Matxcơva đánh tiếng rằng họ có thể truy tố những chiến binh Mariupol, đặt ra câu hỏi về các điều khoản của việc đầu hàng

Cù Tuấn dịch từ New York Times.

Khi Matxcơva đánh tiếng hôm 17/5 rằng họ có thể đưa ra các cáo buộc tội ác chiến tranh đối với các binh sĩ Ukraina đang được sơ tán khỏi nhà máy thép bị bao vây ở Mariupol, việc này đã phủ bóng đen lên các cuộc đàm phán dẫn đến việc họ đầu hàng và làm dấy lên lo ngại về số phận của những người lính còn lại vẫn còn chiến đấu tại nhà máy này.

Ít nhất 264 binh sĩ đã được sơ tán khỏi nhà máy bị phá hủy vào đêm 16 và 17/5 – trong số đó có 53 người bị thương nặng – sau các cuộc đàm phán cực kỳ tế nhị và bí mật giữa Nga và Ukraina và sau đó họ được đưa đến lãnh thổ do Nga kiểm soát.

Trong khi các nhà chức trách Ukraina cho biết các chiến binh này sẽ được đổi lấy tù binh chiến tranh, Ủy ban Điều tra của Nga, tương đương với FBI của Mỹ, cho biết hôm 17/5 rằng họ sẽ bị thẩm vấn để “kiểm tra sự liên quan của họ đối với các tội ác chống lại dân thường.” Và văn phòng tổng công tố yêu cầu Tòa án tối cao của Nga tuyên bố trung đoàn Azov mà hầu hết các chiến binh bị bắt thuộc về, là một tổ chức khủng bố.

Triển vọng đó dẫn đến những câu hỏi về khả năng tồn tại của thỏa thuận mà Ukraina đã thực hiện với việc Nga khi yêu cầu binh sĩ đầu hàng. Các quan chức Ukraina đã từ chối thảo luận chi tiết về hoạt động hoặc đưa ra các điều khoản của thỏa thuận, nhưng một thành viên của nhóm đàm phán cho biết các cuộc thảo luận về số phận của các binh sĩ vẫn chưa được hoàn tất và vẫn đang diễn ra.

Kira Rudik, một thành viên của Quốc hội tham gia vào các cuộc đàm phán về nhà máy thép Azovstal, cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào chiều 17/5 rằng chưa có cơ chế trao đổi tù nhân nào được đưa ra.

“Chúng tôi muốn chuyển họ sang một quốc gia thứ ba, như Thổ Nhĩ Kỳ,” bà nói. “Nga hiện đang chống lại điều đó. Nhưng chúng tôi có thể làm gì khác trong tình huống như vậy? Chúng tôi sẽ phải tiếp tục các cuộc đàm phán này ”.

Không biết có bao nhiêu tù binh Nga hiện đang bị Ukraina giam giữ. Bà Rudik nói rằng bà không chắc liệu Ukraina có đủ tù nhân để trao đổi với Nga hay không.

Bà Rudik nói rằng Ukraina đã nhận được sự đảm bảo từ các tổ chức như Chữ Thập Đỏ và Liên Hợp Quốc rằng các binh sĩ được sơ tán sang lãnh thổ Nga sẽ được đối xử ổn thỏa. “Đó là lý do duy nhất mà chúng tôi đồng ý với điều này, bởi vì những người lính đã sẵn sàng chiến đấu đến cùng,” bà nói.

Những lời đe dọa của Nga đối với các binh sĩ được đưa đi cho đến nay vẫn chưa làm rõ liệu những binh sĩ Ukraina, mà vẫn còn ở lại nhà máy thép, có tuân theo lệnh từ chính phủ Ukraina để hạ vũ khí hay không, mặc dù nếu không chịu đầu hàng thì giải pháp thay thế khả dĩ nhất cho họ là một cái chết chắc chắn bên trong các công trình làm bằng thép.

“Tôi đang chờ tin tức và cầu nguyện”, Natalia Zarytska nói, người thuộc phái đoàn gồm những người vợ và mẹ của những chiến binh bên trong Azovstal. Bà đã đến Thổ Nhĩ Kỳ để tìm kiếm một con đường sơ tán an toàn cho những người thân yêu của mình, và cho biết hôm 17/5 qua tin nhắn.

Chính phủ Ukraina đã tìm cách khơi dậy lòng dũng cảm của các chiến binh, những người không chịu đầu hàng cho đến khi họ được lệnh làm như vậy. Một cố vấn của tổng thống Ukraina, Mykhailo Podolyak, đã ví họ như những người Sparta đã cầm chân quân Ba Tư tại Thermopylae. Ông nói rằng những người lính ở Azovstal đã phá hỏng kế hoạch của Nga nhằm chiếm đóng Ukraina và “đã hoàn toàn thay đổi cục diện cuộc chiến.”