Nghiên Cứu Lịch Sử

Cù Tuấn dịch

 Một quốc gia yêu thích bia đang phải đối mặt với tình trạng thiếu chai đựng, một phần là do chiến tranh ở Ukraine. Các nhà máy bia đang kêu gọi những người uống bia giúp đỡ.

Stefan Fritsche, giám đốc điều hành một nhà máy bia Đức có tuổi đời hàng thế kỷ ở Neuzelle, gần biên giới Ba Lan, đã chứng kiến ​​hóa đơn khí đốt tự nhiên của công ty tăng đến mức đáng kinh ngạc – 400% trong năm qua. Hóa đơn tiền điện của công ty cũng đã tăng 300%. Và công ty đang phải trả nhiều tiền cho lúa mạch hơn bao giờ hết.

Nhưng lạm phát tăng vọt đối với năng lượng và ngũ cốc sau chiến tranh Ukraine không là gì so với thách thức lớn nhất mà nhà máy bia của ông Fritsche, Klosterbrauerei Neuzelle và những nhà máy khác đang phải đối mặt trên khắp nước Đức: đó là việc thiếu chai bia trầm trọng.

Ông Fritsche nói, vấn đề là “chưa từng có tiền lệ”. “Giá của chai đựng bia đã bùng nổ.”

Vấn đề không phải là quá thiếu chai. Khoảng 1.500 nhà máy bia của Đức có tới 4 tỷ chai thủy tinh có thể trả lại đang được lưu hành – khoảng 48 chai cho mỗi đàn ông, phụ nữ và trẻ em.

Khách hàng phải trả một khoản phụ phí 8 xu cho mỗi chai và nhận lại số tiền đó khi chai được trả lại.

Mặc dù việc chai lọ có thể trả lại là thân thiện với khí hậu và giảm bớt nỗi ám ảnh của người Đức về việc tái chế, nhưng nó lại đi kèm với một vấn đề lớn: làm sao khiến mọi người trả lại chai.

Mang một thùng – hoặc một vài – chai thủy tinh rỗng trở lại cửa hàng có thể là một việc phức tạp, ngay cả khi nó đồng nghĩa với việc bạn có thể lấy lại tiền cọc. Vì vậy, mọi người có xu hướng để chúng xếp chồng lên nhau, trong tầng hầm của ngôi nhà của họ hoặc trên ban công của căn hộ của họ, và trì hoãn cho đến khi họ sắp hết không gian lưu trữ hoặc thiếu tiền mặt.

Ông Fritsche nói: “Điều đó thật nguy hiểm đối với những nhà sản xuất bia nhỏ.” Nhà máy bia do ông điều hành bán 80% bia đóng chai. (Năm 2003, luật tái chế của Đức đã được mở rộng để tập trung vào việc giảm chất thải trong ngành công nghiệp đồ uống, có nghĩa là hầu hết bia bán cho thị trường nội địa là đóng trong chai có thể trả lại chứ không phải dưới dạng lon.)

Holger Eichele, người đứng đầu hiệp hội các nhà sản xuất bia quốc gia, đã lên sóng và các phương tiện truyền thông xã hội trong những tuần gần đây để kêu gọi người Đức trả lại những chai bia rỗng của họ. Các nhà sản xuất bia không muốn bị thiếu chai khi mùa hè đến gần, vì với thời tiết nóng bức, tiệc nướng ở sân sau và lễ hội sẽ thúc đẩy doanh số bán bia.

Cuộc chiến ở Ukraine đã làm trầm trọng thêm vấn đề, khiến các nhà sản xuất bia khó khăn và tốn kém hơn trong việc mua chai mới để bù đắp cho sự thiếu hụt chai của họ.

Trong khi các nhà sản xuất bia mua thủy tinh của họ từ một số quốc gia trên khắp châu Âu, chiến tranh đã khiến các nhà máy sản xuất thủy tinh ở Ukraine – trước đây là những nhà cung cấp quan trọng – phải ngừng hoạt động. Các lệnh trừng phạt đã cắt đứt chuỗi cung ứng từ Nga và Belarus.

Giá của những chiếc chai được sản xuất ở những nơi khác, bao gồm cả ở Cộng hòa Séc, Pháp hay thậm chí là Đức, đã đạt mức kỷ lục từ 15 đến 20 xu euro mỗi chai, bởi vì việc sản xuất thủy tinh đòi hỏi lượng nhiệt khổng lồ và giá năng lượng thì đã tăng vọt.

Hiệp hội các nhà sản xuất bia Đức cho biết, các nhà máy bia không có hợp đồng cung cấp dài hạn đang chứng kiến ​​mức tăng giá hơn 80% đối với chai thủy tinh mới.

Một bài báo gần đây trên tờ báo có số lượng phát hành lớn nhất của Đức, Bild, đã tuyên bố rằng “Nước Đức đang cạn kiệt các chai bia”, gây ra cơn sốc khắp nước này và khiến ông Eichele phải kiểm soát thiệt hại để ngăn chặn tình trạng tích trữ hàng hóa.

Ông nhấn mạnh: “Chúng tôi không nhận thấy bất kỳ nguy cơ nào làm giảm doanh số sản xuất bia. Nói thẳng ra, nguồn cung cấp cho người tiêu dùng vẫn được đảm bảo.”

Tuy nhiên, ngành công nghiệp này đang phải đối mặt với nhiều vấn đề, bao gồm sự thiếu hụt tài xế xe tải và chi phí nhiên liệu cao. Ông Eichele nói: “Các nhà máy bia và công ty kinh doanh đồ uống ngày càng trở nên khó khăn hơn trong việc duy trì chuỗi cung ứng.”

Giá giấy nhãn bia và các nguyên liệu thô khác cũng tăng. Ulrich Biene, phát ngôn viên của Veltins, một trong những nhà máy bia lớn nhất nước, cho biết chi phí cho mỗi pallet gỗ, mà các nhà máy bia xếp với các thùng bia để chúng có thể được chất và dỡ hàng bằng xe nâng, đã tăng lên từ khoảng 17 euro lên tới 25 euro.

Ông nói: “Toàn bộ cấu trúc định giá đều đang tăng điên cuồng.”

Do đó, Veltins đã tăng giá mà hãng tính cho một thùng 20 chai – đơn vị phổ biến nhất mà bia được bán trong các cửa hàng rượu và siêu thị ở Đức – thêm 1 euro, lên gần 19,5 €, mức tăng đầu tiên sau ba năm. Nhà sản xuất bia lớn nhất của Đức, Tập đoàn Radeberger, sở hữu các loại bia Radeberger và Schöfferhofer, cũng đã tăng giá vào mùa xuân này thêm 8,50 € cho mỗi 100 lít bia, tăng khoảng 6%. Điều đó có nghĩa là người tiêu dùng phải trả thêm từ 32 đến 63 xu cho mỗi thùng.

Để khuyến khích mọi người mang trả lại chai bia đã uống, ông Fritsche đã thử nghiệm với ý tưởng tăng gần gấp đôi số tiền đặt cọc mà khách hàng trả cho những chai bia tái sử dụng của họ, lên 15 xu. Nhưng các nhà sản xuất bia lớn hơn cho rằng tăng giá tiền cọc chai bia không phải là giải pháp vì họ có quá nhiều chai đang lưu hành và đó sẽ là một quá trình phức tạp.

Ông Fritsche vẫn giữ giá bia Klosterbrauerei Neuzelle ổn định cho đến nay, nhưng cho biết ông dự kiến ​​chúng sẽ phải tăng trong năm nay, có lẽ lên tới 30%, giống như nhiều loại bia khác ở Đức. Lạm phát của Đức tăng tháng thứ năm liên tiếp trong tháng 5/2022, đạt 8,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Người Đức đang căng thẳng vì lạm phát kỷ lục. Ông Biene của Veltins cho biết, doanh số bán lẻ thực phẩm và đồ uống trong tháng 4 đã giảm 7,7% so với tháng 3 – mức giảm hàng tháng lớn nhất kể từ năm 1994 – và việc yêu cầu khách hàng trả thêm tiền cọc cho chai bia họ uống sẽ là không công bằng.

Thay vào đó, nhà máy bia của ông đang khuyến khích khách hàng dọn sạch các tầng hầm, ban công và nhà để xe của họ và lấy lại các chai bia đã uống để rửa, đổ đầy lại và quay trở lại lưu thông. Trong số khoảng một triệu thùng x 20 chai mà Veltins sở hữu, chỉ có 3 đến 4% đang ở nhà máy bia.

“Nếu mọi người bỏ đi và để lại đống vỏ chai trong nhà để xe của họ, thì chúng tôi có thể gặp rắc rối,” ông Biene nói. “Mỗi thùng chai bia rỗng quay trở lại nhà máy giúp chúng tôi khỏi phải mua một thùng chai thủy tinh mới.”

Đức đứng thứ 5 trên thế giới về tiêu thụ bia bình quân đầu người vào năm 2020, theo khảo sát hàng năm của Kirin, nhà sản xuất bia Nhật Bản. Nhưng nhìn chung, người Đức đang giảm uống bia dần dần. Kể từ khi Văn phòng Thống kê Liên bang bắt đầu lưu giữ hồ sơ vào năm 1993 – một năm sau khi gia đình ông Fritsche tiếp quản nhà máy bia ở Neuzelle – mức tiêu thụ bia trên toàn nước Đức đã giảm gần 24% do mọi người đón nhận nhiều loại nước giải khát khác.

Các vụ phong tỏa vì coronavirus trong hai năm qua cũng góp phần vào xu hướng này, vì các quán bar vẫn đóng cửa và các sự kiện thể thao và văn hóa bị hủy bỏ.

Môi trường khó khăn khiến việc quản lý các nhà máy bia càng trở nên quan trọng. Ông Fritsche cho biết ông đã dựa vào sự kết hợp giữa truyền thống và sự sáng tạo trong nhiều thập kỷ.

Ông nói, sẵn sàng vượt qua ranh giới và suy nghĩ thấu đáo là điều cần thiết để tồn tại trong một môi trường kinh doanh khắc nghiệt hơn. Ví dụ, nhà máy bia có một chai sản phẩm đặc trưng của mình, Schwarzer Abt, hoặc Tu viện đen, đã được Đức Thánh Cha Phanxicô ban phước. Chai bia được ban phước này được nhúng lấy may vào từng mẻ bia Schwarzer Abt mới.

Nhìn lại lịch sử lâu dài của việc điều hành một doanh nghiệp được thành lập vào năm 1589, những sự kiện mà nó đã chứng kiến ​​và chống chọi với thời gian, là rất hữu ích.