Màn hình tivi trong một ngôi nhà ở Moskva chiếu cảnh Tổng thống Nga Vladimir Putin đọc bài phát biểu mừng năm mới trước toàn quốc vào ngày 31 tháng Mười Hai 2022. ẢNH: EPA-EFE
Alexander Titov
NGÀY 12 THÁNG MỘT 2023,
Biên dịch: GaD
Chuyến trở lại St Petersburg của một nhà quan sát đã khiến ông đặt câu hỏi về các giả định về chiến tranh.
Đã một năm kể từ lần cuối tôi đến thăm Nga. Hồi đó, hầu hết những người tôi gặp đều nghĩ rằng khả năng xảy ra chiến tranh với Ukraina là rất xa vời, bất chấp việc tăng cường quân đội ở biên giới.
Vì vậy, tôi tò mò muốn xem thái độ đã thay đổi như thế nào kể từ đó. Điều quan trọng không kém là tôi được tận mắt chứng kiến chiến tranh đã thay đổi cuộc sống ở Nga như thế nào.
Điều ngạc nhiên đầu tiên là cuộc sống bình thường như thế nào. Bất chấp tất cả các báo cáo trên phương tiện truyền thông về sự diệt vong và u ám do các biện pháp trừng phạt của phương Tây, mọi thứ vẫn hoạt động như trước.
Ngân hàng trong nước tiếp tục phát triển, tiền lương và lương hưu được trả đúng hạn, thương mại điện tử phổ biến hoạt động nhộn nhịp, các cửa hàng tràn ngập thực phẩm và hàng tiêu dùng. Ít nhất là ở St Petersburg, tôi đã cố gắng nhận thấy bất kỳ thay đổi nào trong cuộc sống hàng ngày so với tháng Một năm 2021.
Tuy nhiên, tìm hiểu sâu hơn cho thấy tác động của các biện pháp trừng phạt là có. Một vấn đề liên tục xuất hiện là phụ tùng xe hơi, đã trở nên đắt hơn đáng kể. Nhưng ngay cả ở đó, nguồn cung cấp mới đang được vận chuyển ngay bây giờ.
Điều này đã xảy ra khá nhiều đối với mọi thứ khác hướng đến người tiêu dùng. Không có tình trạng thiếu hàng, ngay cả hàng hóa phương Tây như rượu whisky – các kệ hàng trong siêu thị luôn đầy ắp hàng hóa.
Các hạn chế đi lại của EU đã có hiệu lực – nhưng không giống như các biện pháp được đưa ra trong đại dịch Covid-19. Mọi người vẫn có thể đi du lịch đến nhiều quốc gia, bao gồm Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập hoặc các quốc gia vùng Vịnh.
Các doanh nhân, đặc biệt là những người trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, phàn nàn về những khó khăn trong chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, sau vài tháng hỗn loạn, các doanh nghiệp đã tìm được tuyến vận chuyển mới qua các nước thứ ba như Thổ Nhĩ Kỳ hay Kazakhstan.
Một người quen làm việc trong lĩnh vực liên quan đến quốc phòng đã cười nhạo ý kiến cho rằng Nga có thể hết tên lửa. Anh ấy nói với tôi rằng ngành công nghiệp quốc phòng đã dự trữ các bộ phận thiết yếu trong nhiều năm và cũng đang sử dụng nhiều chất thay thế có nguồn gốc địa phương hơn, mặc dù điều đó không thể được xác minh. Phần còn lại vẫn có thể được mua – mặc dù với giá tăng cao. Vấn đề thực sự không phải là thiếu các bộ phận, mà là khả năng mở rộng quy mô sản xuất để đáp ứng các đơn đặt hàng quân sự ngày càng tăng.
Ấn tượng chung mà tôi có được từ các cuộc trò chuyện với những người trong các ngành khác nhau là trọng tâm chính của họ là thích nghi với trạng thái bình thường mới. Nhiều thứ sẽ kém hiệu quả hơn và đắt đỏ hơn, nhưng nền kinh tế Nga sẽ không sụp đổ. Nếu đây là một cuộc khủng hoảng đối với Nga – đúng như vậy – thì nó không giống như cuộc khủng hoảng đầu những năm 1990 khi nhà nước, xã hội và nền kinh tế đều sụp đổ cùng một lúc.
Đừng nhắc đến chiến tranh
Một điều đáng ngạc nhiên khác mà tôi nhận thấy là mức độ mọi người tránh nói về chiến tranh hàng ngày. Bạn đã xem các báo cáo về nó trên các bản tin truyền hình và các chương trình trò chuyện, nhưng tôi cảm thấy được thông báo nhiều hơn về cuộc chiến khi sống và làm việc ở Belfast, so với khi tôi ở thực địa nói chuyện với mọi người ở St Petersburg. Tôi đã có toàn bộ cuộc trò chuyện mà không đề cập đến vấn đề Ukraina, trừ khi tôi cố tình nhắc đến nó.
Ấn tượng tổng thể của tôi là cuộc xâm lược đã củng cố quan điểm sẵn có của mọi người. Những người luôn phản đối Tổng thống Vladimir Putin ghét nó, trong khi những người ủng hộ chính phủ Nga phần lớn vẫn ủng hộ nó. Nhưng đại đa số cố gắng bỏ qua nó càng nhiều càng tốt.
Không ai mà tôi nói chuyện vui mừng khi chiến tranh bắt đầu, nhưng có một lưu ý quan trọng: Hối hận không có nghĩa là họ muốn kết thúc nó bằng mọi giá. Một số người nói rằng một điều tồi tệ hơn một cuộc chiến là thất bại ở đó.
Tôi cũng không thấy nhiều bằng chứng về các cuộc biểu tình phổ biến. Nhiều người phản đối ông Putin đã rời khỏi đất nước, đặc biệt là kể từ khi việc huy động bắt đầu vào tháng Chín 2022. Nhiều người khác phản đối chiến tranh đã bị cầm tù. Một vài người bạn của tôi đã định rời đi để tránh bị điều động trong tương lai.
Một trong những câu hỏi tôi thường gặp nhất liên quan đến tình hình năng lượng là: “Bạn trả bao nhiêu tiền xăng ở Anh?” Vương quốc Anh và EU đang phải chịu chi phí năng lượng cao. Nhưng không có khả năng nền kinh tế châu Âu sẽ sụp đổ hoặc gây ra tình trạng bất ổn chính trị – giả định ngầm đằng sau câu hỏi.
Đó là một tình huống tương tự ở Nga. Bất chấp các biện pháp trừng phạt của phương Tây, dường như có rất ít nguy cơ khiến nền kinh tế Nga sụp đổ.
Khoảng cách nhận thức
Ấn tượng rõ ràng của tôi từ hai tuần ở St Petersburg là xã hội và nền kinh tế của Nga vẫn chưa được huy động đầy đủ cho nỗ lực chiến tranh. Mặc dù đợt huy động một phần vào tháng Chín và Mười 2022 đã đưa chiến tranh đến gần hơn, nhưng nó liên quan đến một tỷ lệ dân số tương đối nhỏ – trong số tất cả những người quen của tôi, chỉ có một bạn của bạn được huy động.
Trong khi đó, các đợt huy động tiếp theo phần nào phù hợp với kỳ vọng của người dân. Ngoại trừ những thất bại lớn về quân sự dẫn đến một cuộc huy động rộng rãi, có vẻ như cuộc sống ở mặt trận quê hương Nga sẽ diễn ra khá bình thường.
Một trong những bài học lớn nhất từ chuyến đi của tôi là khoảng cách rất lớn giữa các đại diện Nga ở phương Tây và những gì bạn thấy khi đến đó. Khoảng cách về nhận thức này có khả năng tăng lên do thiếu người hiện đang đến đó từ phương Tây và việc đình chỉ các liên kết chuyên nghiệp và học thuật.
Mặc dù quan trọng như vậy, nhưng việc dựa vào bình luận từ các nhà hoạt động chống Putin lưu vong hoặc những người còn ở lại Nga và vẫn hoạt động tích cực trên mạng xã hội, sẽ không giúp ích được gì khi họ bị gạt ra ngoài lề ở quê nhà và mất liên lạc với thực tế Nga khi ở nước ngoài. Thực tế là không gì có thể thay thế được việc tự mình nhìn thấy mọi thứ. Tôi thấy chuyến đi Nga gần đây của mình rất căng thẳng – nhưng tôi rất vui vì mình đã làm được.
- Alexander Titov là giảng viên Lịch sử châu Âu Hiện đại tại Đại học Queen’s Belfast.
Nghiên Cứu Lịch Sử 
Ông ba nè, năm mới dzui dzẻ nhen, ờ, lẽ ra thế giới an bình, nhưng là do thằng nga wuậy nên mất dzui, ờ, thì nước nga dzẫng dzui, dân nó giờ phớt tỉnh hơn ăng lê, chớ sao, nói sao được, nói ít thì năm năm, nói nhiều mười hai năm, hổng nói là tốt nhứt, để dành cái miệng mà nốc dzốt ka, bởi dzậy ông tác giả nói bình thản đến lạ lùng là dzậy, chớ tui hỏi ông, mới đây, nga nó treo hệ thống phòng không băng xia trên nóc tòa nhà quốc phòng, rồi nhà hành chánh, rồi nhà cao tầng ở thủ đô của nó để làm gì, có phải nó sợ u cờ tập kích mót ku như tụi nga phóng hỏa tiễng dzô ki ép đúng hông, mày gieo gió thì gặc bão thôi, mà nó ngu nên rước chiến tranh dzề nhà nó, tui nói, u cờ pháo dzô là tui hoan nghinh, nga nó chọi lựu đạn vzào nhà người ta, người ta có quyền chọi lại, bộ nó là ông nội hột nhưng rồi sợ nó sao, đúng hông, ây mà ông ba, dân nó bộ hổng thấy mấy cái phòng không trên nóc nhà đó sao, dĩ nhiên là người ta biếc chiến tranh đã tới gần rồi, ừ, bình thản chớ sao, chừng nào nghe nổ rồi tính, ầy, chiến trường thì thua méo mó, hậu phương bấc ổn, dzậy mà thằng hai má xệ dzẫng nói hay mới tài, mới đây thằng dế chó còn nói, nếu nó thua nó mang đồ chơi đặc biệc ra, ừ cho mày mang ra, để thế giới sống mái dzới mày một phen cho biếc, đúng là thua ăn vzạ, chưa thắng mà đòi làm càng, ừ cho nó bình thảng đi ông ba, rồi ông chuẩn bị cho nó bình dzôi dzới vzài ba cây nhang nữa là dzừa, ông ba.
ThíchThích
Ngô nả phù tinh dậm bước tới lui, ngài đi như thế đã không biết bao nhiêu lượt, chung quanh tướng sĩ lặng như tờ, đến tiếng hắng giọng long đờm còn chẳng dám, từ thượng thư bộ lễ đến bộ binh đều cúi gầm mặt như kẻ sám hối trước ngày phán xét, bất chợt, ngô nả phù tinh hỏi, mắt đưa về phía bộ lại, dân tình đến đâu rồi, thượng thư bộ lại khúm núm tâu, mọi việc bình thường, trừ bảy vạn dân phu sợ chết bỏ chạy, số còn lại hoan hỉ đồng thanh tung hô đại đế anh minh, ngô nả vĩ đại thiên thiên tuế. Bất ngờ, phù tinh quay sang bộ lễ, La thượng thư, cảnh đi sứ ra sao, la má xệ hốt hoảng nên hai bên má càng thêm chảy xệ, tâu bệ hạ, gần đây nhất, hai tiểu quốc trước từng là chư hầu, nay chúng lộng ngôn vô pháp, chúng mới đuổi sứ thần đại ngô nả hồi quốc, bệ hạ anh minh, theo thần, ta sẽ phải phi bang giao, phi hợp tác với chúng, ngô nả đưa cặp mắt sắc như dao qua la xệ hỏi, vậy lớn không bang giao, nhỏ không hợp tác, ngô nả ta tự cô lập sao, bệ hạ anh minh, thần mới tuyên bố, kế hoạch cô lập ngô nả của các thế lực thù địch đã hoàn toàn thất bại, nhưng hôm rồi, thống soái sì mốp không hiểu ý thần lại nói ngược, là, chưa bao giờ ngô nả đại quốc lại nhiều kẻ thù đến vậy, nhưng theo thần, năm mươi tiểu quốc kia chẳng là gì so với đại ngô nả ta, ngô nả ta mới chính là phần còn lại của mọi thứ còn lại, do vậy, bệ hạ anh minh, mong ngài bình thản như mọi thứ còn bình thường vậy. La xệ tâu xong có phần nhẹ nhõm, quay sang sí mốp như thầm trách, ngài mới được phong soái nên chẳng nắm được gì, phàm bất cứ điều gì vô lý, nói đi nói lại mãi cũng hữu lý, đó mới là chân lý đại ngô nả ta.
ThíchThích
Hề… hề…, cái yên bình này gần giống như yên bình của mọi vùng nông thôn nước Việt nhỉ!?
ThíchThích