của bản thân và cũng có vể bề ngoài gợi nhớ đến người anh hùng Hercules. Tổ tiên chúng ta gọi lvương quốc của ông là Moesia. Tỉnh này ở phía đông giáp cửa sông Danube, về phía nam giáp Macedonia, phía tây giáp Histria và phía bắc giáp sông Danube. Vị vua mà chúng tôi  đề cập đến đã  tiến hành chiến tranh chống lại người Hy Lạp, và giết đượcThesander, lãnh đạo của người Hy Lạp trong trận chiến. Tuy nhiên, trong lúc đang thực hiện một cuộc tấn công vào Ajax và đuổi theo Ulysses, thì con ngựa của ông bị vướng vào dây nho và té ngã . Ông bị ném ra và bị thương ở bắp đùi bởi một mũi lao của Achilles, trong một thời gian dài vết thương không thể được chữa lành. Tuy nhiên, bất chấp thương tích ông vẫn đẩy lùi người Hy Lạp ra khỏi vùng đất của mình. Khi Telefus chết, con trai ông Eurypylus là người kế vị ngai vàng, và cũng là con trai của em gái vua Priam, vua của người Phrygia. Bởi tình yêu đối với Cassandra, nên ông đã tìm cách tham gia vào cuộc chiến thành Troy, hy vọng giúp đỡ cha mẹ của bà và cả cha dượng của chính mình nhưng ông đã bị giết chết trong trận đánh.

Sau đó, một khoảng thời gian khoảng 630 năm (theo Pompeius Trogus), Cyrus, vua của người Ba Tư, tiến hành một cuộc chiến tranh không thành công chống lại Tomyris, Nữ hoàng của Getae. Phấn chấn bằng chiến thắng của mình ở châu Á, ông cố gắng chinh phục người Getae. Mặc dù bà có thể ngăn chận sự tiếp cận của Cyrus tại sông Araxes, nhưng bà vẫn cho phép ông này vượt sông,vì bà chỉ mong muốn giành chiến thắng trong trận chiến hơn là bằng cách tận dụng lợi thế từ vị trí. Cyrus tân công và giành được chiến thắng đầu tiên khi giết chết con trai của Tomyris và hầu hết đạo quân của anh này. Nhưng khi trận chiến lại tái diễn, người Getae và nữ hoàng của họ đánh bại, chinh phục và áp đảo người Parthia và đã cướp được vô số chiến lợi phẩm. Đây cũng là đầu tiên chủng tộc Goths nhìn thấy lều trại bằng lụa châu Á. Sau khi đạt được chiến thắng và giành rất nhiều chiến lợi phẩm từ kẻ thù. Nữ hoàng Tomyris tiến vào phần đất của Moesia mà bây giờ được gọi là Hạ Scythia – một cái tên vay mượn từ Scythia, và cho xây dựng thành phố Tomi tại Moesian trên bờ biển Pontus, đặt theo tên của mình.

Sau đó, Darius, vua của người Ba Tư, con trai của Hystaspes, yêu cầu kết hôn với con gái của Antyrus, vua của những người Goths, đồng thời đe dọa trong trường hợp họ không đạt được ý nguyện. Nhưng người Goth từ chối liên minh này và đuổi sứ giả ra về. Vô cùng tức giận vì đề nghị của mình bị từ chối, ông này lãnh đạo một đội quân 700.000 lính tiến đánh người Goth tìm cách trả thù sự tổn thương bằng cách gây ra một chiến tranh. Băng qua một cầu phao được kết bằng các con tàu lót ván có khoảng cách gần như từ Chalcedon đến Byzantium, ông tiến vào xứ Thrace và Moesia. Sau đó, ông xây dựng tiếp một cây cầu bắc qua sông Danube cũng theo cách tương tự nhưng ông nhanh chóng cảm thấy mệt mỏi sau hai tháng chiến đấu và mất 8000 lính tại xứ Tapae. Sau đó, vì sợ cây cầu bắc qua sông Danube sẽ bị bao vây bởi kẻ thù của mình, ông rút quân nhanh chóng về lại xứ Thace vì cảm thấy không an toàn khi ở lại Moesia dù chỉ một thời gian ngắn.

Sau khi Darius chết, con trai của ông là Xerxes lên kế hoạch để trả thù cho những sai lầm của cha mình và tiến hành chiến tranh chống lại những người Goths với một đạo quân gồm 700.000 người và 300.000 lính hỗ trợ, 1200 tàu chiến và tàu 3000 vận chuyển. Nhưng cuối cùng ông này đã không dám mạo hiểm trên chiến trường, bị khuất phục bởi sự dũng cảm kiên cường của người Goth. Vì vậy, ông rút hết lực lượng của mình trở về mà không tham gia một trận đánh nào.

sau đó đó, Philip, cha của Alexander Đại đế, tiến hành liên minh với những người Goths và lấy Medopa , con gái của vua Gudila, làm vợ nhằm củng cố sự an toàn của Macedonia. Vào thời điểm này, theo nhà sử học Dio thì, Philip, do thiếu tiền nên đã lãnh đạo lực lượng của ông cướp bóc Odessus, một thành phố xứ Moesia, vốn là chứ hầu của người Goth ở thành phố Tomi lân cận. Lúc ấy những tu sĩ người Goth đột nhiên mở cổng thành Odessus và bước ra gặp họ. Họ mang đàn hạc và mặc áo choàng trắng như tuyết, hát các ca khúc khẩn cầu các vị thần của tổ tiên phù hộ để đẩy lùi quân Macedonia. Khi người Macedonia thấy họ đến với sự tự tin như vậy, họ đã rất ngạc nhiên, và qua đàm thoại những người lính đã bị khuất phục bởi những người không hề có vũ trang. Quân lính rời bỏ hàng ngũ và từ bỏ việc phá hủy các thành phố, thậm chí trao trả  những người mà họ đã bắt giữ bên ngoài thành phố. Sau đó, họ ký kết một hiệp ước đình chiến và quay trở về quê nhà.

Một thời gian dài sau đó, Sitalces, một lãnh đạo nổi tiếng của người Goths, nhớ đến cuộc tấn công của người Hy lạp nên đã tập hợp một trăm năm mươi ngàn người và gây chiến với người Athens, chống lại Perdiccas, vua xứ Macedon. Perdiccas là người kế tục Alexander cai trị Athens  khi ông bị đầu độc tại Babylon bởi sự phản bội của người hầu gái. Người Goths tấn công mạnh mẽ và tỏ ra áp đảo. Vì vậy, để đáp trả cuộc tấn công của người Macedonia trước cam kết tại Moesia, người Goths xâm chiếm Hy Lạp và tàn phá toàn bộ xứ Macedonia.

Sau đó, vào thời kì khi Buruista là vua của người Goths, Dicineus đến vùng đất Gothia vào thời điểm Sulla cai trị La Mã. Buruista đã tiếp đón Dicineus và trao cho ông một vị trí ngang bằng với hoàng gia. Từ những lời khuyên của ông này mà người Goth tiến vào tàn phá vùng đất nước Đức vốn lúc này nằm dưới sự kiểm soát của người Frank. Và rồi, Caesar xuất hiện, người đầu tiên của La Mã thiết lập quyền lực đế quốc và chinh phục gần như toàn bộ thế giới, người đã chinh phục tất cả các vương quốc và thậm chí chiếm giữ những hòn đảo xa xôi ngoài đại dương. Ông đã quy phục những bộ lạc thậm chí chưa hề biết đến người La mã và bắt họ trở thành chư hầu, nhưng vẫn không thể thắng được người Goths, bất chấp những nỗ lực liên tục của mình. Cho đến khi Gaius Tiberius trở thành hoàng đế thứ ba của người La Mã,  người Goths vẫn duy trì vương quốc của họ không hề hấn gì. An ninh, lợi thế và hy vọng của họ được mang đến nhờ sự thông thái của Dicineus, và bất cứ điều gì cố vấn Dicineus khuyên đều được thực hiện bởi mọi giá, họ đánh giá cao lời khuyên của ông và luôn nỗ lực để hoàn thành. Khi nhận thấy rằng họ chịu nghe theo ông và họ cũng là những người có khả năng, ông đã dạy họ gần như toàn bộ kiến thức triết học mà ông là một bậc thầy tinh thông. Như vậy, bằng cách dạy họ đạo đức, ông hạn chế phong tục man rợ của họ, bằng cách truyền đạt kiến thức về vật lý, ông làm cho họ sống một cách tự nhiên nhiên theo quy định của pháp luật của riêng mình, mà họ sở hữu bằng văn bản cho đến ngày nay gọi là belagines. Ông dạy cho họ logic và khiến cho họ có kiến thức cao về lý luận vượt hơn hẳn tất cả các chủng tộc khác, ông đã dạy họ kiến thức thực tế và truyền bá cho họ rất nhiều những tác phẩm hay. Bằng cách diễn giải những kiến thức lý thuyết, ông chỉ cho họ cách chiêm ngưỡng mười hai dấu hiệu cùng với đường đi của các hành tinh và toàn bộ ngành thiên văn học. Ông giải thích cho họ sự tăng giảm kích thước mặt trăng tho chu kì và kích thước vượt trội của vần lửa thái dương so với trái đất của chúng ta. Ông giải thích tên gọi của 346 ngôi sao và dấu hiệu lướt qua của chúng trên vòm trời từ vị trí xuất phát và điểm trở lại của chúng.

Hãy nghĩ về điều này, tôi lưu ý các bạn, niềm vui thú nhỏ nhoi của những con người dũng cảm này sau những khoảng thời gian chiến tranh là được hướng dẫn các bài giảng triết học! Bạn có thể thấy một người đang chú tâm quan sát bầu trời và một kẻ khác lại say sưa nghiên cứu những bụi cây lùm cỏ. Đây đó có những người quan sát chu kì thịnh suy của mặt trăng trong khi một số khác người khác thì quan sát hoạt động của mặt trời và cách thức mà bầu trời xoay sang đông rồi trở lại phía tây.(12) Cho đến khi họ hiểu rõ nhưng nguyên lý như vậy họ mới chịu nghỉ ngơi.

Dicineus dạy cho người Goth tất cả những điều này và những điều khác nữa với sự thông thái của mình và đạt được danh tiếng lớn lao đối với người Goth, do đó, ông đã thống trị không chỉ những người đàn ông thông thường mà cả vua của họ. Ông đã chọn từ trong số họ những người có nguồn gốc cao quý và sự khôn ngoan vượt trội để giảng dạy thần học, khiến họ phải tôn thờ đấng thánh linh và những thánh địa. Ông đã đặt tên là Pilleati cho các linh mục mà ông truyền đạo, điều này tôi cho rằng bắt nguồn từ việc họ làm lễ dâng hiến trong khi đội mũ tiaras (13), mà chúng tôi gọi cách khác là pillei. Tuy nhiên, ông bảo họ gọi phần còn lại của chủng tộc là Capillati . Những cái tên này được người Goths chấp nhận và đánh giá cao, và họ giữ lại cho đến ngày nay trong các bài hát của họ. Sau cái chết của Dicineus, họ tôn Comosicus lên vị trí danh dự tương đương, bởi vì ông không hề thua kém Dicineus về kiến ​​thức. Bởi sự khôn ngoan của mình, ông đã thống lãnh những linh mục và vua của họ, và ông đánh giá mọi người bằng sự chính trực tuyệt đối.

Khi ông cũng đã lìa khỏi kiếp người , Coryllus lên ngôi vua của người Goths và cai trị trong vòng bốn mươi năm ở Dacia. Ý tôi là Dacia cổ đại, mà giờ đây chủng tộc Gepidae chiếm hữu. Đất nước này nằm trên sông Danube trong tầm nhìn của Moesia, và được bao quanh bởi các ngọn núi. Nó chỉ có hai cách tiếp cận, một theo lối Boutae và một qua lối Tapae. Lãnh thổ này của người Goth (14), tổ tiên của chúng ta gọi là Dacia và bây giờ, như tôi đã nói, được gọi là Gepidia, được bao quanh ở phía đông bởi vùng Roxolani, về phía tây bởi vùng Iazyges, ở phía bắc là Sarmatia và Basternae và về phía nam là sông Danube. Xứ Lazyges được tách ra từ Roxolani bởi sông Aluta.

Một khi đề cập đến sông Danube, tôi nghĩ rằng nó không lạc đề khi giới thiệu vắn tắt về dòng sông tuyệt vời này. Bắt nguồn từ khu vực Alamanni, nó nhận được 60 dòng suối nhập vào đây đó trong suốt hành trình 1200 km từ nguồn đến cửa đổ vào biển Pontus, giống như cột sống đan xen với xương sườn như một cái rổ. Nó thực sự là một trong những con sông lớn nhất. Trong ngôn ngữ của Bessi nó được gọi là Hister, và nó có độ sâu hơi 200 feet. Luồng chảy này vượt quá kích thước tất cả các con sông khác, ngoại trừ sông Nile. Vài dòng như vậy là đủ cho sông Danube giờ chúng ta hãy quay trở lại  chủ đề từ đó chúng ta đã ngắt quãng.

Sau đó một thời gian dài, vào thời cai trị của hoàng đế Domitian, người Goth, e ngại sự tham lam của ông này, đã phá vỡ hiệp ước đình chiến tồn tại từ lâu dưới thời các hoàng đế khác. Họ tàn phá dọc bờ sông Danube vốn lâu nay được nắm giữ bởi đế chế La Mã, tàn sát quân lính và cả tướng chỉ huy La mã. Oppius Sabinus là chỉ huy sau đó của tỉnh này, kế tục chức vị của Agrippa, trong khi Dorpaneus là chỉ huy người Goths. Người Goths tiếp tục gây ra chiến tranh và chinh phục đất đai của người La Mã, họ chém được đầu Oppius Sabinus, xâm lược và mạnh dạn cướp nhiều lâu đài, thành phố trực thuộc Hoàng đế. Trong lúc nguy cấp, Domitian nhanh chóng tung tất cả sức mạnh của mình tới Illyricum, mang theo gần như toàn bộ quân đội của đế quốc. Ông gửi Fuscus chỉ huy một đạo binh lính được tuyển chọn đi trước. Sau đó, bằng cách kết nối các thuyền với nhau thành một cầu phao, ông cho binh sĩ của mình vượt  sông Danube ở vị trí phía trên quân đội của Dorpaneus. Nhưng người Goths đã cảnh giác. Họ cầm lấy vũ khí và lập tức áp đảo những người La Mã trong cuộc chạm trán đầu tiên. Họ giết chết Fuscus, chỉ huy của quân La mã và cướp bóc trại lính La mã để chiếm đoạt của cải. Nhờ chiến thắng tuyệt vời này mà họ đã hoàn toàn làm chủ khu vực này, sau đó họ gọi những người lãnh đạo của họ, mà dường như vận may của họ đã giúp sức cho người Goth trong cuộc chinh phục, không phải là người trần bình thường mà là những á thần, là những Ansis. Phả hệ của họ, tôi sẽ lướt qua vắn tắt, kể sơ qua những giai đoạn và phả hệ từ đầu đến đuôi. Các bạn hãy chịu khó lắng nghe vì tôi đang thuật lại một cách thành thực.

Bây giờ người đầu tiên của các anh hùng, như được kể trong các truyền thuyết, là Gapt, người sinh ra Hulmul. Và Hulmul sinh ra Augis; và Augis sinh ra người được gọi là Amal, là nguồn gốc cái tên của người Amali. Amali sinh ra Hisarnis. Hisarnis sinh ra Ostrogotha​​, và Ostrogotha ​​sinh ra Hunuil, và Hunuil tương tự như vậy sinh ra Athal. Athal sinh ra Achiulf và Oduulf. Kế tiếp Achiulf sinh ra Ansila và Ediulf, Vultuulf và Hermanaric. Và Vultuulf sinh ra Valaravans và Valaravans sinh ra Vinitharius. Vinitharius sinh ra Vandalarius; Vandalarius sanh Thiudimer và Valamir và Vidimer và Theodoric Thiudimer sanh. Theodoric sinh Amalasuentha; Amalasuentha sinh ra Athalaric và Mathesuentha với chồng là Eutharic, người mà về chủng tộc do đó gia nhập với cô ấy thành mối quan hệ họ hàng.

Đối với Hermanaric nêu trên, con trai của Achiulf, sinh ra Hunimund, và Hunimund sinh ra Thorismud.  Thorismud sinh Beremud, Beremud sinh Veteric, và tương tự như vậy Veteric sinh ra Eutharic, người kết hôn với Amalasuentha và sinh ra Athalaric và Mathesuentha. Athalaric qua đời trong những năm thơ ấu, và Mathesuentha kết hôn với Vitiges, người mà cô không có con. Cả hai đều đã bị đưa tới  Constantinople bởi Belisarius. Khi Vitiges từ trần, Germanus một quí tộc, người anh em họ của hoàng đế Justinian, kết hôn với Mathesuentha và có với cô ấy một con trai, gọi là Germanus. Sau cái chết của Germanus, cô quyết định sống như một góa phụ. Câu chuyện làm thế nào và tại sao mà vương quốc Amali bị lật đổ chúng ta sẽ tiếp tục đúng chỗ của nó, nếu Chúa giúp chúng ta.

Nhưng bây giờ chúng ta quay trở lại từ điểm mà chúng ta lạc để tiếp tục tìm hiểu hành trình của dân tộc trong câu chuyện của chúng ta. Nhà sử học Ablabius nói rằng rằng ở vùng đất Scythia mà người Goth sinh sống phía trên biển Pontic, nhóm sinh sống ở khu vực phía Đông có vua là Ostrogotha gọi là Ostrogoths, hoặc đông Goth, xuất phát từ tên gọi hoặc từ địa điểm. Phần còn lại được gọi là người Visigoth có nghĩa là những người Goths của các quốc gia phía Tây.

Như đã nói, họ vượt qua sông Danube và cư ngụ một thời gian ngắn tại Moesia và Thrace. Từ hậu duệ của những người này sinh ra Maximinus, Hoàng đế kế vị Alexander con trai của Mama. Sử gia Symmachus  trong cuốn sách lịch sử thứ năm của mình nói rằng sau khi cái chết của Caesar Alexander, Maximinus được bầu làm Hoàng đế bởi quân đội, một người đàn ông sinh ra ở Thrace có huyết thống khiêm tốn, cha ông là một người Goth tên là Micca, và mẹ của ông là một phụ nữ Alani tên là Ababa. Ông trị vì ba năm và sau đó đánh mất đế chế của cũng như cuộc sống của mình trong khi thực hiện chiến tranh chống lại các Kitô hữu.

Sau những năm đầu trải qua trong cuộc sống mộc mạc, ông gia nhập quân đội dưới triều của hoàng đế Severus ngay tại thời điểm khi ông này tổ chức sinh nhật cho con trai mình. Bấy giờ Hoàng đế đang cho tổ chức các trò chơi trong quân ngũ. Khi Maximinus thấy vậy, mặc dù là một thanh niên bán man rợ, ông đã khẩn cầu Hoàng đế bằng tiếng mẹ đẻ cho phép mình vật lộn với những người lính được đào tạo để giành lấy các giải thưởng. Severus vô cùng kinh ngạc trước kích thước khổng lồ của ông – với tầm vóc cao hơn tám feet, đã cho phép ông vật lộn với binh lính, nhằm không có chấn thương có thể xảy ra với các binh sĩ của mình dưới bàn tay của người hoang dã này. Liền sau đó Maximinus ném văng 16 đối thủ liên tiếp và ông khuất phục từng người một mà không cần dùng bất cứ lần nghỉ ngơi giữa hiệp nào. Vì vậy, khi ông đã giành được các giải thưởng, hoàng đế lệnh rằng ông nên được gửi vào quân đội và tham gia chiến dịch đầu tiên của mình với kỵ binh. Vào ngày thứ ba sau đó, khi hoàng đế đi ra ngoài để thực địa, hoàng đế nhìn thấy ông ta đang mặc trang phục của người man rợ nên đã lệnh cho một hộ quan kiềm chế ông và dạy cho ông kỷ luật La Mã. Nhưng khi ông hiểu Hoàng đế đang nói về mình, ông liền tiến về phía trước và bắt đầu chạy phía trước ngựa của hoàng đế. Sau đó Hoàng đế thúc ngựa của mình chạy nước kiệu chậm chậm nhiều vòng cho đến lúc cảm thấy mệt. Sau đó hoàng đế nói với ông: “Giờ ngươi có còn muốn vật lộn nữa không, người Thracia bé nhỏ của ta?”. “Bao nhiêu tuỳ thích, Hỡi Hoàng đế”, ông trả lời. Vì vậy, Severus nhảy ra khỏi con ngựa của mình và ra lệnh cho các binh sĩ trẻ khỏe nhất phải vật lộn với ông ta. Nhưng ông lại ném xuống đất 7 thanh niên mạnh khỏe, thậm chí giống như lần trước không cần nghỉ giữa các hiệp đấu. Vì vậy, chỉ duy nhất một mình ông được trao giải thưởng bằng bạc và một sợi dây chuyền vàng của Caesar. Sau đó ông được yêu cầu phục vụ trong lực lượng bảo vệ Hoàng đế.

Sau này, ông là một sĩ quan dưới quyền Antoninus Caracalla, thường xuyên gia tăng danh tiếng của mình bằng những chiến công, được tăng lên nhiều cấp bậc và cuối cùng lãnh chức tiểu đoàn trưởng như là phần thưởng cho sự phục vụ. Tuy nhiên, sau khi Macrinus (15)trở thành hoàng đế, ông đã từ chối phục vụ trong quân đội trong gần ba năm, và mặc dù ông vẫn giữ chức vụ sĩ quan hộ dân, ông không bao giờ tiếp kiến Macrinus vì nghĩ rằng ngai vàng của ông này là đáng xấu hổ vì đã giành được nó bằng cách phạm tội. Sau đó, ông quay sang phục vụ cho Eliogabalus (16) vì tin tưởng anh này là con trai của Antoninus. Dưới triều đại của Eliogabalus, ông đã chiến đấu đạt được sự thành công kỳ diệu chống lại người Parthia dưới quyền Alexander con trai của Mama (17). Khi ông này bị giết trong một cuộc nổi dậy của binh lính tại Mogontiacum, Maximinus được chỉ định Hoàng đế bởi một cuộc bỏ phiếu của quân đội, mà không có sự thông qua của viện nguyên lão. Tuy nhiên, ông phá hỏng tất cả thanh tích của mình bằng việc cho phép hành hạ các Kitô hữu vì một lời thề xấu xa, và bị giết bởi Pupienus tại Aquileia, để lại vương quốc cho Philip. Những vấn đề này chúng tôi đã vay mượn từ cuốn sách lịch sử của Symmachus cho cuốn sách nhỏ của chúng ta, để thấy rằng chủng tộc mà chúng ta nói từng đạt tới vị trí cao nhất trong đế chế La Mã. Tuy nhiên, để tránh lan man thì chúng ta nên quay trở về từ điểm mà chúng ta đã lạc đề để tiếp tục câu chuyện.

Bây giờ chủng tộc Gothic đã nổi danh khắp khu vực nơi họ ở, đó là vùng đất Scythia trên bờ biển Pontus, nắm giữ sự thống trị không thể tranh cãi trên vùng đất trải dài, bao gồm những vùng biển rộng lớn và dòng chảy của rất nhiều con sông. Bên phía tay phải họ, người Vandals luôn bị đánh bại còn người Marcomanni giữ vị thế của họ bằng cách tỏ lòng tôn kính và các hoàng tử của Quadi thì bị buộc làm nô lệ. Bây giờ nói đến Philip – người mà chúng ta đã nhắc đến, là hoàng đế Kitô giáo duy nhất trước Constantine cai trị La Mã, vào năm thứ hai của triều đại của ông thì La Mã đã trải qua đúng 1000 lịch sử. Ông này giữ lại những đồ cống nạp cho Goths làm họ tức giận và chuyển từ bạn bè trở thành kẻ thù của mình. Mặc dù họ ở xa và dưới quyền vị vua của riêng họ, nhưng họ đã liên minh với nhà nước La Mã và vẫn nhận được quà tặng hàng năm.

Và còn gì nữa? Ostrogotha ​​cùng lính của mình sớm vượt qua sông Danube và tàn phá xứ Moesia và Thrace. Hoàng đế Philip gửi nguyên lão Decio để chống người Goth. Vì ông này chẳng thể làm gì chống lại được người Getae, ông cho phép lính của mình giải ngũ và trở về cuộc sống riêng để rồi đổ lỗi rằng sự sao nhãng của họ là nguyên nhân khiến người Goths  vượt qua được sông Danube. Khi ấy, ông này lại trừng phạt binh lính của mình rồi quay trở về với Philip. Khi binh sĩ thấy mình bị trục xuất khỏi quân đội sau nhiều khó khăn gian khổ, trong sự tức giận họ đã cầu viện đến sự bảo vệ của Ostrogotha​​, vua của những người Goths. Ông này tiếp nhận họ, được khuyến khích bởi lời nói của họ ông  liền lập tức dẫn 300.000 binh lính, đồng thời huy động thêm những đồng minh cho cuộc chiến là những người Taifali và Astringi cùng với 3000 người Carpi, một chủng tộc của những người đàn ông rất sẵn lòng tham gia chiến tranh và thường xuyên thù địch với người La Mã. Vào thời gian Diocletian và Maximian là hoàng đế, Caesar Galerius Maximianus đã chinh phục họ và buộc họ làm chư hầu của Đế chế La Mã. Bên cạnh những bộ lạc này, Ostrogotha ​​còn có người Goth và Peucini đến từ đảo Peuce, nằm ở cửa sông Danube đổ vào Biển Pontus. Ông giao cho Argaithus và Guntheric, các nhà lãnh đạo cao quý nhất của chủng tộc làm người chỉ huy chiến dịch. Họ nhanh chóng vượt qua sông Danube, tàn phá Moesia lần thứ hai và tiếp cận Marcianople, đô thị nổi tiếng của vùng đất đó. Tuy nhiên, sau một cuộc bao vây dài họ bỏ đi sau khi nhận được tiền cống nạp từ người dân.

Một khi chúng ta đã đề cập đến Marcianople, thiết nghĩ cũng nên đề cập vắn tắt liên quan đến sự thành lập của thành phố này. Họ nói rằng Hoàng đế Trajan xây dựng thành phố này vì lý do sau. Trong lúc con gái của em gái ông ta là Marcia đang tắm trong dòng sông gọi là Potamus – một con sông có dòng nước trong vắt tinh khiết chảy giữa thành phố – cô muốn mang về một ít nước từ nó nên đã thả xuống dòng sông chiếc bình vàng mà cô mang theo. Tuy nhiên, mặc dù trọng lượng bằng kim loại rất nặng, nó nổi lên khỏi những con sóng rất lâu sau đó. Nó chắc chắn không phải là một điều bình thường cho một con tàu trống chìm, hơn nữa, một khi bị nước nuốt trọn, nó sẽ bị quăng bởi những con sóng và nổi trở lại. Trajan ngạc nhiên khi nghe điều này và tin rằng đã có một số thiên tính trong dòng suối. Vì vậy, ông đã xây dựng một thành phố và được gọi là nó Marcianople theo tên của em gái mình.

Người Getae quay trở về nhà sau cuộc bao vây và trở nên giàu có bởi rất nhiều chiến lợi phẩm thu được. Bấy giờ những người thuộc bộ lạc Gepidae cảm thấy ghen tị bởi của cải và những chiến công của người Getae nên đã gây chiến với những bà con của mình. Bạn còn nhớ người Getae và Gepidae là những bà con với nhau như tôi đã kể chứ. Chắc bạn còn nhớ tôi đã kể người Goth ra đi từ những vùng đảo ở Scandza với vua của họ là Berig, họ đi bằng thuyền tổng cộng có ba tàu nhưng một tàu đã chậm hơn so với những chiếc khác và những người trên tàu ấy được gọi là genpata theo ngôn ngữ của họ nghĩa là chậm chạp. Dần dần cái tên ấy trở nên thông dụng và có hàm ý miệt thị khi nhắc đến chủng tộc này. Thật sự thì điều này cũng đúng với họ bởi vì họ chậm chạm trong cả tư duy và hành động.

Lúc này người Gepidae cảm thấy ghen tị với những bà con của mình vị họ đang sinh sống ở vùng đất Spesis bao quanh bởi những hồ cạn từ con sông Visula. Vùng đất này được họ gọi là Gepedoios bấy giờ trở thành nơi cư trú của những người  Vividarii kể từ khi khi những người Gepidae chuyển đến sinh sống ở những vùng đất tốt hơn.  Người Vividarii vốn là một tập hợp của những bộ tộc chạy vào đây lánh nạn rồi dần dần họ hình thành nên một quốc gia. Fastida, vua của người Gepidae, khấy động cuộc sống của đông bào mình bằng cách gây ra chiếnh tranh. Ông ta áp đảo người Burgundians, gần như tiêu diệt họ và chinh phục nhiều chủng tộc xung quanh. Ông ta tự mãn với những tham vọng nhưng trong khi tìm kiếm vùng đất tốt hơn cho dân tộc và quốc gia đang lớn mạnh của mình ông ta chỉ làm người dân phải gánh chịu thêm tổn thất. Ông gửi sứ giả đến vua Ostrogotha, vua của cả người Visigoth và Ostrogoth than phiên rằng mình bị bao bọc bởi núi non và rừng rậm và yêu cầu hai điều, rằng Ostrogotha phải từ bỏ vùng đất của mình hoặc phải chuẩn bị cho chiến tranh.  Ostrogotha trả lời với sứ giả rằng ông không muốn một cuộc chiến với chính đồng bào nhưng cũng không bao giờ từ bỏ vùng đất của mình. Thế là người Gepidae cầm lấy vũ khí và Ostrogotha cũng đáp trả vì không muốn mang tiếng hèn nhát. Họ gặp nhau tại thị trấn Galtis, gần dòng chảy của con sông Auha, và tại đó cả hai bên đã chiến đấu vô cùng dũng cảm. Quả thật là có sự tương đồng sâu sắc trong vũ khí và cách chiến đấu của hai dân tộc. Trận chiến cuối cùng kết thúc vào đếm tối khi mà một bộ phận quân Gepidae bị giết chết. Astida, vua của người Gepidae rời khỏi cánh đồng tàn sát và trở về vùng đất của mình trong nhục nhã. Còn người Getae khải hoàn trở về trong niềm vui sướng và sinh sống hạnh phúc ở vùng đất của mình chừng nào Ostrogotha còn là vua của họ.

Sau khi ông chết, Cniva chia quân đội thành hai phần và gửi một số đến tàn phá xứ Moesia, biết rằng nó không được phòng thủ bởi sự bỏ bê của các hoàng đế. Bản thân ông với 70.000 người tiếp về  Euscia. Khi bị đẩy lùi bởi tướng Gallus chung, ông quay sang tấn công Nicopolis, một thị trấn rất nổi tiếng nằm gần sông Iatrus. Trajan xây thành phố này khi ông chinh phục Sarmatia và đặt tên cho nó là thành phố của chiến thắng. Khi hoàng đế Decio Hoàng đế mang quân đội đến gần, Cniva cuối cùng rút về phía vùng Haemus, cách đó không xa. Rồi từ đó ông cho quân đội rút lui an toàn về  Philippopolis. Khi hoàng đế Decio biết được người Goth đã rút đi, ông muốn ứng cứu cho thành phố của mình, nên cho quân đội băng qua núi Haemus, đến Beroa. Trong khi ông đang cho ngựa và quân đội mệt mỏi của mình nghỉ ngơi ở nơi đó, ngay lập tức Cniva và quân Goth tập kích vào đội hình La Mã như một tiếng sét. Ông chia cắt quân đội La Mã ra từng mảnh và đánh bại Hoàng đế, chỉ một vài người thành công trong việc thoát ra, băng qua dãy núi Alps một lần nữa để đến vùng Euscia ở Moesia, nơi mà tướng Gallus đóng quân với một lực lượng lớn các binh sĩ để bảo vệ vùng biên giới. Thu thập tàn quân từ khu vực này cũng như từ Oescus, ông này lo chuẩn bị cho cuộc chiến tranh sắp xảy ra. Nhưng Cniva đã chiếm được Philippopolis sau một cuộc bao vây dài và thu được rất nhiều chiến lợi phẩm và sau đó liên minh Priscus, chỉ huy của thành phố này để chiến đấu chống lại hoàng đế Decio. Trong trận chiến sau đó họ nhanh chóng hạ được con trai của hoàng đế Decio với một mũi tên và giết chết anh ta một cách tàn nhẫn . Người cha thấy vậy, và mặc dù tuy ông này được kể là đã kêu lên, để cổ vũ trái tim của những người lính của mình: “Hãy đừng ai khóc than thương tiếc, cái chết của một người lính không phải là một mất mát lớn cho nền cộng hòa”, ông đã không thể chịu đựng được, vì tình yêu lo lớn của ông đối với con trai của mình. Vì vậy, ông thúc ngựa tiến lên, hoặc là chết hoặc trả thù, và khi ông đến Abrittus, một thành phố của Moesia, ông đã tự mình cắt đứt với hậu quân phía sau bởi những người Goths và bị giết chết, do đó chấm dứt sự thống trị và cuộc sống của chính mình. Nơi này ngày nay vận còn được gọi là Bàn thờ của hoàng đế Decio, bởi vì ông cho thực hiện nghi lễ hiến tế xa lạ với các thần linh ngay trước trận đánh.

Sau cái chết của hoàng đế Decio, Gallus và Volusianus kế vị nắm quyền đế quốc Roma. Tại thời điểm này xuất hiện một trận dịch phá hoại gieo rắc cái chết khắp nơi như chúng ta từng bị chín năm trước đây, phá hủy bộ mặt của toàn bộ trái đất và đặc biệt là tàn phá Alexandria và tất cả đất đai của Ai Cập. Sử gia Dionysius đề cập đến sự thê lương của nó và Cyprian, giám mục của chúng ta và là một người Ki tô tử đạo đáng kính cũng mô tả trong cuốn sách của ông mang tên “Tỷ lệ tử vong”. Tại thời điểm này, những người Goths thường xuyên tàn phá xứ Moesia, bởi sự bỏ bê của các hoàng đế. Khi Aemilianus (18) hấy rằng người Goth được tự do làm điều này, và rằng họ không thể bị đánh đuổi bởi bất cứ ai mà không cần chi phí rất lớn cho nền cộng hòa, ông nghĩ rằng ông cũng có thể có thể để đạt được danh tiếng và sự nghiệp riêng. Vì vậy, ông đã chiến giữ quyền cai trị tại Moesia và thu nhận tất cả những người lính mà ông có thể thu thập, bắt đầu tiến hành việc cướp bóc thành phố và người dân .Trong vòng vài tháng, cho tới khi có một lực lượng vũ trang được tập hợp để chống lại ông, ông đã gây những tổn hại không nhỏ cho nhà nước. Tuy nhiên, ông này qua đời ngay sau những  nỗ lực xấu xa đầu tiên của mình, do đó để tuột mất mất cùng lúc cuộc sống của mình và quyền lực mà ông thèm muốn. Bây giờ mặc dù Gallus và Volusianus, hoàng đế mà chúng tôi đã đề cập, từ giã cõi đời sau chỉ hai năm nắm quyền lực, nhưng hai năm này họ đã cai trị trong  hòa bình và lòng nhân ái. Một điều duy nhất được đặt ra, cụ thể là bệnh dịch lớn. Nhưng điều này là một lời buộc tội vu cáo của những kẻ không biết gì, những kẻ gây tổn hại đến cuộc sống của người khác bằng miệng lưỡi nguy hiểm của chúng. Ngay sau khi lên nắm quyền, họ đã thực hiện một hiệp ước với chủng tộc của người Goth. Khi cả hai nhà lãnh đạo chết, một thời gian ngắn sau đó đến lượt Gallienus chiếm đoạt ngai vàng. Trong khi ông này sống trong xa hoa, Respa, Veduc và Thuruar, những nhà lãnh đạo của những người Goths, lên tàu và đi thuyền qua eo biển Hellespont đến châu Á. Ở đó, họ tàn phá nhiều thành phố đông dân và đốt cháy ngôi đền nổi tiếng Diana tại Ephesus, mà như chúng tôi đã nói trước đây, do người Amazon xây dựng. Bị đánh đuổi ra khỏi các thành phố của Bithynia, họ phá hủy Chalcedon mà sau này được Cornelius Avitus phục hồi một phần nào đó. Tuy nhiên, cho đến tận ngày nay, mặc dù nằm gần thành phố hoàng gia, nó vẫn còn một số dấu vết tàn tích  như là một nhân chứng cho hậu thế.

Sau chiến dịch thành công này, những người Goths băng ngược trở lại vượt qua eo biển Hellespont cùng rất nhiều chiến lợi phẩm và hàng hóa cướp được, trở về trên cùng một tuyến đường mà từ đó họ đã nhập vào vùng đất của châu Á và tiếp tục cướp bóc Troy và Ilium dọc đường. Những thành phố này, vốn đã vất vả hồi phục kể từ cuộc chiến tranh nổi tiếng với Agamemnon, tiếp tục bị phá hủy một lần nữa bởi những lưỡi gươm thù địch. Sau khi người Goths đã tàn phá châu Á, đến lượt xứ Thrace cảm nhận sự tàn bạo của họ. Vì họ đi đến đó và tấn công Anchiali, một thành phố ở chân núi Haemus cách không xa biển. Sardanapalus, vua của người Parthia, đã xây dựng thành phố này từ lâu giữa vịnh biển và chân của ngọn núi Haemus. Ở đó, họ được cho là đã ở lại nhiều ngày để thưởng thức các phòng tắm suối nước nóng nằm ở vị trí khoảng 12 km cách thành phố Anchiali. Tại đây, các dòng suối phun ra từ sâu thẳm bên trong lòng đất, và trong số các suối nước nóng trên thế giới, các dòng suối tại đây đặc biệt nổi tiếng vì có các công dụng chữa bệnh rất hiệu quả.

Sau những sự kiện này,  người Goth trở về nhà khi họ được triệu tập theo yêu cầu của Hoàng đế Maximian để hỗ trợ người La Mã chống lại người Parthia. Họ đã chiến đấu cho ông ta một cách trung thực, phục vụ như là những đơn vị phụ trợ. Nhưng sau khi Caesar Maximian cùng với sự viện trợ của người Goth đánh bại được Narseus, vua của người Ba Tư, cháu trai của Sobor đại đế và chiếm đoạt tất cả các tài sản cùng với vợ và các con trai của ông này, và khi Diocletian chinh phục được Achilles ở Alexandria và Maximianus Herculius  đánh bại Quinquegentiani ở châu Phi, do đó lập lại hòa bình cho đế quốc, thì người La mã bắt đầu trở nên ít chú ý đến người Goth.

Từ lúc ấy trở đi thì quân đội La Mã rất khó khăn để chiến đấu chống lại bất kỳ quốc gia nào mà không có họ. Điều này là hiển nhiên từ cách thức mà những người Goths đã thường xuyên được La Mã kêu gọi. Vì vậy, họ tiếp tục được triệu tập bởi Constantine để chống lại Licinius, người bà con của ông này. Sau đó, khi Licinius bị đánh bại và bao vây ở Thessalonica và bị tước mất quyền lực, họ giết ông này với thanh kiếm của kẻ thắng trận là Constantine.

Nhờ sự trợ giúp của những người Goths ông này xây dựng thành phố nổi tiếng mang tên mình và trở thành đối thủ của Roma, đồng thời người Goth lập một thỏa thuận với Hoàng đế và cung cấp 40.000 người để giúp ông ta chiến đấu với nhiều dân tộc khác nhau. Lực lượng quân đội này gọi là quân Đồng Minh mà các chiến dịch của họ trong chiến tranh vẫn đang được nói đến tại các vùng đất này mãi cho đến ngày nay. Tại thời điểm đó họ trở nên thịnh vượng dưới sự cai trị của các vị vua của họ là Ariaric và Aoric. Sau cái chết của họ đến lượt Geberich xuất hiện kế vị ngai vàng, một người đàn ông nổi tiếng về sự dũng cảm và xuất thân cao quí.

Vì ông là con trai của Hilderith, con trai của Ovida, con trai của Nidada, và bởi những chiến công lừng lẫy của mình, ông sánh ngang với vinh quang của chủng tộc của mình. Ngay sau đó, ông đã tìm cách mở rộng giới hạn chật hẹp của vương quốc bằng cách tấn công người Vandals và Visimar, vua của họ. Vua Visimar là người thuộc nhóm dân Asdingi, nổi tiếng vì nguồn gốc hiếu chiến của mình, như sử gia Dexippus đã nhắc đến. Ông còn miêu tả thêm về mức độ rộng lớn của vương quốc này rằng họ khó có thể đi từ vùng đất giáp biển đến vùng đất tiếp giáp biên giới của chúng tôi trong thời gian một năm. Vào thời điểm đó, họ ở chủ yếu tập trung tại vùng đất nơi mà người Gepidae bây giờ sinh sống, gần các con sông Marisia, Miliare, Gilpil và Grisia, vương quốc của họ đạt tới kích thước vượt quá tất cả các kích thước đã đề cập trước đó.

Lúc này, họ tiếp giáp ở phía đông với người Goth, về phía tây là Marcomanni, ở phía bắc là Hermunduli và về phía nam là Hister, còn được gọi là sông Danube. Khi người Vandals ở trong khu vực này, chiến tranh bắt đầu khơi mào bởi Geberich, vua của những người Goth, tại bờ của con sông Marisia mà tôi đã đề cập. Ban đầu trận đánh diễn ra khá cân bằng nhưng rồi Visimar,vua của người Vandals bị hạ sát cùng với phần lớn người dân của mình. Khi Geberich, nhà lãnh đạo nổi tiếng của người Goth, hoàn tất việc chinh phục và cướp bóc người Vandal, ông quay trở về vùng đất của mình. Sau đó, phần còn lại của người Vandals đã trốn thoát, tụ tập thành một nhóm di dân bỏ lại đất nước xấu số của họ và yêu cầu hoàng đế Constantine cho họ xứ Pannonia. Ở đây họ cư trú trong khoảng sáu mươi năm và tuân theo lệnh của các vị hoàng đế như là chư hầu. Một thời gian dài sau đó, họ được triệu tập bởi Stilicho, một chỉ huy quý tộc địa phương để tấn công chiếm hữu xứ Gaul. Ở đây họ cướp bóc các vùng đất lân cận và không có nơi cư trú cố định.

Rồi khi Geberich, vua của những người Goths, từ giã kiếp người thì Hermanaric, một người cao quý thuộc dòng dõi Amali kế vị ngai vàng. Ông tiến hành chinh phục nhiều dân tộc hiếu chiến miền Bắc và bắt họ tuân theo luật pháp của mình do đó được tổ tiên của chúng ta so sánh ngang với Alexander Đại đế. Trong số các bộ lạc ông chinh phục bao gồm người Golthescytha, Thiudos, Inaunxis, Vasinabroncae, Merens, Mordens, Imniscaris, Rogas, Tadzans, Athaul, Navego, Bubegenae và Coldae. Dù nổi tiếng với các cuộc chinh phục của mình, ông đã cho mình không nghỉ ngơi cho đến khi ông giết chết thêm nhiều kẻ thù trong các trận chiến và sau đó đánh bại phần còn lại của bộ tộc Heruli, có tộc trưởng là Alaric. Lúc bấy giờ chủng tộc nói trên, như sử gia Ablabius cho chúng ta biết, cư trú ở gần hồ Maeotis ở những đầm lầy mà người Hy Lạp gọi Hele, vì thế họ được đặt tên là Heluri. Họ là những người có đôi chân nhanh nhẹn và rất tự hào vì điều đó vì tại thời điểm đó không có chủng tộc nào mà không cần đến những bộ binh trang bị nhẹ giống như họ. Nhưng mặc dù sự nhanh nhẹn thường cứu họ trong chiến tranh thì họ vẫn bị áp đảo bởi quân đội chậm chạp hơn nhưng kiên định hơn của những người Goth, và cũng bởi may mắn mà họ cũng như các bộ tộc khác, cuối cùng phải phục vụ cho Hermanaric, vua của người Getae.

Sau khi giết chết Heruli, Hermanaric lại tiến đánh người Venethi. Giống dân này, mặc dù bị khinh thường trong chiến tranh nhưng lại đông đúc về số lượng và đã cố gắng chống lại ông . Nhưng một đám đông hèn nhát chẳng có ích gì, đặc biệt khi Thiên Chúa cho phép vũ trang để tấn công chúng. Những người này, như khi chúng tôi bắt đầu kể vào lúc bắt đầu của câu chuyện hoặc liệt kê trong danh mục các quốc gia, xuất phát từ cùng một gốc nhưng lại chia thành ba tên khác nhau là Venethi, Antes và Sclaveni. Mặc dù họ bây giờ đắm chìm trong cơn cuồng nộ của chiến tranh, như hình phạt cho tội lỗi của chúng ta phải chịu, nhưng tại thời điểm đó, tất cả bọn họ đều vâng lời của Hermanaric. Vị hoàng đế này cũng chinh phục bằng sự khôn ngoan và thu phục được chủng tộc Aesti, những người ở trên bờ xa nhất của vùng biển nước Đức, và cai trị tất cả các quốc gia của Scythia và Đức bởi sức mạnh của riêng mình.

Tuy nhiên, sau một khoảng thời gian như sử gia Orosius đề cập, chủng tộc của người Hun, những kẻ tàn bạo hơn cả sự tàn bạo, thổi bùng ngọn lửa chiến tranh chống lại người Goths. Chúng tôi truy tìm trong lịch sử xưa cũ rằng nguồn gốc của họ như sau: Filimer, vua của người Goth, con trai của Gadaric Đại đế, người thứ năm kế vị ngai vàng của người Getae kể từ sau khi họ rời khỏi đảo Scandza và như chúng tôi đã nói, bước vào vùng đất Scythia cùng với bộ lạc của mình, tìm thấy trong bộ lạc của mình một số người vốn là phù thủy, những người mà ông gọi là Haliurunnae theo tiếng mẹ đẻ của mình. Nghi ngờ những phụ nữ này, ông trục xuất khỏi chủng tộc và buộc họ đi lang thang trong cô đơn sống lưu vong xa khỏi quân đội của ông. Có những linh hồn tội lỗi đã trông thấy họ khi họ đi lang thang qua vùng hoang dã, đã ăn nằm với họ và sanh ra chủng tộc man rợ này, mà đầu tiên sinh sống trong các đầm lầy, một bộ lạc còi cọc, hôi hám và nhỏ bé, hầu như không giống con người, và không có ngôn ngữ ngoài một thứ tiếng hơi hơi giống với giọng nói của con người. Đó chính là tổ tiên của giống người Hun đã đến đất nước của người Goth. 

Bộ lạc độc ác này, như sử gia Priscus đã kể, định cư trên bờ xa nhất của đầm lầy Maeotic. Họ thích săn bắn và không có kỹ năng trong bất cứ nghệ thuật nào khác. Sau khi phát triển thành một quốc gia, họ gây xáo trộn sự bình an của các chủng tộc láng giềng bằng trộm cắp và sự ăn cướp. Có một thời, trong khi các thợ săn của bộ lạc đang tìm kiếm thức ăn như bình thường trên các bờ xa nhất của Maeotis, bất ngờ họ nhìn thấy một con nai xuất hiện và tiến vào đầm lầy, nó hành động như hướng dẫn đường đi cho họ, có lúc tiến lên và có đứng yên. Những thợ săn đi theo và vượt qua đầm lầy Maeotic, mà vốn họ đã cho rằng chính là biển và không thể vượt qua. Khi ấy vùng đất Scythia hiện ra và con nai biến mất. Bây giờ theo ý kiến ​​của tôi thì chính các linh hồn ma quỷ mà người Hun có nguồn gốc đã làm điều này xuất phát từ sự ghen tị đối với người Scythia.

Và những người Hun, những người đã hoàn toàn không biết gì về một thế giới bên ngoài Maeotis, bây giờ tràn đầy sự ngưỡng mộ đối với vùng đất Scythia. Là những người có đầu óc nhạy bén, họ tin rằng con đường này, hoàn toàn không cần biết đến bất thời kì nào khác trong quá khứ, đã được Thiên Chúa mặc khải cho họ. Họ trở về bộ lạc của mình, nói với người dân những gì đã xảy ra, ca ngợi Scythia và thuyết phục người dân tiến nhanh đến đó dọc theo cách mà họ đã tìm thấy bằng hướng dẫn của con nai. Rất nhiều người đã bị bắt giữ khi người Hun lần đầu tiên thâm nhập vào Scythia, nhiều tù binh bị họ đem hiến tế cho thần chiến thắng và phần còn lại họ bắt phục vụ cho chính mình. Giống như một cơn lốc  họ quét qua đầm lầy lớn và cùng một lúc tàn phá các xứ Alpidzuri, Alcildzuri, Itimari, Tuncarsi và Boisci, những vùng đất tiếp giáp với Scythia. Và người Alani mặc dù là những đối thủ xứng tầm với họ trong trận chiến, nhưng không giống họ ở nền văn minh, cách cư xử và diện mạo, cũng bị kiệt sức bởi các cuộc tấn công không ngừng của họ và bị chinh phục. 

Bởi vì khủng bố là đặc điểm của họ, họ gây nên sự lan truyền nỗi sợ hãi lớn trong những dân tộc mà có lẽ họ không thực sự vượt trội hơn trong chiến tranh. Họ đã làm cho kẻ thù của họ chạy trốn kinh hoàng vì vẻ ngăm đen đáng sợ của họ, và họ có, nếu tôi có thể gọi nó như vậy, một loại khối u không hình thù hơn là một cái đầu, với hai lỗ tròn thay cho đôi mắt. Sự can đảm thể hiện rõ ở ngoại hình tự nhiên của họ, và họ cũng là những người tàn nhẫn với con cái của chính họ vào ngày chúng được sinh ra. Họ cắt má của những bé trai với một thanh kiếm, do đó trước khi chúng  nhận được chất dinh dưỡng của sữa thì chúng đã buộc phải học cách chịu đựng những vết thương. Do đó họ trưởng thành mà không có râu và thanh niên của họ thiếu hẳn sự duyên dáng bởi vì một khuôn mặt nhăn nheo bởi những vết thẹo cướp đi vẻ đẹp tự nhiên của một bộ râu. Họ có tầm vóc thấp và cơ thể chuyển động rất nhanh nhẹn. Họ cũng là những  kỵ binh rất cảnh giác, sẵn sàng trong việc sử dụng cung tên, với bờ vai rộng và cái cổ luôn dựng đứng kiêu hãnh. Mặc dù họ mang hình thức của con người, họ có sự tàn ác của loài thú hoang dã. 

Khi người Getae nhận thấy chủng tộc hiếu chiến này đã xâm chiếm nhiều quốc gia, họ hoảng sợ và tham khảo ý kiến với nhà vua của họ làm thế nào có thể thoát khỏi một kẻ thù như vậy. Lúc này Hermanaric, vua của người Goth, người chiến thắng nhiều bộ lạc, như chúng ta đã nói ở trên, trong khi đang cân nhắc về cuộc xâm lược của người Hun, bộ tộc nguy hiểm xứ Rosomoni, vào thời điểm đó là trong số những ít những kẻ còn nợ ông ta sự kính trọng của họ, tóm lấy cơ hội này để hạ gục ông một cách bất ngờ. Bởi vì khi nhà vua ban lệnh rằng một  phụ nữ của bộ lạc mà tôi đã đề cập, tên là Sunilda, phải bị buộc vào ngựa và cho phanh thây bằng chạy cho ngựa chạy theo các hướng khác nhau (vì ông nổi giận bởi sự phản bội của chồng cô ta), những người anh em của cô ta là  Sarusvà Ammius đến để trả thù cho cái chết của em gái mình và đâm một kiếm vào Hermanaric. Bị trọng thương vì cú đâm, Hermanaric phải kéo dài cuộc sống khổ sở trong một cơ thể yếu đuối. Balamber, vua của người Hun, đã lợi dụng tình trạng sức khỏe của ông để di chuyển quân đội vào đất nước của người Ostrogoth, mà vốn lúc này người Visigoth đã tách ra vì một số tranh chấp. Trong khi đó Hermanaric, người đã không thể chịu đựng cơn đau của vết thương hoặc bởi sự xâm nhập của Hun, qua đời ở tuổi một trăm mười. Tin tức về cái chết của ông cho phép người Hun chiếm ưu thế hơn người Goth, như chúng ta đã nói, cư ngụ ở phía Đông và được gọi là Ostrogoths.

(xem tiếp: Nguồn gốc và kì công của người Goth phần 2 : The Visigoths)

(1) Một tu sĩ Ki tô và sử gia sinh tại Bồ Đào Nha vào TK thứ 5, đã du ngoạn nhiều nơi trên những vùng đất của đế quốc La mã. Ông viết lại những tác phẩm miêu tả lịch sử và địa lý những khu vực đã đi qua, các tác phẩm này rất có ảnh hưởng đến thời kì Phục Hưng về sau.

(2) Một nhận xét rất tân tiến vượt thời đại

(3) Thế giới cổ đại bao quanh khu vực Địa Trung Hải

(4) Địa danh trong thế giới cổ đại mô tả cực xa nhất của trái đất về phía bắc. Một số người cho rằng đó là vùng đất Iceland hoặc Greenland hoặc một đảo trong biển Baltic

(5) Livy : sử gia La mã sống vào đầu công Nguyên

(6) Silure : người Anh bản địa ở miền tây nước Anh và xứ Wales đã chống lại sư xâm lược của La Mã vào TK 1 SCN.

(7) đảo Scandza mà Joradanes miêu tả là nơi xuất xứ của dân tộc Gothic được cho là khu vực Scandinavia ngày nay

(8) Mars Gradivus : một phiên bản thần chiến tranh Mars của người La mã

(9)  Jordane kể chuyện vua Vesosis của người Ai Cập gây chiến với người Scythia (mà Jordane cho rằng chính là người Goth dưới  thời vua Tanausis). Thực ra Jordane nhầm lẫn về địa bàn cư trú và đôi lúc không phân biệt được người Goth và người Scythia.

(10) Do Jordanes không phân biệt người Goth và người Scythia nên ông cũng lòng ghép câu chuyện về những nữ chiến binh Amazon trong truyền thuyết Hy Lạp vào xuất xứ của các bộ lạc Gothic.

(11) Theseus :  người anh hùng trong thần thoại Hy Lạp. Ông là vị vua trong huyền thoại sáng lập ra thành Athens, ông lập nhiều chiến công trong đó có việc đánh bại bò thần Marathon và chiến tranh với người Amazon.

(12) người cổ đại cho rằng bầu trời xoay quanh trái đất và kể cả mặt trời.

(13) Loại mũ ba tầng của giáo hoàng

(14) Một lần nữa Jordanes không phân biệt chủng tộc Goth và dân tộc Getae sinh sống ở Dacia (Rumania và Bulgary ngày nay)

(15) Macrinus : hoàng đế La Mã từ năm 217 đến 218, tự tuyên bố làm hoàng đế sau khi Choàng đếCaracalla bị ám sát. Ông này bị nghi ngờ dính líu tới âm mưu ám sát Caracalla.

(16) Elagabalus : một thành viên của dòng họ Severan, người đã lật đổ Macrinus và được bầu làm hoàng đế khi chỉ 14 tuổi.

(17) Alexander Severus: hoàng đế cuối cùng của dòng họ Severus, là anh họ của Elagabalus và tiếp nhận chức vị hoàng đế sau khi ông này bị vệ binh giết chết. Về sau Alexander cũng bị ám sát, đánh dấu sự kết thúc của thời kì 50 năm nội chiến của La mã.

(18) Aemilianus : hoàng đế La Mã nắm quyền trong 3 tháng vào năm 253. Vốn là chỉ huy binh lính tại  Moesia, sau khi đẩy lùi người Goth ông này được tôn làm hoàng đế bởi lính của mình và tiến về Italy, đánh bại hoàng đế Trebonianus Gallus, nhưng sau đó bị chính binh lính của mình giết chết sau khi bị  Valerian đánh bại với một lực lượng lớn hơn