Nghiên Cứu Lịch Sử

Cù Tuấn dịch từ The New York Times.

 Warsaw vui mừng và tự hào đón nhận 300.000 người tị nạn chiến tranh Ukraina. Nhưng khi thủ đô của Ba Lan phải chuẩn bị cho một làn sóng người tị nạn mới, thị trưởng của thành phố cảnh báo rằng thành phố này đang “tiến đến ngưỡng chịu đựng.”

WARSAW – Bệnh viện nhi khoa lớn nhất Warsaw đã đưa bệnh nhân từ Ukraina vào danh sách chờ ghép gan, đôi khi xếp trước cả trẻ em Ba Lan. Các trường học ở thủ đô của Ba Lan đã phải tìm kiếm thêm giáo viên để đáp ứng lượng học sinh mới. Phương tiện giao thông công cộng có nguy cơ quá tải do có quá nhiều cư dân mới đến.

Tuy nhiên, trước sự ngạc nhiên của mọi người, Warsaw vẫn tiếp tục hoạt động bình thường, bất chấp những dự đoán về quá tải và sự phản ứng dữ dội của công chúng. Thành phố này đã chào đón hàng trăm nghìn người tị nạn chạy trốn, đã trang trí đường phố bằng cờ Ukraina và biểu ngữ ủng hộ nước láng giềng phía đông đang bị chiến tranh tàn phá.

Nhưng ngay khi cơn sóng thần về người tị nạn, mà làm tăng dân số Warsaw gần 20% chỉ trong vài tuần, dường như đang hạ nhiệt, thì thị trưởng Warsaw Rafal Trzaskowski vẫn đang chuẩn bị cho một làn sóng người mới có thể tràn đến khi quân đội Nga tăng cường tấn công để đạt được những gì Tổng thống Vladimir V. Putin tuyên bố: sẽ “hoàn thành toàn bộ” cuộc chiến của ông ở Ukraina.

Ông Trzaskowski, một người theo đảng đối lập Tự do chống lại đảng bảo thủ Luật pháp và Công lý đang cầm quyền của Ba Lan, cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Warsaw đang hoạt động hết công suất. Chúng tôi đã nhận hơn 300.000 người nhưng chúng tôi không thể nhận nhiều hơn. Với sự leo thang chiến tranh của Nga ở miền đông Ukraina, có thể có một làn sóng người tị nạn thứ hai tràn đến”.

Trong vài ngày, có vẻ như cuộc đổ bộ của người tị nạn vào Ba Lan đã kết thúc khi Nga rút quân khỏi thủ đô Kyiv của Ukraina. Điều này đã khuyến khích một số người Ukraina mạo hiểm quay trở về nhà và những người khác thì vẫn ở lại. Lần đầu tiên kể từ khi Nga xâm lược Ukraina vào ngày 24 tháng 2, cơ quan biên phòng của Ba Lan vào tháng 4 đã thông báo rằng số lượng người đến Ba Lan từ Ukraina đã ít hơn những người từ Ba Lan trở về Ukraina.

Tuy nhiên ông thị trưởng lo ngại rằng xu hướng đó khó có thể giữ vững và nếu xu hướng này bị đảo ngược với một lượng lớn người tị nạn mới, thì nó có thể đẩy thành phố Warsaw vốn đã căng thẳng vượt quá giới hạn chịu đựng.

“Hãy tưởng tượng số dân thành phố của bạn đột nhiên tăng từ 15 đến 20%: điều này sẽ là một áp lực kinh hoàng và thành phố sẽ phải trả bao nhiêu tiền phụ trội cho các dịch vụ bình thường của thành phố như giao thông công cộng, vệ sinh, giáo dục, v.v.”, ông thị trưởng nói. “Những chi phí này lên đến hàng trăm triệu đô la.”

Tại nhà ga trung tâm của Warsaw hôm 23/4, một địa điểm trung chuyển lớn của người Ukraina đi theo cả hai hướng, Natalia Glinskaya, 54 tuổi, cho biết bà rời Ukraina vào tháng 3, đến Thụy Điển qua Ba Lan và quay trở lại Warsaw trong tuần này với kế hoạch bắt chuyến tàu hỏa trở về nhà.

Nhưng sau khi biết rằng Nga đã pháo kích vào Dnipro, quê hương của bà ở phía đông Ukraina, bà đã tạm hoãn kế hoạch đó. Mặc dù là một người Nga giống như hầu hết những người Ukraina ở miền đông, Glinskaya đã nguyền rủa ông Putin, người tuyên bố sẽ bảo vệ những người Nga khỏi bị đàn áp, gọi ông là “kẻ khủng bố điên rồ” có khả năng làm bất cứ điều gì.

“Tôi đang suy tính về những gì phải làm bây giờ,” Glinskaya nói, dự đoán rằng cuộc tấn công của Nga ở phía đông sẽ ngăn cản nhiều người Ukraina trở về nhà và khuyến khích những người khác chạy trốn, đặc biệt là sau Lễ Phục sinh Chính thống giáo vào Chủ nhật, một ngày lễ quan trọng của gia đình.

“Sau đó sẽ có làn sóng người thứ hai,” bà nói.

Các số liệu do chính quyền biên giới Ba Lan công bố vào tuần trước cho thấy số lượng người Ukraina đi và đến gần cân bằng vào một số ngày trong tuần. Tuy nhiên, khi Lễ Phục sinh Chính thống giáo đến gần, nhiều người trở về với gia đình của họ ở Ukraina hơn là chạy đến Ba Lan, với dịch vụ biên giới Ba Lan báo cáo vào ngày 23/4 rằng 19.900 người đã từ Ukraina đến Ba Lan vào ngày hôm trước, trong khi 23.800 người đi theo chiều ngược lại.

Sau đỉnh điểm hơn 30.000 người Ukraina đến Warsaw mỗi ngày vào tháng trước, con số này đã giảm xuống chỉ còn vài trăm vào tuần trước. Con số này hiện đang tăng trở lại, với hai hoặc ba nghìn người tị nạn đến Warsaw mỗi ngày, chủ yếu từ vùng Donbas phía đông.

Nhiều người Ukraina đã chạy sang Ba Lan kể từ khi Nga xâm lược tỏ ra kinh ngạc về việc họ đã được đón nhận như thế nào.

Roksolana Tyymochko-Voloshyn, 34 tuổi, người đã đến Warsaw vào tháng trước cùng cậu con trai Volodymyr 7 tuổi bị ung thư, cho biết: “Thật tuyệt vời khi có một người hàng xóm tốt bụng như thế này khi người hàng xóm phía đông của chúng tôi thì tấn công chúng tôi một cách tàn ác như vậy.”

Được đưa từ biên giới chạy thẳng đến Warsaw bằng xe cấp cứu, họ được đưa đến Viện Sức khỏe Tưởng niệm Trẻ em, một khu phức hợp y tế rộng lớn ở phía đông nam thủ đô Warsaw để điều trị khối u mắt của con trai. Cậu bé đã trải qua nửa chặng đường của 25 đợt điều trị phóng xạ ở Kyiv khi họ chạy trốn khỏi Ukraina. Mẹ cậu, sau khi để chồng ở lại Ukraina để chiến đấu, ngày đêm túc trực bên giường bệnh của con.

Marek Migdal, giám đốc bệnh viện nhi, nói rằng bệnh nhân từ Ukraina “được hưởng quyền điều trị y hệt như công dân Ba Lan,” và ban đầu ông lo lắng rằng “nếu số lượng của họ tăng lên thì khả năng của chúng tôi sẽ không đáp ứng đủ.”

Tuy nhiên, số lượng người Ukraina nhập viện đã ổn định khi các bệnh viện khác ở Ba Lan và nước ngoài tiếp nhận các trẻ em Ukraina cần được chăm sóc y tế.

Rất ít trẻ em Ukraina được đưa vào bệnh viện nhi Warsaw cần điều trị các vết thương do chiến tranh. Nhưng chiến tranh đã làm nguồn cung cấp thuốc men cạn kiệt và các bác sĩ tập trung chữa bệnh cho binh sĩ, đã khiến cuộc sống của họ gặp nguy hiểm. Piotr Socha, một bác sĩ người Ba Lan tại viện y tế chịu trách nhiệm về điều trị bệnh gan cho biết: “Nếu chúng tôi không thể giúp những đứa trẻ này, chúng tôi sẽ phải chịu trách nhiệm về cái chết của chúng. Ukraina không thể giúp các em. Chúng tôi phải giúp đỡ”.

Thị trưởng Warsaw cho biết tấm thảm đỏ chào đón được hàng triệu người Ba Lan bình thường trải ra đón người Ukraina trong những tuần đầu của cuộc chiến cũng có thể gây ra xung đột, nếu một làn sóng người Ukraina tị nạn mới ập đến thành phố của ông. Chính phủ Ba Lan cho đến nay đã để mặc các tổ chức từ thiện tư nhân và cá nhân tự lo kế hoạch giúp đỡ người tị nạn, mà không có kế hoạch hỗ trợ rõ ràng nào.

“Số người tị nạn đến đây đã giảm đáng kể, nhưng giờ chúng đang tăng lên một chút,” ông thị trưởng Trzaskowski cho biết. Ông nói thêm, một cuộc chiến bùng nổ ở miền đông Ukraina có thể khiến một cuộc di cư mới tràn đến Ba Lan với những người trước đây đã quyết định ở lại Ukraina nhưng “sau khi chứng kiến ​​những hành động tàn bạo ở Bucha, Irpin và những nơi khác, họ quyết định phải rời đi” khi quân Nga tấn công các làng mạc và thành phố ở phía đông Ukraina.

Ông nói: “Chúng tôi không thể cố gắng thêm được nữa,” và nhớ lại vì không có một chiến lược tầm quốc gia rõ ràng nào trong việc hỗ trợ người tị nạn, ông đã phải gọi điện cho các thị trưởng đồng nghiệp và cầu xin họ gửi xe buýt đến Warsaw để giúp giảm bớt căng thẳng cho thành phố thủ đô này.

Ông thị trưởng cho biết hầu hết sự giúp đỡ cho những người tị nạn Ukraina đến từ các chính quyền địa phương, các cá nhân và “chính các tổ chức đã bị chính quyền trung ương lấy đi nguồn tài chính trong nhiều năm vì họ đã đấu tranh cho người tị nạn, cho quyền phụ nữ, cộng đồng LGBT và các dân tộc thiểu số. “

Ông nói: “Đây là những nhóm phi chính phủ đã cứu chúng tôi.”

Tổng cộng Ba Lan đã thu nhận gần ba triệu người Ukraina, giành được sự ca ngợi rộng rãi ở nước ngoài và giúp chính quyền trung ương Ba Lan xóa bỏ danh tiếng là nhẫn tâm và thù địch với người nước ngoài. Chỉ vài tháng trước, lực lượng biên phòng và binh lính Ba Lan đã sử dụng dùi cui và vòi rồng để ngăn những người xin tị nạn. Nhiều người trong số họ đến từ Trung Đông, và trốn qua biên giới với Belarus.

Ông Trzaskowski, một kẻ thù lâu năm của chính phủ quốc gia bảo thủ Ba Lan, sẽ đến thăm Hoa Kỳ vào tuần tới để tìm kiếm sự giúp đỡ trong việc dỡ bỏ gánh nặng cho thành phố của ông.

“Thật tuyệt nếu hình ảnh của Ba Lan ngày càng được cải thiện,” ông nói. Tuy nhiên, đề cập đến đảng Luật pháp và Công lý hiện đang điều hành chính phủ, ông nói thêm rằng “không nên quên rằng những lãnh đạo đảng này vẫn đang vi phạm pháp quyền và đang tấn công các thể chế độc lập.”

Chính quyền thành phố Warsaw đã cung cấp nhà ở tạm thời cho hơn 70.000 người Ukraina trong các khối văn phòng và các nhà thi đấu không sử dụng, nhưng ông Trzaskowski cho biết ngày càng có nhiều người tị nạn trú ẩn cùng với gia đình và bạn bè hoặc với “những người hoàn toàn xa lạ, trong một hoặc hai tháng. Những người tốt bụng này có thể sẽ nói, “Tôi không thể kéo dài việc cho ăn nhờ ở đậu thế này lâu hơn nữa.”

Những người có con ốm thường ngủ lại bệnh viện. Alina Babyna, người đã đến Ba Lan để điều trị cho đứa con trai Yevgenii 11 tuổi của mình, vốn bị bệnh gan hiếm gặp, đã ngủ lại bên giường con trai. Cô không có kế hoạch ở lại Ba Lan vô thời hạn, và nói rằng cô chỉ rời Ukraina sau khi thấy các bác sĩ chăm sóc con cô tại một bệnh viện ở Kyiv đã chuyển sang chữa trị cho những người lính bị thương ở tiền tuyến.

“Tôi chắc chắn sẽ trở về nhà khi chúng tôi giành chiến thắng trong cuộc chiến,” cô nói. “Số phận sẽ quyết định. Nhưng tôi tin vào Chúa Trời. Tôi hy vọng và biết rằng Ngài sẽ giúp đỡ tôi”.