Nghiên Cứu Lịch Sử

 Cù Tuấn dịch từ Wall Street Journal.

 Quân đội Nga và các đồng minh địa phương đã phân phát hộ chiếu Nga, giới thiệu đồng rúp và phát sách giáo khoa mới để tạo sự ủng hộ cho Matxcơva.

Nhiều ngày sau khi các lực lượng Nga chiếm đóng thành phố Berdyansk, miền nam Ukraine, người dân đã tập trung tại quảng trường chính của thành phố với những lá cờ Ukraine để hát những bài hát yêu nước và nói với quân Nga hãy cút về nhà. Các cuộc biểu tình tăng lên hàng ngày.

Ngay sau đó, quân Nga đã ngăn chặn chúng, như một phần của chiến dịch cưỡng bức, đe dọa, tuyên truyền và bạo lực kéo dài nhiều tháng nhằm mục đích tiêu diệt sự phản kháng của Berdyansk và đưa thành phố biển này nằm dưới sự cai trị của Nga.

Số phận của Berdyansk và các thành phố khác đang bị chiếm đóng giờ phụ thuộc vào việc quân Nga còn kiểm soát được miền nam Ukraine trong bao lâu, nơi quân đội Kyiv đã tiến hành các cuộc tấn công chống trả. Các nhà chức trách Ukraine cho rằng những nỗ lực của Matxcơva trong việc phát hộ chiếu Nga, giới thiệu đồng rúp và phân phối sách giáo khoa mới cho năm học tới là một nỗ lực nhằm xóa sổ nhà nước Ukraine và khơi dậy lòng trung thành với Nga.

Ngay sau khi pháo binh và các phương tiện vận tải quân sự của Nga xuất hiện ở Berdyansk, Tatyana Tipakova đã sử dụng Facebook để kêu gọi người dân tập trung trước tòa thị chính và yêu cầu quân chiếm đóng Nga cút về nước.

Sau đó, vào một buổi sáng, quân Nga đã giam giữ Tipakova trong cửa hàng ở góc phố mà cô làm chủ. Họ đưa cô đến một khu vực hình sự gần đó, nơi cô cho biết những người thẩm vấn đã đánh vào tay và đầu cô và cố gắng làm cô ngạt thở bằng mặt nạ phòng độc trong 36 giờ tiếp theo.

Họ cho một dòng điện chạy qua một chiếc kẹp kim loại được dán vào tai cô. Họ đe dọa sẽ chuyển cô đến các thành phố Rostov hoặc Vorkuta của Nga để lao động trừ khi cô làm video từ bỏ lập trường thân Ukraine. Cô đã ưng thuận.

“Mọi thứ đều xoay quanh video đó,” Tipakova kể lại câu chuyện ở Zaporizhzhia, nơi cô đã bỏ trốn tới sau khi được thả. “Tôi có thể cầm cự cho đến khi họ dùng điện giật tôi, sau đó tôi nghĩ mình sẽ không thể chiến đấu với bất kỳ ai nếu còn bị mắc kẹt ở đây, chỉ khi tôi còn sống và thoát ra khỏi đây thì may ra,” cô nói. Những người tổ chức cuộc biểu tình khác đã bị bắt giữ và đánh đập, và phong trào phản kháng đã bị dập tắt.

Không giống như các khu vực xung quanh Kyiv và miền đông Ukraine, quân đội Nga chiếm khu vực Zaporizhzhia với hầu như không có phát súng nào, sau khi quân đội Ukraine được triển khai chiến đấu ở nơi khác. Mặc dù mối đe dọa bạo lực là trọng tâm đối với sự chiếm đóng của quân Nga, nhưng Matxcơva đã cố gắng thực hiện một chiến thuật tinh vi hơn để đe dọa các nhà hoạt động, giành được sự ủng hộ của người dân địa phương và khiến cho sự hiện diện quân sự của Điện Kremlin có cảm giác về tính hợp pháp.

Chính quyền Nga đã tìm kiếm những người dân địa phương sẵn sàng hợp tác ngay từ những ngày đầu tiên chiếm đóng. Họ đã đưa một cư dân của một ngôi làng gần đó, người từ lâu đã bày tỏ thiện cảm với Nga và việc nước này tiếp quản một phần các tỉnh Donetsk và Luhansk ở miền đông Ukraine lên làm thị trưởng của Berdyansk.

Một người trước đây là người dọn dẹp được giao phụ trách văn phòng đăng ký đám cưới của thành phố, nơi bây giờ có cờ Nga bay bên ngoài. Lễ cưới đầu tiên dưới thời chiếm đóng đã diễn ra ở đó, với sáu cặp đôi kết hôn dân sự trong nền nhạc của bài quốc ca Nga. Có ít nhất hai cặp trong sáu cặp đôi này đã kết hôn từ trước, ba người biết họ trước đó cho biết.

Quân Nga đã bắt giữ cậu con trai 10 tuổi của nữ giám đốc một trường học ở thành phố Berdyansk, người đã từ chối hợp tác với chính quyền Nga. Họ nói với cô rằng hãy suy nghĩ về lập trường của mình đối với Nga, những người quen của cô nói. Giờ cậu bé ở đâu vẫn không được biết.

Các biểu tượng của nhà nước Ukraine đã bị xóa khỏi khắp Berdyansk, bao gồm cả tòa thị chính, và ảnh của Tổng thống Nga Vladimir Putin đã được treo trong các văn phòng thành phố và khu vực, bao gồm cả nơi người dân Berdyansk có thể nộp giấy tờ để nhận hộ chiếu Nga.

Theo các phương tiện truyền thông nhà nước Nga cho biết, ở những nơi khác trên các vùng lãnh thổ do Nga chiếm đóng, Matxcơva sẽ tự động cấp quốc tịch Nga cho trẻ mồ côi và bất kỳ đứa trẻ nào được sinh ra sau khi bắt đầu cuộc xâm lược vào ngày 24 tháng 2.

“Mục tiêu của [Nga] là xóa bỏ lịch sử của chúng tôi, xóa bỏ nhà nước của chúng tôi, danh tính của chúng tôi, phủ nhận sự tồn tại của chúng tôi,” Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết vào đầu tháng này.

Các nhà chức trách ở Kyiv nói rằng các chính sách hiện đang được ban hành ở miền nam Ukraine là nhằm làm suy yếu tính hợp pháp của Ukraine. Kyiv vốn là nơi khai sinh ra nước Nga hiện đại. Vài ngày trước khi ông Putin tiến hành cuộc xâm lược, ông đã đặt câu hỏi về nền tảng chính của chế độ nhà nước Ukraine, khẳng định rằng Lenin đã tạo ra đất nước này, một câu chuyện bị hầu hết các nhà sử học châu Âu phản bác.

Lực lượng cảnh sát Berdyansk, trong trang phục dân thường, đã bí mật giúp đỡ những người dân gặp khó khăn trong tháng đầu tiên của cuộc chiếm đóng, nhưng cuối cùng họ đã được yêu cầu từ bỏ vũ khí và hợp tác. Những người ở lại bây giờ đã chấp nhận sự cai trị của Nga.

Một cảnh sát, Yuri Mikitenko, 30 tuổi, nói rằng sau khi từ chối làm việc với quân đội Nga, anh đã bị giam giữ trong ba tuần. Lực lượng Nga đã đánh đập và chích điện anh. Họ đưa anh đến thành phố Sevastopol của Crimea, nơi những người thẩm vấn hỏi anh thêm về các kinh nghiệm quân sự và về lòng trung thành của anh với Ukraine. Cuối cùng anh ta được trao đổi lấy binh lính Nga sau khi một sĩ quan ở Sevastopol lấy máu, dấu vân tay và mẫu ADN.

Hiện các sĩ quan cảnh sát đang hỗ trợ chính quyền Nga đang theo dõi những ai đã rời đi và đang giúp các nhà chức trách thân Nga tịch thu bất cứ thứ gì họ để lại, những người sống ở Berdyansk và những người đã rời thành phố cho biết.

Ông Mikitenko nói: “Tất cả những cảnh sát ở lại Berdyansk để làm việc với người Nga chỉ đơn giản là chiếm đoạt tài sản của bất kỳ ai rời đi. Những kẻ phản bội cuối cùng sẽ nhận lấy bài học thích đáng.”

Vyktor Tsukanov, một cựu thành viên hội đồng thành phố, cho biết ông được biết rằng sau khi rời thành phố, cơ sở kinh doanh bãi biển của ông đã bị tịch thu và giao cho một cảnh sát đồng ý làm việc với người Nga.

Các cơ sở kinh doanh khác của ông, hai ki-ốt và một hộp đêm, cũng đã được chuyển nhượng cho những người trung thành với người Nga, ông nói.

“Rất nhiều người trong thị trấn nhỏ của chúng tôi biết những nơi kiếm tiền và sẽ rất vui khi tiếp quản chúng,” ông nói.

Bà Tipakova cho biết các cửa hàng của bà kể từ đó đã bị đột kích. Những người hàng xóm của bà nói với bà rằng những người lính, cộng tác viên và các quan chức địa phương thân Nga đã vét sạch tủ đựng rượu của bà, vốn gồm những chai rượu bà mang về từ chuyến du lịch qua Nam Mỹ và Châu Âu.

Dưới sự chiếm đóng của Nga, giá hàng hóa hàng ngày đã tăng gấp hai hoặc ba lần khi chính quyền Nga và những người ủy nhiệm của họ tranh giành để sắp xếp các chuỗi cung ứng mới từ Crimea và các khu vực bị chiếm đóng khác ở phía nam. Trong những ngày đầu, binh lính Nga đã cướp phá một nhà máy chế biến thịt để phân phối hàng hóa cho người dân, nhưng kể từ đó, chính quyền chiếm đóng đã phải mang thêm thịt cũng như sữa từ Nga đến. Một số người dân nói rằng thịt bây giờ chỉ được tìm thấy ở chợ tiền mặt của trung tâm thành phố.

Viktoria Galitsyna, một cư dân địa phương đã rời Berdyansk vào tháng 4 cho biết: “Các cửa hàng đã trống một nửa và khi có thứ gì đó trên kệ thì đó không phải là thứ bạn muốn.”

Để đánh lạc hướng người dân khỏi các vấn đề chiếm đóng, chính quyền Nga đã tổ chức nhiều lễ hội hơn, kỷ niệm những ngày lễ thậm chí hiếm khi được tổ chức ở Nga.

Chính quyền thành phố này đã tổ chức sinh nhật cho tác giả người Nga Alexander Pushkin. Vào ngày 12 tháng 6, Ngày nước Nga, các vệ binh quốc gia Nga và các nhà hoạt động ủng hộ Nga khác đã hát và nhảy múa cho các cư dân địa phương xem. Khi đêm xuống, thành phố có một màn bắn pháo hoa.

“Làm thế nào bạn có thể khiến một thành phố, đang bị tổn thương do súng và xe tăng, xem một màn bắn pháo hoa?” Bà Galitsyna nói.

Bà cho biết khoảnh khắc vui mừng thực sự duy nhất trong thành phố kể từ khi bị chiếm đóng xảy ra vào ngày 24 tháng 3, khi lực lượng Ukraine tấn công tàu đổ bộ Saratov của Nga đang cập cảng Berdyansk.