Trở lại vụ án Lệ Chi Viên

Nguyễn Công Lý

nguyen trai

(Tưởng niệm 570 năm ngày mất của danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi 1380-1442)

Những gì sắp trình bày ở đây không phải là hoàn toàn mới, bởi trước đây các nhà nghiên cứu ít nhiều đã đề cập về vấn đề này rồi. Nhưng cái mới ở đây là trên cơ sở kế thừa thành tựu đã có, kết hợp tìm tòi thêm tư liệu, bài viết này nêu lại một cách có hệ thống xung quanh vụ án Lệ Chi Viên oan nghiệt, đã tàn hại cả một tộc họ, nhất là tiêu diệt một con người tài hoa, uyên bác, lịch lãm và vĩ đại cách đây đúng 570 năm!

1. Về cái chết đột ngột của vua Lê Thái Tông và bản án tru di tam tộc

Sách Đại Việt sử ký toàn thư – Bản kỷ thực lục – quyển XI chép: Nhâm Tuất (tức 1442), Đại Bảo năm thứ 3, mùa thu, tháng 7, ngày 27, vua [Thái Tông] đi tuần về miền Đông, duyệt binh ở thành Chí Linh. Nguyễn Trãi đón vua ngự ở chùa Côn Sơn, ở hương của Nguyễn Trãi [1]. Khoảng mười ngày sau, trên đường về lại Thăng Long bằng thuyền rồng, vua Thái Tông (trị vì 1433-1442) mất đột ngột tại vườn Vải:“Tháng 8 ngày mồng 4 (tức ngày 07 tháng 9 năm 1442) vua về đến vườn Lệ Chi, huyện Gia Định, bỗng bị bệnh ác rồi băng. Trước đây vua thích vợ của Thừa chỉ Nguyễn Trãi là Nguyễn Thị Lộ, người đẹp, văn chương hay, gọi vào cung cho làm Lễ nghi học sĩ, ngày đêm hầu hạ bên cạnh. Đến khi đi tuần miền Đông, về đến vườn Lệ Chi, xã Đại Lại trên sông Thiên Đức, vua thức suốt đêm với Thị Lộ rồi băng. Các quan bí mật đưa về, ngày mồng 6 đến kinh sư, nửa đêm đem vào cung mới phát tang. Mọi người đều nói là Nguyễn Thị Lộ giết vua. (…) Ngày 16 tháng 8 (tức ngày 19 tháng 9 năm 1442), giết Hành khiển Nguyễn Trãi và vợ lẽ là Nguyễn Thị Lộ, giết đến 3 đời. Trước là Nguyễn Thị Lộ ra vào cung cấm, Thái Tông trông thấy thích lắm, cùng với Thị Lộ cợt nhả, đến đây đi tuần về miền Đông, đến chơi nhà Trãi rồi bị bệnh ác mà chết, cho nên Trãi bị tội ấy [2].

Đây là bộ chính sử đầu tiên viết về vụ án Lệ Chi viên. Bộ sử này được sử thần Ngô Sĩ Liên biên soạn vào năm 1479 theo lệnh vua Lê Thánh Tông, tức 37 năm sau khi xảy ra vụ thảm án.

Cần lưu ý, dù chính sử có ghi:“Trước đây vua thích vợ của Thừa chỉ Nguyễn Trãi là Nguyễn Thị Lộ, người đẹp, văn chương hay, gọi vào cung cho làm Lễ nghi học sĩ, ngày đêm hầu hạ bên cạnh”; và: “Trước là Nguyễn Thị Lộ ra vào cung cấm, Thái Tông trông thấy thích lắm, cùng với Thị Lộ cợt nhả” nhưng theo tôi việc này nên xem xét lại. Bởi lẽ, theo thiển nghĩ, trong hậu cung của Lê Thái Tông thiếu gì phi tần mỹ nữ trẻ trung đẹp đẽ, tại sao nhà vua lại mê đắm một phụ nữ đã có chồng, lớn hơn mình đến 30 tuổi, tức hơn tuổi của mẹ mình?[3]   

2. Các triều đại minh oan cho Ức Trai

Sau vụ án Lệ Chi viên oan nghiệt không lâu thì vua Lê Nhân Tông (trị vì 1442-1459) có lần đến Bí thư các, đã đọc Dư địa chícủa Nguyễn Trãi, có phát biểu rằng: “Nguyễn Trãi là người trung thành giúp đức Thái Tổ dẹp loạn tặc, giúp đức Thái Tông sửa sang thái bình. Văn chương và đức nghiệp của Nguyễn Trãi các danh tướng của bản triều không ai sánh bằng, không may bị người đàn bà gây biến, để người lương thiện mắc tội rất là đáng thương” [4]. Lời nói trên của nhà vua đã hàm ý minh oan cho Ức Trai, dù đó chỉ là lời phát biểu, có thể xem như lời dụ, chứ chưa phải là văn bản chính thức, mà sau này Lý Tử Tấn, người bạn đồng khoa, đồng liêu với Nguyễn Trãi có ghi lại trong phần Thông luận sách Dư địa chí. Nhưng lời phát biểu đó lại đổ hết mọi tội lỗi cho bà Nguyễn Thị Lộ!

Đến năm 1464, vua Lê Thánh Tông (trị vì 1460-1497), mới chính thức ban chiếu minh oan cho Ức Trai, truy tặng tước Tán trù bá, sai tìm con cháu còn sót lại của ông để bổ chức quan, cấp 100 mẫu ruộng để tế tự. Rồi ba năm sau (1467), lại ban chiếu sai văn thần Trần Khắc Kiệm sưu tầm thơ văn còn lại của ông (bộ sưu tầm này đã mất, hiện chỉ còn bài Tựa viết năm 1480). Tiếp theo, năm 1494, nhà vua còn ngợi ca Nguyễn Trãi trong bài Minh lương qua câu thơ: Ức Trai tâm thượng quang khuê tảo [5].

Câu hỏi đặt ra ở đây là, tại sao Thánh Tông chỉ chiêu tuyết cho cụ Nguyễn Trãi mà không minh oan cho bà Nguyễn Thị Lộ, lại truy tặng tước thấp hơn trước một bậc, trong khi vợ chồng Nguyễn Trãi lại là ân nhân của mẹ con nhà vua? Thiển nghĩ, đây là một vấn đề tế nhị trong nội bộ hoàng tộc, lại là chuyện đã lỡ rồi và có lẽ nhà vua không muốn khơi lại chuyện đau lòng đã qua, tốt nhất là cứ theo lời kết tội cũ cho yên chuyện.

Sau đó, các triều đại nhiều lần minh oan Nguyễn Trãi bằng cách gia phong tước, chẳng hạn: năm Nhâm Thân (1512), vua Lê Tương Dực (trị vì 1510-1516) truy tặng tước Tế Văn hầu; năm Nhâm Ngọ (1822), vua Nguyễn Thánh Tổ Minh Mạng (trị vì 1820-1840), truy phong tước Khê Quận công, ban chiếu sai văn thần Dương Bá Cung là người cùng làng Nhị Khê, sưu tầm di văn của Nguyễn Trãi, dịp này ông cùng Nguyễn Thâm (là cháu trực hệ của Nguyễn Trãi) soạn lại gia phả họ Nguyễn ở Nhị Khê, và viết lời Tựa. Công trình của Dương Bá Cung Ức Trai di tập gồm 07 quyển được Phúc Khê đường khắc in vào năm Mậu Thìn (1868) dưới đời Tự Đức (trị vì 1847-1883).

Ở đây, giữa lời chính sử đã ghi và lời chiếu của triều đình minh oan có mâu thuẫn. Bởi lẽ, nếu sau năm 1442, Lê Nhân Tông khi đọc Dư địa chí có phát biểu với ý minh oan Nguyễn Trãi và trách bà Lộ, thì đến năm 1464 và 1467, vua Lê Thánh Tông đã chính thức ban chiếu minh oan. Điều đó cho thấy trong suy nghĩ và dưới cái nhìn của các vị hoàng đế bấy giờ, Nguyễn Trãi là vô tội. Vậy mà khi phụng chiếu viết sử vào năm 1479, Ngô Sĩ Liên đã chép theo lời kết luận của toà Đại hình là gán cho bà Lộ cái tội đã giết vua, làm vạ lây đến Nguyễn Trãi và ba đời của tộc họ này! Điều đó có nghĩa, bà Lộ là thủ phạm và Nguyễn Trãi là tòng phạm. Việc này, sử thần họ Ngô có lời bàn: “Nữ sắc làm hại người quá lắm thay. Thị Lộ là một người đàn bà thôi. Thái Tông yêu nó mà thân phải chết, Nguyễn Trãi lấy nó mà cả họ bị diệt, chẳng nên răn lắm ư?”[6]. Trong khi đó, theo “Ngọc phả họ Đinh” thì Toà Đại hình do Tuyên Từ Hoàng Thái hậu Nguyễn Thị Anh và hoàng đế Lê Nhân Tông (mới 2 tuổi) chủ toạ phiên toà, Đại Đô đốc Thái sư Lân Quốc công Đinh Liệt làm chánh án xét xử vào ngày 19 tháng 9 năm 1442, có chép lại lời của Hoàng Thái hậu rằng: Nguyễn Trãi chủ mưu sai Thị Lộ đầu độc nhà vua [7], tức Nguyễn Trãi là thủ phạm và bà Lộ là tòng phạm. Vậy thực hư của vụ án ra sao?

3. Vì sao có vụ án oan nghiệt trên?

Trả lời câu hỏi này cho tường minh, thật không dễ dàng gì. Mặc dù lời ghi của bộ Đại Việt sử ký toàn thư triều Lê là lời chính thống, chẳng nên bàn cãi, dù bản thân tôi có nghi ngờ về ngòi bút của sử thần họ Ngô khi viết về vụ án này, bởi khi chép sử, có thể vị sử thần bị một thế lực nào đó thúc ép chăng, nhưng qua thời gian, lần theo manh mối từ những mảnh vụn lịch sử cách đây trên năm thế kỷ rưỡi, rồi chắp nối chúng lại, có thể nêu lại đầu mối sự việc như sau:

Một là, vợ chồng Nguyễn Trãi từng xin vua Thái Tông để giải thoát cho bà phi Ngô Thị Ngọc Dao ra khỏi lãnh cung. Sự việc theo lời truyền như sau: Khoảng gần cuối năm 1441, bà Tiệp dư Ngọc Dao nhân nằm mộng thấy tiên đồng ôm mặt trăng nhảy vào lòng, nhân đó bà có mang. Chi tiết thụ thai thần kỳ đó là điềm lành dự báo sẽ sinh quý tử, thánh nhân. Việc này đã làm cho Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh lo sợ và không thích, bởi có liên đới đến địa vị của con trai mình sau này. Trước đó, một bà phi khác tên Huệ cũng nằm mộng thấy mặt trời mà có mang. Bà Hoàng hậu lập mưu hãm hại bà phi này, bằng cách cho tay chân thân tín chôn hình nhân ở cung của bà phi Huệ, rồi vu cáo bà này mời đạo sĩ vào cung trấn ếm. Tiếp theo Hoàng hậu lại vu cho bà phi Ngọc Dao có liên can đến vụ của bà phi Huệ, nên cũng bị giam ở lãnh cung. Lúc này (từ năm 1440 trở đi), Nguyễn Trãi trở lại triều đình làm quan và Nguyễn Thị Lộ đang giữ chức Lễ nghi học sĩ trong cung. Cả hai vợ chồng ông được vua Thái Tông sủng ái, tin cậy, nhờ thế mới có điều kiện xin vua tha cho bà Ngô Thị Ngọc Dao (Bà này là ái nữ của Ngô Từ, một đại thần lo việc hậu cần thời Lam Sơn khởi nghĩa, mà Ngô Từ là người đã giúp Nguyễn Trãi yết kiến Lê Lợi tại Lỗi Giang, dâng Bình Ngô sách vào năm 1421, khi ông trở lại Lam Sơn lần thứ hai). Cho nên việc cụ Ức Trai cứu con gái của bạn là hợp đạo lý và cũng là cách trả ơn khi xưa bạn đã từng giúp mình. Vợ chồng Nguyễn Trãi đã đưa bà Ngọc Dao ra tá túc tại chùa Huy Văn (nay ở đường Chùa Bộc, Hà Nội) và đã sinh hoàng tử Tư Thành ở đấy vào ngày 20 tháng 7 năm Nhâm Tuất (dương lịch 24-8-1442). Sau đó lại đưa mẹ con bà Ngọc Dao về tá túc tại một ngôi chùa ở Từ Liêm (hiện chùa mang tên Thánh Chúa, nằm trong khuôn viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội, tên chùa là do vua Lê Thánh Tông đặt khi mới lên ngôi, ý nói nơi đây vị chúa thánh minh đã từng tá túc). Việc này, văn bia ở hai ngôi chùa trên có ghi lại; tiếp theo Nguyễn Trãi mới đưa mẹ con bà Ngọc Dao ra trú ở vùng An Bang (nay là Hải Dương, Hải Phòng, Quảng Ninh), nơi ông trị nhậm với cương vị Ngự sử Đông Bắc đạo. Việc làm đó, vô tình vợ chồng Nguyễn Trãi đã chuốc vạ vào thân, và đã trở thành cây đinh, thành đối thủ, thành kẻ thù số một của Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh.

Hai là, trước đó Nguyễn Trãi từng được nghe Đinh Phúc, Đinh Thắng là Tổng quản nội quan trong cung, ngầm báo cho biết chuyện bà Nguyễn Thị Anh được tiến cung làm Hoàng hậu rồi chỉ mới sáu tháng sau thì sinh ra Bang Cơ! Điều đó có nghĩa, Bang Cơ chưa chắc là con đẻ của Thái Tông. Chính Ngọc phả họ Đinh có chép lại bài thơ của Thái sư Đinh Liệt nói về chuyện này:

茸新六个月開花,

不識何人寶種多.

主靠送胎為靈藥,

舊瓶新酒盛醫科.

Phiên âm:    Nhung tân lục cá nguyệt khai hoa,

Bất thức hà nhân chủng bảo đa?

Chủ kháo tống thai vi linh dược,

Cựu bình tân tửu thịnh y khoa.

Bài thơ với ẩn ý sâu xa, vị Thái sư đã dùng hình thức chơi chữ kiểu nói lái để hé lộ một sự thật trong thâm cung triều đại Thái Tông, vạch rõ thủ đoạn của Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh, và nói rõ bí mật gốc gác của vị vua thứ ba vương triều Hậu Lê sơ: “nhung tân” đọc thành “Nhân Tông” tức Thái tử Bang Cơ; “tống thai” đọc thành “Thái Tông”; “thịnh y” (thịnh còn đọc là thạnh) nên “thạnh y” đọc thành “Thị Anh”. Từ đó, có thể dịch nghĩa bài thơ như sau:

Nhân Tông [cái mầm non (nhung tân)] mới sáu tháng đã sinh ra,

Chẳng biết dòng giống quý của người nào đây?

Nương dựa Thái Tông [bằng cách tặng biếu cái thai (tống thai)] để làm vị thuốc hiệu nghiệm,

Bình cũ rượu mới là cách thức của Thị Anh [nền y học phát triển (thịnh y)].

Dịch thơ: Nhân Tông sáu tháng đã sinh ra,

Dòng giống nhà ai, chẳng quý a?

Nương dựa Thái Tông làm thuốc báu,

Thị Anh dùng mẹo đổi dòng cha.

                                         (NCL dịch)

Việc này ngoài vợ chồng Nguyễn Trãi, Đinh Phúc và Đinh Thắng, còn có vài đại thần khác có thể đã biết như Thái sư Đinh Liệt, Thái uý Trịnh (Lê) Khả và con là Trịnh (Lê) Quát (bởi được ban quốc tính), Tư khấu Trịnh Khắc Phục và con là Phò mã Đô uý Trịnh Bá Nhai. Chính cái biết rõ này là mầm mống tai vạ về sau cho Nguyễn Trãi và tộc họ của ông cùng các vị trên.

Ba là, nay nhà vua đi tuần miền Đông, duyệt binh ở thành Chí Linh, Nguyễn Trãi đón vua về ngự ở Côn Sơn. Việc nhà vua ghé Côn Sơn thăm cụ Ức Trai có thể làm cho Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh lo sợ rằng Nguyễn Trãi sẽ hé lộ sự việc gốc gác con trai của mình cho nhà vua biết, thì ngôi vị Hoàng thái tử của Bang Cơ chắc chắn có nguy cơ bị mất, mà ngôi vị này trước đó là của Nghi Dân, nhờ mưu mẹo bà mới giành giật được khi Bang Cơ chưa đầy một tuổi, và dĩ nhiên là bà và tộc họ sẽ bị tội đại hình!

Để thoát khỏi tội lỗi, Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh chỉ còn một cách duy nhất là: Cần phải tiêu diệt vợ chồng Nguyễn Trãi để bịt đầu mối. Mối thâm thù từ lâu của bà Nguyễn Thị Anh đối với vợ chồng Nguyễn Trãi đến đây cần phải được giải quyết cho gọn càng sớm càng tốt. Nay dịp may đã đến. Có thể là bà đã sắp đặt mưu mô từ trước. Thuyền rồng của vua trên đường từ Chí Linh về lại Thăng Long, có bà Lộ đi nhờ theo. Thực hiện âm mưu, bọn thủ túc thân tín của bà đã hạ độc thủ, đầu độc nhà vua rồi vu oan cho bà Lộ, ông Trãi giết vua. Như vậy, kẻ chủ mưu giết vua đã rõ. Vua mất, theo lệ, Thái tử sẽ kế vị, mà ngôi Thái tử lúc này là Bang Cơ, con trai riêng của bà! Có thể thấy bà Nguyễn Thị Anh đã sắp đặt mưu mẹo thật hoàn hảo! Chỉ cần bắn một mũi tên mà trúng được nhiều đích: giết được kẻ đối đầu với mình; giết chồng; giành ngôi báu cho con trai; bản thân bà thì được giữ ngôi Hoàng Thái hậu buông màn cầm quyền nhiếp chính, cai trị thiên hạ, vì nhà vua còn quá nhỏ, chưa đầy 2 tuổi (Bang Cơ sinh ngày mồng 9 tháng 6 năm Tân Dậu 1441, lập làm Hoàng thái tử ngày 16 tháng 11 năm ấy, lên ngôi ngày mồng 8 tháng 12 năm Nhâm Tuất 1442).

Nhưng vụ án chưa kết thúc ở đó.

Sau khi diệt được vợ chồng cụ Nguyễn Trãi, thì sau đó không lâu, Hoàng Thái hậu Nguyễn Thị Anh cho giết tiếp Đinh Phúc, Đinh Thắng (là người ghi chép những chuyện cụ thể ở nội cung), bắt giam Thái sư Đinh Liệt vào đại lao, hạch tội cha con Thái uý Trịnh Khả, v.v.. Cần phải giết tất cả những người đã biết về cái bí mật của riêng bà để bịt đầu mối. Việc giết người và bắt giam người hàng loạt này, toàn là những bậc tôi trung, những bậc khai quốc công thần là có chủ ý của người đàn bà cầm quyền nhiếp chính. Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép: “Ngày mùng 9 tháng 9 giết hoạn quan là Đinh Phúc, Đinh Thắng, vì khi Nguyễn Trãi sắp bị tử hình có nói là hối hận không nghe lời của Thắng và Phúc”[8] và năm Quý Hợi, Thái Hoà năm thứ nhất (1443): “Mùa thu, tháng 7 bắt giam Thái phó Lê Liệt (Đinh Liệt)”[9] để rồi mãi đến mấy năm sau, Mậu Thìn, Thái Hoà năm thứ 6 (1448) mới được tha: “Mùa hạ, tháng 6 tha cho Lê Liệt ra khỏi lao hầm. Vì cớ bọn người là Lê (Trịnh) Khắc Phục và công chúa Ngọc Lan, tám người làm trạng tâu khẩn khoản xin nới phép rộng ơn”[10] 

4. Tại sao sử gia Ngô Sĩ Liên lại ghi chép vụ án như thế ?

Thiết nghĩ, người đứng đầu Sử quán triều Lê Thánh Tông là Ngô Sĩ Liên khi chép lại chuyện này không thể không đau lòng và trăn trở, bởi hơn ai hết vị sử thần này biết rất rõ rằng sử biên niên phải viết theo bút pháp Xuân Thu[11], nhưng có thể ông không có thừa dũng khí như sử gia vĩ đại Tư Mã Thiên[12] khi xưa lúc viết bộ Sử ký nổi tiếng! Đau lòng và trăn trở còn là vì Nguyễn Trãi là bạn đồng chí chiến đấu từng chịu đựng gian khổ trong những năm tháng khởi nghĩa; là bạn đồng liêu tại triều; và còn là người mà có thể ông đã chịu ơn, bởi khoa thi đầu tiên dưới triều Hậu Lê sơ, khoa Đại Bảo (đầu năm Nhâm Tuất 1442), Nguyễn Trãi với tư cách là quan Độc quyển, giúp nhà vua chấm bài, duyệt quyển đã lấy cho ông đỗ học vị Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân.

Mặt khác, khi chép lại vụ Lệ Chi Viên trong bộ chính sử, có thể vị sử thần còn vướng mắc một uẩn khúc khác, rất tế nhị, khó nói. Đó là chuyện trước đây ông có dính líu đến vụ Lê Nghi Dân giết em là Bang Cơ Lê Nhân Tông để soán ngôi vào năm 1458, nhưng hiện ông vẫn được tân vương Lê Thánh Tông tin dùng, cho trông coi Sử quán. Vì thế mà khi chép sử, ông không thể không cân nhắc, nghĩ suy, tính toán, lựa chọn cách viết, sao cho hợp với nhà vua, với tâm lý chung của triều thần, nên tốt nhất là viết lại theo lời luận tội của triều đình do bà Nguyễn Thị Anh làm chủ toạ phiên toà ngày ấy đã kết luận.  

5. Về chuyện “Rắn báo oán”

Việc này theo lời truyền thì có nhiều dị bản, riêng Phan Huy Chú trong mục Nhân vật chí, sách Lịch triều hiến chương loại chí chép rằng: “Đời truyền rằng, trong gò lớn ở làng ông có con rắn lớn. Chỗ ấy cây cối um tùm, người làng không dám chặt. Người ông nội của ông thích về phong thuỷ, mới dựng nhà học trên đó, sai người nhà chặt cây dọn dẹp, nhỡ giết phải con rắn ấy. Con rắn thành tinh ngầm mang thù oán, mới đầu thai làm Thị Lộ. Nàng sinh ra dưới sườn có vảy. Ông lúc nhỏ đi đường gặp nàng ở Vũ Lăng, yêu về tài sắc mới lấy nàng làm lẽ. Khi ông lo việc nước, những chiếu chỉ từ mệnh, nàng đều được dự nhuận sắc. Thái Tông nghe tiếng, vời nàng vào hầu cho làm Lễ nghi học sĩ. Bấy giờ, ông đã già, muốn về dưỡng nhàn ở Côn Sơn, mấy lần xin không được, mới lưu nàng ở lại hầu vua, vua mới cho. Ngày vua đi đông tuần, nàng hầu đêm, bỗng vua chết một cách bất ngờ. Kịp khi kết tội lâm hình, Thị Lộ chạy gieo mình xuống nước, người ta cho là rắn báo oán” [13].

Ở đây, Sử gia họ Phan đã theo lời truyền mà chép lại. Thực tế, suy cho cùng, đây là chuyện hoàn toàn bịa đặt và vu cáo bởi Hoàng Thái hậu Nguyễn Thị Anh cùng bè đãng thân tín của bà như Lương Đăng, Nguyễn Thúc Huệ, v.v.. chẳng hạn.

6. Lời kết

Những gì mà chúng tôi vừa trình bày ở trên nhằm đi đến kết luận rẳng: Vụ án Lệ Chi Viên năm 1442 là vụ án giết người diệt khẩu để bịt đầu mối.

Nhưng bà Hoàng Thái hậu gian ác kia đâu có ngờ rằng, sự việc trên, đương thời đã có nhiều người biết đến, và sau này vua Lê Thánh Tông cũng có thể đã biết, nhưng nhà vua vì thể diện của triều đình, của nội bộ hoàng tộc mà không muốn làm to chuyện ra, đành phải giữ kín. Còn chuyện giết oan một bậc khai quốc công thần là chuyện đã lỡ rồi, chỉ còn cách minh oan mà thôi, và tốt nhất là cứ đổ hết tội lỗi lên đầu một người khác: bà Lộ, thế là yên chuyện! rồi gán cho bà cái tính lẳng lơ, cợt nhả, làm nhà vua say đắm; lại gán cho bà là hiện thân của rắn chúa để báo oán Nguyễn Trãi! Thật là hoang đường hết sức! Chuyện hoang đường nhưng người ta vẫn tin, còn nếu không tin thì vẫn im tiếng để giữ mình, bởi câu chuyện đó được nói ra từ một người có quyền lực nên không ai dám trái lệnh, trái ý, nếu vi phạm có thể bị hành hình hoặc tù ngục đến rục xương! 

Hậu thế đã có phán xét của riêng mình. Cụ Ức Trai đã được minh oan từ lâu, người dân Việt Nam ai ai cũng rõ. Còn nỗi oan của bà Lễ nghi Học sĩ thì ai cũng biết nhưng không ai minh oan. May mà gần đây, nhân dân đã thấu hiểu, đã minh oan và tôn vinh bằng cách lập đền thờ, tạc tượng để hương khói. Và ít ra trên miền Bắc hiện đã có ba nơi lập đền thờ: tại Thanh Trì, gần nơi vợ chồng bà bị hành quyết khi xưa; ở Thái Bình và ở Đông Triều (Quảng Ninh). Nhà giáo Đoàn Ngọc Chức trong công trình viết về bà Lễ nghi học sĩ có kể lại rằng khi tạc tượng bà Nguyễn Thị Lộ xong, lúc rước thầy làm lễ an vị và điểm nhãn, thì mọi người thấy từ trong khoé mắt của pho tượng đã rỉ ra những giọt nước long lanh! Ôi lòng thành của cháu con hôm nay, người xưa đã hiển linh và thấu hiểu nên đã cảm động hoá thành giọt lệ đó chăng?

Tháng 8-2011 – tháng 8-2012

TÀI LIỆU THAM KHẢO

 

1. Ngô Sĩ Liên và Quốc Sử quán triều Lê, Đại Việt sử ký toàn thư, Cao Huy Giu dịch, Đào Duy Anh hiệu đính, chú giải, khảo chứng, tập 3, Nxb KHXH, HN, 1972.

2. Phan Huy Chú, Lịch triều hiến chương loại chí, mục Nhân vật chí, bản dịch, tập 1, Nxb Sử học, HN, 1961.

3. Đinh Công Vỹ, Đám sương mù quanh thảm án Lệ Chi viên, Hồn Việt số 5, tháng 11-2007 (tr 8-10).

4. Ngọc phả tộc Đinh, tài liệu photocopy từ tủ sách của cố GS. Bùi Văn Nguyên.

 

Nguồn: Tạp chí Kiến thức ngày nay, số đặc biệt (800) ngày 01-11-2012


[1] Đại Việt sử ký toàn thư, Cao Huy Giu dịch, Đào Duy Anh hiệu đính, chú giải, khảo chứng, tập 3, Nxb KHXH, HN, 1972, trang 131. Xin chú thêm:

1- Chùa Côn Sơn tức chùa Tư Quốc, còn gọi là chùa Hun, được tạo dựng lúc Tư đồ Chương Túc Quốc Thượng hầu Trần Nguyên Đán về đây lập động Thanh Hư, do thiền sư Pháp Loa chứng minh Lễ khởi công xây dựng. Sách Đại Việt sử ký toàn thư tại Bản kỷ thực lục, quyển XI, chú thích số 85, trang 348, ghi rằng: “Chùa Tư Quốc, tương truyền do nhà sư Pháp Loa làm”. Cương mụcq.17 cũng ghi lại như thế. Về sau chùa được đổi tên là Tư Phúc cho đến nay vẫn còn. Tại nhà thờ Tổ của chùa có thờ ba vị Tổ Thiền phái Trúc Lâm: Điều ngự Giác hoàng Trần Nhân Tông, Pháp Loa, Huyền Quang và thờ quan Tư đồ Trần Nguyên Đán. Trước nhà thờ Tổ của chùa, hiện còn mộ tháp của thiền sư Huyền Quang.

2- Lê Thái Tông (sinh 1423, mất 1442) trong thời gian trị vì 1433–1442 đã đặt 2 niên hiệu: Thiệu Bình (1434–1439), Đại Bảo (1440–1442).

[2] Đại Việt sử ký toàn thư, sđd, trang 131. Bộ sử này lúc Ngô Sĩ Liên phụng chỉ biên soạn có tên là Sử ký toàn thư. Sử gia họ Ngô đã kế thừa bộ Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu (thế kỷ XIII), Sử ký tục biên của Phan Phu Tiên (đầu thế kỷ XV) biên soạn mới phần Ngoại kỷ, rồi chép tiếp phần Bản kỷ. Đến thời Lê trung hưng, bộ sử của họ Ngô được các sử gia đời Lê – Trịnh chép tiếp. Năm Ất Tỵ 1665, vua Lê Huyền Tông và chúa Trịnh Tạc sai Phạm Công Trứ khảo đính bộ sử của họ Ngô và viết thêm phần Bản kỷ tục biên, đặt tên bộ sách là Đại Việt sử ký toàn thư. Phạm Công Trứ đã sửa chữa và bổ sung mười phần nhưng chỉ mới khắc in được năm, sáu phần. Đến năm Đinh Sửu 1697, vua Lê Huyền Tông và chúa Trịnh Căn lại sai Lê Hy và Nguyễn Quý Đức sửa chữa và viết tiếp phần Bản kỷ tục biên từ năm 1663 đến năm 1675. Như vậy, bộ Đại Việt sử ký toàn thư bản khắc in năm 1679 không phải là sách chỉ do Ngô Sĩ Liên biên soạn mà tác giả của bộ sử này là tập thể các sử gia tiếp nhau biên soạn trong các giai đoạn khác nhau: Lê Văn Hưu, Phan Phu Tiên, Ngô Sĩ Liên, Phạm Công Trứ rồi Lê Hy và Nguyễn Quý Đức, với nội dung chép sử nước ta từ đời Hồng Bàng đến năm Ất Mão 1675 đời Lê Gia Tông.

[3] Dù hiện này không có tài liệu chính thức nào ghi chép về tuổi tác của bà Lộ, nhưng theo lời truyền thì bà nhỏ hơn cụ Nguyễn Trãi khoảng 10 tuổi, tức bà sinh khoảng 1390, trong khi đó Lê Thái Tông sinh 1423, nghĩa là bà lớn hơn nhà vua đến 33 tuổi. 

[4] Nguyễn Trãi, Dư địa chí – Phần Thông luận do Lý Tử Tấn viết, bản dịch của Phan Duy Tiếp, Nxb Sử học, HN, 1960.

[5] Về câu thơ này, trước đây nhiều người dịch là “Lòng Ức Trai sáng như sao Khuê”, đó là dịch sát nghĩa. Ở đây, sao Khuê là ngôi sao chủ về văn chương, biểu tượng cho văn chương. Lòng của Ức Trai lúc nào cũng lo cho dân cho nước với niềm ưu ái rừng rực, cuồn cuộn; và văn chương của ông cũng vậy, tức thể hiện tấm lòng ưu ái ấy, cho nên câu này nên dịch lại là: Lòng Ức Trai rực sáng như văn chương (của ông). Ý này cũng đã được PGS. Bùi Duy Tân nhiều lần khẳng định trong các bài viết của ông.

[6] Đại Việt sử ký toàn thư, sđd, trang 131. 

[7] TS. Đinh Công Vỹ là hậu duệ của dòng tộc họ Đinh, hiện công tác tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm, trong bài “Đám sương mù quanh thảm án Lệ Chi viên, Hồn Việt số 5, tháng 11-2007 (tr 8-10), ông đã dựa vào Ngọc phả của tộc họ mà viết lại.

[8] Đại Việt sử ký toàn thư, sđd, trang 132.

[9] Đại Việt sử ký toàn thư, sđd, trang 135. Lúc này Đinh Liệt đang giữ chức hàm Thái phó, nhưng theo Ngọc phả họ Đinh thì chức hàm của Đinh Liệt lúc này là Thái sư (dù cùng là Tam Thái, nhất phẩm triều đình, quyền ngang Tể tướng, nhưng Thái sư có quyền hành hơn Thái phó) – NCL chú thêm. 

[10] Đại Việt sử ký toàn thư, sđd, trang 142.

[11] Bút pháp Xuân Thu chỉ việc chép sử phải chí công, trung thực, chính xác như sự việc vốn có trong hiện thực đời sống. Đây là lối chép sử của Khổng Tử (551-479 tr.CN) khi ngài biên soạn bộ Xuân ThuXuân Thu là một trong Ngũ kinh, là cuốn biên niên sử nước Lỗ, quê hương của ngài, chép người thật việc thật từ đầu đời Lỗ Ân Công đến năm thứ 14 đời Lỗ Ai Công (từ năm 722 đến năm 481 tr. CN), tất cả là 242 năm. Về sau, các nhà Nho lấy kinh Xuân Thu làm chuẩn mực trong bút pháp chép sử, gọi đó là bút pháp Xuân Thu.     

[12] Tư Mã Thiên (145 hoặc 135 – khoảng 87 tr.CN), sử gia vĩ đại và là nhà tư tưởng lớn của Trung Quốc thời Tây Hán. Nối nghiệp cha là Tư Mã Đàm (? –110 tr.CN), một vị quan Thái sử lệnh dưới thời Hán Vũ Đế  (140-87 tr.CN), Tư Mã Thiên được nhận chức Thái sử lệnh vào năm 108 tr.CN. Trong thời làm quan, vì cương trực và trung thực, chí công, mà có lần Tư Mã Thiên bị Hán Vũ Đế khép tội bắt giam và bị cung hình, chỉ vì ra sức biện bạch với nhà vua để gỡ tội cho tướng quân Lý Lăng (?-74 tr.CN) khi đánh nhau với Hung Nô bị thua trận, mà sau này sử sách gọi là “hoạ Lý Lăng”. Việc này làm ông đau khổ và uất ức, có lần định tự tử, nhưng vì bộ sử được viết theo lời tâm nguyện phó thác của cha, chưa hoàn thành nên ông đành nuốt hận, nén nhục, tiếp tục sống để viết. Có lần, vua Hán Vũ Đế đòi xem bộ sử đang viết, ông kiên quyết không cho vua xem với lý do sợ nhà vua không bằng lòng, vừa ý với sự thật mà ông đã chép, có thể nổi giận, đốt bộ sử và có thể làm hệ luỵ đến ông. Tính cương trực khảng khái ấy của ông đã làm cho vua Hán Vũ Đế phải kính nể.

[13] Phan Huy Chú, Lịch triều hiến chương loại chí, mục Nhân vật chí, bản dịch, tập 1, Nxb Sử học, HN, 1961, trang 192-193.

25 thoughts on “Trở lại vụ án Lệ Chi Viên

  1. Ông Nguyễn Trãi đã đến tuổi đó là đã đầy kinh nghiệm sa trường. Thế mà lại dám quyết định nhúng tay vào chuyện tranh dành cung cấm. Nếu đã có sức chơi thì phải có sức chịu. Đấu tranh chính trị mà không nghĩ kĩ thì chết lúc nào không hay!

    Thích

    • Theo tôi cụ Nguyễn Trãi không giỏi về quyền thuật. Cụ có thể thắng quan tướng Nhà Minh về mưu lược , nhưng ko thắng được âm mưu chính trường bỉ ổi .

      Thích

  2. Sử ta sử Tàu đầy rẫy những án oan nghiệt như vậy. Thời xưa thông tin liên lạc lạc hậu, phe phái nào mạnh hơn, đông hơn và lớn miệng sàm tấu là thắng, thời nay thì vẫn có đấy thôi. Dẫu sao thì Nguyễn Trãi, Nguyễn Du vẫn là hai Danh Nhân sáng chói của Dân tộc Việt Nam, Riêng Nguyễn Trãi thì xuất sắc trên cả ba mặt: Chính trị, Quân sự và Văn hóa.
    Nguyễn Trãi bị giết có lẽ giặc Ngô mừng nhất.

    Thích

  3. Ông Nguyễn Trãi đã thọc tay vào chuyện cung cấm, chắc cũng tự tin với công lao to lớn của mình, nên không nghĩ phe hoàng hậu đánh lại. Người phe hoàng hậu đạo diễn cho sự việc này quả thật là tài giỏi, một tên bắn hai nhạn, nếu dùng tài năng đó giúp nước thì có lẽ biên cương vn nở rộng sớm hơn như thời Nguyễn rồi chăng?

    Thích

  4. mình hơi có một chút thắc mắc trong chuyện này, giả như Nhân Tông sinh vào 6 tháng sau khi bà Thị Anh vào cung thì chẳng nhẽ vua Thái Tông lại không biết? Theo mình được biết thì trong cung có quan ghi chép chuyện hậu cung cùng ngày tháng thị tẩm và vào cung của mỗi vị phi tần, đặc biệt chuyện mang thai lại là việc trọng đại, sao mà có thể qua mắt nhà vua. Cứ coi như vua Thái Tông bị Thị Anh mê hoặc thì chí ít cũng phải có chút minh mẫn của một vị minh quân, huống gì một vị quan như Thái sư Đinh Liệt còn biết thì sao một vị vua quyền lực như Thái Tông lại không biết đây? Mình cảm thấy có đôi chút uẩn khúc trọng việc này…

    Thích

    • mình cũng nghĩ giống như bạn. Ngày xưa tuy là việc đút lót hay dùng mưu để đánh lừa thai thiếu tháng thiếu ngày cũng không hiếm, nhưng việc sinh sớm những 3 tháng, mà hàng loạt quan đại thần trong triều đều biết trong khi vua lại chẳng hay thì có hơi lạ.

      Thích

    • – Tuy rằng sử sách chính thống có viết vua Lê Thái Tông là 1 vị vua minh quân vì đã dẹp loạn quyền thần, dẹp yên phiên trấn, mở khoa thi, sùng đạo Nho,…nhưng về hậu cung của ông thì cho thấy ông là 1 người đam mê sắc dục, ông còn giết cả phi tần của vua cha, ruồng đuổi anh ruột, giết cha vợ đồng thời cũng là những vị công thần thời khởi nghĩa Lê Lợi. Lúc đó ông đang lú lẫn bởi nhan sắc của bà Ngọc Anh, cho dù trước khi vào cung bà ấy đã mang thai nhưng ông vẫn tin. Có thể coi sắc dục làm người ta mù quáng đi?

      – Đúng là trong cung có ghi chép ngày tháng thị tẩm và vào cung của mỗi vị phi tần. Nhưng chẳng phải sau đó bà Ngọc Anh đã cho giết 2 nội thần quản chuyện hậu Cung là Đinh Thắng và Đinh Phúc hay sao? Để bịt đầu mối hay giệt khẩu chẳng hạn?

      – Đinh Liệt là bề tôi, gọi Lê Lợi bằng cậu, ra vào cung thường xuyên, tai mắt của ông ấy trong cung thiếu gì, việc ông ấy biết trước vua là chuyện chẳng lạ gì. Nhiều khi cả Nguyễn Trãi còn biết trước vua ấy chứ, có thể vì vậy mới che chở cho bà Ngọc Dao (mẹ của vua Thánh Tông) khiến trở thành cái gai trong mắt của bà Ngọc Anh?

      Tóm lại thì dựa vào chính sử, những chuyện như thế này khó mà xác định sự thật, chờ hậu thế phân tỏ vậy.

      Thích

      • Cho dù vua bị sắc đẹp mê hoặc vẫn có thể chấp nhận Bang Cơ làm con nhưng phong làm thái tử thì quá vô lý, vì lúc đó Thái Tông còn rất trẻ mới 21 tuổi, bà Anh vẫn có thể sinh đứa con khác, vua chẳng việc gì phải đổ vỏ mà còn cho cái vỏ thừa kế cả

        Thích

      • Người ta cũng chẳng phải cố tình diễn dịch sai sử để viết ra bài viết kia. Tác giả bài viết cũng đưa ra cả mớ danh sách tài liệu tham khảo. Tôi cũng đọc được những điều tương tự như vậy trong cuốn sách “Bên lề chính sử” của tác giả Đinh Công Vĩ (Viện nghiên cứu Hán Nôm). Tôi chỉ đọc được những điều này từ trong sách, sử có đúng hay không tôi làm sao biết được? Nhưng nếu đã phản bác được người ta và cho rằng người ta cố tình diễn dịch sai sử thì ít nhất người phản bác phải đưa ra được chứng cứ, luận chứng, sử liệu và tài liệu tham khảm cái đã.

        Thích

      • Mình chỉ bình luận về 1 số điểm vô lý (ko liên quan đến sử) như việc bảo Thái Tông đam mê tửu sắc tới mức ko phân biệt nổi con rơi, con ruột thì bạn cần dẫn tư liệu gì? Tư liệu thống kê có bao nhiêu ông chịu đổ vỏ rồi cho cái vỏ quyền thừa kế hơn cả con ruột à?
        Nhân Tông lên ngôi khá yên ổn, bà NTA được quyền nhiếp chính (đầu tiên và duy nhất ở triều Lê) thì việc lòng dân và quần thần lúc bấy giờ hoàn toàn đồng tình và ko có khúc mắc. Nếu bà NTA 6 tháng đã sinh con và ko rõ ràng thì đời nào có chuyện đó? Theo mình có thể 6 tháng sinh sớm nhưng Thái Tông đã lập Bang Cơ làm thái tử thì trước đó chắc đã có động thái làm rõ chuyện này và quần thần cũng tin tưởng. Việc Bang Cơ ko phải con Thái Tông lại do Lê Nghi Dân – người muốn lật BC viết chiếu, thì độ tin tưởng cao? BC trị nước 10 năm dưới sự nhiếp chính của bà NTA tình hình ổn định, ko có biến lớn, Thái hậu cũng đã nhượng quyền thì Nghi Dân muốn lật BC chỉ có thể dựa cớ đó thôi
        Riêng việc cái cuốn Đại Việt sử ký toàn thư cũng có ghi chép Nguyễn Trãi dc phục chứ nhưng thấp hơn chức cũ => dưới thời Thánh Tông – người dc bài viết cho là dc vợ chồng Nguyễn Trãi che chở???

        Thích

    • Mình muốn admin XÓA bình luận này và bình luận trên vì có thông tin sai ở chỗ Đinh Liệt mất trước Nhân Tông, chân thành xin lỗi vì sự bất tiện này và gửi lời cảm ơn dành cho đội ngũ admin của nghiencuulichsu

      Thích

    • Vua làm sao mà nhớ dc chuyện ngủ với ai khi nào, việc đó do thái giám ghi chép, nhưng thái giám cũng ko dám tự tiện mà tâu điều đó với vua vì nó sẽ mang ý nghĩa là vu khống cho vợ vua. Vậy thì chả ai dám nói để mà vua kiểm tra điều đó. Nếu như có người dám nói và vua có kiểm tra đi nữa thì cũng chẳng giải quyêt được chuyện gì, vì gia thế bên nhà vợ vốn mạnh, còn người xưa thực chất ko như phim ảnh bạn xem, đôi khi họ xem trọng họ tộc hơn là huyết thống, nếu như biết không phải con mình nhưng nếu bung bét chuyện đó ra sẽ gây loạn binh đao. Vậy thì tốt nhất cứ coi nó là con mình, cả đời nó sẽ phải mang họ của mình và đảm bảo quyền lực triều đình vẫn nằm trong dòng họ của mình là được. Giống như thời Dương Nhật Lễ của nhà Trần, chính nhà Trần đưa đứa con riêng của vợ vua lên làm vua, nó vẫn để họ Trần thì không sao nhưng nó đổi sang họ Dương cái chết ngay.

      Thích

  5. Bài này tác giả mắc những lỗi lầm nghiêm trọng của người viết sử như:
    1.Suy luận một chiều theo ý mình:
    a) Cần lưu ý, dù chính sử có ghi:“Trước đây vua thích vợ của Thừa chỉ Nguyễn Trãi là Nguyễn Thị Lộ, người đẹp, văn chương hay, gọi vào cung cho làm Lễ nghi học sĩ, ngày đêm hầu hạ bên cạnh”; và: “Trước là Nguyễn Thị Lộ ra vào cung cấm, Thái Tông trông thấy thích lắm, cùng với Thị Lộ cợt nhả” nhưng theo tôi việc này nên xem xét lại. Bởi lẽ, theo thiển nghĩ, trong hậu cung của Lê Thái Tông thiếu gì phi tần mỹ nữ trẻ trung đẹp đẽ, tại sao nhà vua lại mê đắm một phụ nữ đã có chồng, lớn hơn mình đến 30 tuổi, tức hơn tuổi của mẹ mình?[3]
    Sử sách chép rành rành ra đó mà tác giả lại cố biện minh theo ý của mình. Tác giả không đưa ra được một chứng cứ nào chứng minh rằng Lê Thái Tông không thể thích bà Lộ cả mà chỉ đưa ra thắc mắc: Tại sao nhà vua lại mê đắm một phụ nữ đã có chồng, lớn hơn mình đến 30 tuổi, tức hơn tuổi của mẹ mình?
    Bà Lộ sinh năm nào chưa ai xác định đươc, người ta đang phân vân bà sinh năm 1390 hay 1400? Sao tác giả lại khẳng định bà Lộ sinh 1390? Nếu bà Lộ sinh 1400 thì bà chỉ ngoài 40 thôi, đây là cái tuổi toát lên vẻ đẹp mặn mà, già dặn, chín chắn của một người phụ nữ. Vả lại, sử chép rằng bà Lộ là người có nhan sắc, giỏi thơ văn, khéo tâm lí. Vậy vua Lê Thái Tông thích bà cũng là đều bình thường thôi, không có gì là lạ cả.
    b) Sau vụ án Lệ Chi viên oan nghiệt không lâu thì vua Lê Nhân Tông (trị vì 1442-1459) có lần đến Bí thư các, đã đọc Dư địa chícủa Nguyễn Trãi, có phát biểu rằng: “Nguyễn Trãi là người trung thành giúp đức Thái Tổ dẹp loạn tặc, giúp đức Thái Tông sửa sang thái bình. Văn chương và đức nghiệp của Nguyễn Trãi các danh tướng của bản triều không ai sánh bằng, không may bị người đàn bà gây biến, để người lương thiện mắc tội rất là đáng thương” [4]. Lời nói trên của nhà vua đã hàm ý minh oan cho Ức Trai, dù đó chỉ là lời phát biểu, có thể xem như lời dụ, chứ chưa phải là văn bản chính thức, mà sau này Lý Tử Tấn, người bạn đồng khoa, đồng liêu với Nguyễn Trãi có ghi lại trong phần Thông luận sách Dư địa chí. Nhưng lời phát biểu đó lại đổ hết mọi tội lỗi cho bà Nguyễn Thị Lộ!
    Lời nhận xét rất chuẩn xác, ông cho rằng Nguyễn Trãi không có ý giết vua, chỉ bị vạ lây từ bà Lộ. Chính Lý Tử Tấn, Ngô Sĩ Liên cũng cũng bảo thế, cớ sao tác giả lại cố ý hiểu khác?
    c) Đến năm 1464, vua Lê Thánh Tông (trị vì 1460-1497), mới chính thức ban chiếu minh oan cho Ức Trai, truy tặng tước Tán trù bá, sai tìm con cháu còn sót lại của ông để bổ chức quan, cấp 100 mẫu ruộng để tế tự. Rồi ba năm sau (1467), lại ban chiếu sai văn thần Trần Khắc Kiệm sưu tầm thơ văn còn lại của ông (bộ sưu tầm này đã mất, hiện chỉ còn bài Tựa viết năm 1480). Tiếp theo, năm 1494, nhà vua còn ngợi ca Nguyễn Trãi trong bài Minh lương qua câu thơ: Ức Trai tâm thượng quang khuê tảo [5].

    Câu hỏi đặt ra ở đây là, tại sao Thánh Tông chỉ chiêu tuyết cho cụ Nguyễn Trãi mà không minh oan cho bà Nguyễn Thị Lộ, lại truy tặng tước thấp hơn trước một bậc, trong khi vợ chồng Nguyễn Trãi lại là ân nhân của mẹ con nhà vua? Thiển nghĩ, đây là một vấn đề tế nhị trong nội bộ hoàng tộc, lại là chuyện đã lỡ rồi và có lẽ nhà vua không muốn khơi lại chuyện đau lòng đã qua, tốt nhất là cứ theo lời kết tội cũ cho yên chuyện.
    Lại cố diễn dịch nữa rồi! Không minh oan cho bà Lộ bởi bà có tội. Minh oan cho Nguyễn Trãi nhưng tặng cho tước Tán Trù bá thấp hơn tước Quan Phục hầu lúc Nguyễn Trãi còn sống. Điều đó có nghĩa là Nguyễn Trãi không có ý giết vua nhưng mắc tội liên đới do vợ gây ra. Sao tác giả biết Ngô Sĩ Liên chép những dòng này lại đau khổ (Ngô Sĩ Liên nói cho tác giả biết à?)
    2. Không phân biệt được đâu là sử liệu. Lấy truyền ngôn làm sử liệu:
    a) Sự việc theo lời truyền như sau: Khoảng gần cuối năm 1441, bà Tiệp dư Ngọc Dao nhân nằm mộng thấy tiên đồng ôm mặt trăng nhảy vào lòng, nhân đó bà có mang. Chi tiết thụ thai thần kỳ đó là điềm lành dự báo sẽ sinh quý tử, thánh nhân. Việc này đã làm cho Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh lo sợ và không thích, bởi có liên đới đến địa vị của con trai mình sau này. Trước đó, một bà phi khác tên Huệ cũng nằm mộng thấy mặt trời mà có mang. Bà Hoàng hậu lập mưu hãm hại bà phi này, bằng cách cho tay chân thân tín chôn hình nhân ở cung của bà phi Huệ, rồi vu cáo bà này mời đạo sĩ vào cung trấn ếm. Tiếp theo Hoàng hậu lại vu cho bà phi Ngọc Dao có liên can đến vụ của bà phi Huệ, nên cũng bị giam ở lãnh cung. Lúc này (từ năm 1440 trở đi), Nguyễn Trãi trở lại triều đình làm quan và Nguyễn Thị Lộ đang giữ chức Lễ nghi học sĩ trong cung. Cả hai vợ chồng ông được vua Thái Tông sủng ái, tin cậy, nhờ thế mới có điều kiện xin vua tha cho bà Ngô Thị Ngọc Dao (Bà này là ái nữ của Ngô Từ, một đại thần lo việc hậu cần thời Lam Sơn khởi nghĩa, mà Ngô Từ là người đã giúp Nguyễn Trãi yết kiến Lê Lợi tại Lỗi Giang, dâng Bình Ngô sách vào năm 1421, khi ông trở lại Lam Sơn lần thứ hai). Cho nên việc cụ Ức Trai cứu con gái của bạn là hợp đạo lý và cũng là cách trả ơn khi xưa bạn đã từng giúp mình. Vợ chồng Nguyễn Trãi đã đưa bà Ngọc Dao ra tá túc tại chùa Huy Văn (nay ở đường Chùa Bộc, Hà Nội) và đã sinh hoàng tử Tư Thành ở đấy vào ngày 20 tháng 7 năm Nhâm Tuất (dương lịch 24-8-1442). Sau đó lại đưa mẹ con bà Ngọc Dao về tá túc tại một ngôi chùa ở Từ Liêm.
    Không có cuốn sử nào viết về việc này, cái này là do dân gian truyền lại mà tác giả dẫn ra như một tư liệu lịch sử. Thử hỏi nếu bà Anh độc ác muốn giết hại mẹ con Tư Thành như vậy sao lúc buông rèm nhiếp chính bà lại không ra tay mà để mẹ con Tư Thành sống rồi sau này làm vua?
    Việc Nhân Tông không phải là con Thái Tông lại càng li kì hơn, 6 tháng đã sinh ai ai cũng biết mà Thái Tông không biết mới lạ. Nên nhớ, Thái Tông là một ông vua sáng suốt.
    Chuyện bà Anh sai người đầu độc Thái Tông thật đáng ngờ. Bà Anh không phải con đại thần,mới vào cung được 2 năm làm sao có thể tạo vây bắt các đại thần như Trịnh Khả nghe được. Ai dám theo bà Anh giết vua khi Thái Tông là ông vua đầy quyền lực, từng phế các đại thần khét tiếng như Lê Sát, Lê Ngân?
    Tôi sẽ đưa ra chứng cứ để chứng minh Thái Tông có quan hệ tình cảm với bà Lộ ở cmt sau.

    Thích

    • #Công Luận, bạn chứng minh Thái Tông có quan hệ tình cảm với bà Lộ thì có ích gì? Là để dẫn chứng Thái Tông là một ông vua mê tửu sắc? Hay chứng minh người cầm quyền nhà Lê bấy giờ bị sắc đẹp che mắt, dẫn đến nỗi oan nghiệt về sau?
      Thái Tông là một ông vua sáng suốt, nhưng chuyện hậu cung của mình thì thiên vị rõ ràng. Quá sáng suốt đến nỗi phế ngôi vị Thái tử con trai trưởng là Lê Nghi Dân vì mẹ là Dương Thị Bí “tỏ vẻ kiêu căng, để lòng tức giận, không kiêng nể gì”? Cho nên vua nhận định luôn là “Mẹ vậy thì con đẻ ra chưa chắc đã là người tốt”? Quá sáng suốt đến nỗi sau đó lập Bang Cơ lên ngôi Thái tử với lời lẽ hoa mỹ kiểu như “tư thái tinh anh, có dáng nên quân nên vương, phải chính danh là đích là quý”. Cậu bé mới có 5 tháng tuổi mà thấy được “có dáng nên quân nên vương” thì đúng là quá sáng suốt rồi? Chưa kể trước đó còn giết phi tần ngang hàng mẹ mình (vợ Lê Lợi) không rõ ràng, xua đuổi anh trai, giết công thần là Lê Sát, Lê Ngân và cũng là cha vợ của mình,… Tôi thấy vị vua sáng suốt này cũng chẳng có gì hay ho để quốc sử lải nhãi ca tụng. Mà quốc sử không phải cũng phục vụ cho kẻ thống trị hay sao? Sử sách chính thống được viết nên từ kẻ thắng cuộc ngồi trên cao, thì có bao phần là thật???

      Thích

      • Người ta dẫn chứng ra để chứng minh bài viết trên là cố tình diễn dịch sai sử và suy đoán lung tung chứ để chứng minh Thái Tông ko ham mê tửu sắc hả?
        Ờ sử được viết từ kể trên cao mà chính vua Lê Thánh Tông người sau này xây dựng nên 1 nước Đại Việt vẻ vang cũng ko hề đá động thay đổi dù Nguyên Trãi theo như bài viết trên là đại công thần cứu vua và mẹ???? Ko lẽ Thái Tông thiên vị bà Anh thì dc suy diễn đổ hết tội cho bà ấy à?
        Còn Thái Tông có sáng suốt hay ko thì phải coi cách ông ấy điều hành nước nhà chứ không phải coi cách ông ấy yêu thương phi tần

        Thích

      • Bạn phải hiểu những mục đích đằng sau những hành động của Thái Tông, chứ đừng viện dẫn những chi tiết rồi định xem ông không sáng suốt. Không sáng suốt mà có thể trị quốc được sử gia Ngô Sĩ Liên khen ngợi sao? Dùng góc nhìn hậu cung nhận định một bậc quân vương là tư duy không qua nổi cái gầm giường.
        Lê Tư Tề, Phạm thị, Lê Ngân, Lê Sát bị giết vì cái gì? Vì mục đích thâu tóm quyền lực, triệt tiêu mầm mống có thể gây lung lay địa vị của mình chứ không phải giết vì thích không đâu. Một vị vua còn độ thiếu niên, không có nhà mẹ đẻ chống lưng mà đủ sức dẹp bỏ quyền lực của các đại công thần, nếu không quyết đoán, mạnh mẽ và khôn khéo thì không làm được đâu bạn.
        Và nếu bạn có tìm hiểu kỹ thì sẽ thấy hậu cung của Lê Thái Tông được sử dụng vì mục đích chính trị chứ không hề đơn thuần. Cho con gái Lê Sát, Lê Ngân làm Nguyên Phi, Huệ Phi là một bước nhường nhịn, xoa dịu chứ chiêu hiểm nhất nằm ở đằng sau.
        Còn Dương thị ban đầu được sủng ái vì nhà mẹ để bà ta không đe dọa đến ngôi vị của ông, nhưng một khi đã để lộ cái sự kiêu ngạo và có chỗ dựa vững chắc là Thái tử thì khác, các vua nhà Lê luôn e sợ nạn ngoại thích, trong lịch sử không thiếu ngoại thích soán ngôi, truất Dương thị, lập Nguyễn thị, vốn không có gia thế chính là một bước đi có ý nghĩa như vậy.
        Tóm lại, những hành động của Lê Thái Tông có thể quá tàn nhẫn, nhưng tuyệt đối không thể cho là ông ta thiếu sáng suốt.

        Thích

      • 1. Viết sử từ tiền thuế của người đóng không hề dễ. Quan chức hay dân đen đều đi làm đóng thuế
        2. Viết gần sự thật nhất có thể nhưng vẫn đảm bảo giáo dục đạo đức
        3. “Gần” sự thật thôi chứ muốn biết 100% thì cần chứng được “lậu tận thông” của Nhà Phật
        P/s: 6 tháng hay 9 tháng “nở nhuỵ” 2 vợ chồng biết là đc rồi, ai nói linh

        Thích

  6. Tác giả nói về chuyện rắn báo thù như thế là sai rồi! Vì người làm cho con rắn chết là ông của Phan Huy Chú thì đâu có liên quan gì đến Nguyen trãi mà nó lại trả thù ông chứ. ?? Thật ra tôi cũng được nghe nhiều thầy cô và những người trưởng thành hay lớn tuổi có trình độ trước năm 1975 kể lại chuyện này không phải như thế (tất cả điều giống nhau cả tôi không biết họ đọc được bài này ở sách nào và của ai ) nhưng nội dung như sau : Khi NguyênTrãi về quê nghỉ thì có cho đám gia nhân phát dọn một mảnh rừng gần cạnh nhà cho trống trải và lấy đất để trồng trợt vv Nhưng ở trong khu vực này lại có một ngôi miếu cổ (nhỏ ) .Một thời gian sau khi cây đã khô ông sai gia nhân dọn đường băng để hôm sau đốt thì tối hôm ấy ông nằm mơ thấy một người phụ nữ mặc nguyên một bộ đồ trắng đến bên giường cầu xin ông hoãn đốt khu vực ấy 3 hôm để cho 3 mẹ con cô ta có thời gian rời khỏi khu vực ấy vì các con mới sinh nên còn yếu nên không thể đi ngay được. NguyenTrãi đồng ý và hứa với cô ta là sẽ hoãn lại 3 hôm. Nghe Nguyên Trãi hứa thì cô ta chắp tay vái chào Nguyên Trãi 3 cái rồi đi ra ngoài. Ngày hôm sau khi thức dậy ông ta quên mất giấc mơ ấy đi đến giữa giờ tỵ thì có một cơn gió lạnh lướt qua rồi ông thiếp đi (khi ấy ông đang ngồi viết ở thư phòng )trong mơ ông lại gặp người phụ nữ ấy với vẻ mặt đầy sát khí và hận thù cô ta rít qua kẽ răng oán trách NguyênTrãi hứa mà không chieu giữ lời khiến cho 3 mẹ con cô ta bị chết rất thê thảm! NguyênTrãi.! Ngươi hãy nhớ mối hận thù này! Một ngày nào ta sẽ trả mối thù này! Ngươi hãy nhớ lấy. ! Nói xong cô ta bay vút đi. Cùng lúc ấy có tiếng người lao xao bên ngoài. Ông giật mình tỉnh dậy thì thấy 3 giọt máu từ phía trên rơi xuống tập giấy mà ông đang viết trước khi bị thiếp đi. Lúc này ông rất kinh hoàng mồ hôi chảy ra như tắm. Ông vội bước ra ngoài thì đám gia nhân cũng vừa vào trước sân thấy bọn họ thì ông đã biết chuyện gì đã xảy ra rồi! Ông chỉ còn biết ôm đầu mà tự trách mình. Sau đó ông hỏi mọi người có thấy gì ở trong ngôi miếu ấy không. ? Mọi người mới đáp ở trong ngôi miếu ấy có 3 con rắn màu trắng bị chết một con mẹ và 2 con con nói xong họ lấy ra cho ông xem và định đem về làm thịt cùng với những con thú khác. Ông ngồi bệt xuống đất và thốt lên muộn mất rồi! Ta quá là tệ! Đã hứa mà không giữ lời! Giờ thì thì muộn mất rồi. ! Mọi người đều không hiểu nổi chuyện gì hết! Rồi ông mới kể lại chuyện 2 giấc mơ và những giọt máu cho mọi người nghe sau đó ông sai người đóng một cái áo quan thật là đẹp và liệm 3 mẹ con họ vào và chôn ở phía sau miếu và khấn vái mong cô ta bỏ qua cho tội đảng trí của ông và hứa sẽ phụng thờ nhang khói hoa quả suốt đời.
    Chuyện về con rắn thần là như thế đấy!
    Còn về vị vua Lê Thái Tông như sau :ông là con của bà Ngọc Thương bị hiến tế cho vị thần Vũ Hộ vào khoảng năm 1427 vào giai đoạn cuối của cuộc kháng chiến chống quân Minh khi ấy ông còn nhỏ (ông sinh khoảng năm 1423 )khi giành được độc lập ông được lập làm thái tử như lời hứa của Lê Lợi với bà Ngọc Thương khi bà tình nguyện hy sinh để cho vị thần này phù hộ đánh thắng giặc Minh. Lúc này Lê Lợi có ban cho một người tỳ thiếp để lo chăm nom săn sóc dạy do cho ông nhưng lúc này ông đã giết chết bà này (vì ông bị điên ) mặc dù chạy chữa cho ông một thời gian mà vẫn không hết. Một hôm Lê Lợi họp các quan lại để phế truất ông và lập người khác lên thay rồi một hôm đang ngủ trưa vua nằm mơ thấy bà Ngọc Thương hiện về và hòn trách vua là đã quên lời hứa xưa kia v v. Sau khi thức dậy vua mới ban chiếu chỉ lập ông làm thái tử trở lại (Sách Đại Việt thông sử toàn tập của Lê Quý Đôn ) Trong thời gian này có người đề cử bà Nguyên Thị Lõ là người thiếp của Nguyên Trãi vào chăm sóc và giảng dạy cho ông (vì bà nỗi tiếng văn hay chữ đẹp ) cũng từ đây mà họ cảm mến nhau.! Về bà Nguyên Thị Lộ thật ra chỉ lớn hơn thái tử khoảng 12 tuổi mà thôi! Theo như các thầy của tôi kể lại gai thoại mà NguyênTrãi gặp và sau đó mới cưới bà Lộ như sau : Sau khi bình định giặc Minh xong NguyênTrãi rất là bận rộn với công việc một khoảng thời gian khá dài ông không có thời gian đi đâu hết khoảng năm 1429 nhân một buổi hoàn thành hết công việc mà còn sớm nên ông mới đi bách bộ dạo thăm phố thị ở Thành Thăng Long vì từ khi giải phóng đến thời điểm này ông chưa hê được đi thăm lại phố thị xem như thế nào. . .Khi ông đi đến hồ Tày thì thấy một cô gái đứng cạnh bên chồng chiếu hoa khi thấy ông đi đến gần cô vội chào mời ông mua chiếu hoa dùm (khi đi ông mặc thường phục chứ không phải đồ quan nên cô gái không hề biết ông là một vị đại quan ) . Thấy cô gái xinh xắn lại ăn nói dịu dang nên ông cũng buông lời trêu chọc ” Ã ở nơi nào bán chiếu gon .?
    Xuân xanh độ mấy tuổi trăng tròn
    Có chồng chưa? Và được mấy con?
    Bà ta thấy ông ta buông lời trêu chọc nên cũng lấy làm khó chiêu nên trả trả lời một cách đanh đá ” Thiếp ở Tây Hồ bán chiếu gon
    Xuân xanh đang độ trăng tròn lẻ
    Chồng còn chưa có hỏi chi con. ?
    Nghe câu đáp lại Nguyên Trãi mới giật mình vì bị cô vỗ cho một cái đau thấu xương và cảm phục tài trí của cô ông ta không tức giận mà còn vỗ tay khen hay nữa. Sau một lúc so tài cao thấp và gặp được người quen thi lễ chào hỏi ông lúc này bà ta mới biết ông là NguyênTrãi nên quy lạy xin ra mắt và khấu đầu xin ông tha tội. . . .
    Sau đó 2 người cưới nhau
    Còn về đứa con sinh thiếu 3 tháng thì có gì là lạ biết đâu hai người ăn cơm trước kẻng thì sao.? ?
    Tề gia trị quốc bình thiên hạ. Vậy mà NguyênTrãi lại để cho vợ ……
    Xử như thế nào cho hợp đây? ??

    Thích

  7. Câu hỏi rất là chí lý. ! Nhưng chắc chắn chẳng có mấy ai trả lời trọn vẹn !
    Bà Thái hậu Nguyēn Thị Anh xét xử như thế là tướng đối hợp tình và hợp lý ! Ở đây không hề có sự tư thù cá nhân có từ trước! Mà chỉ dựa vào tội trạng hiện tại mà vợ chồng của Nguyēn Trãi gây ra mà thôi ! Do không hiểu biết tường tận vấn đề hoặc cố tình bóp méo sự thật rồi suy diễn sai lệch có mục đích riêng của mỗi cá nhân v v Nên mới làm rối loạn hết lên.
    Những gì được ghi chép lại trong sử sách, – Bản án – cách nói và ứng xử của các vị vua sau này nhất là vua Thánh Tông và lời khẩu dụ của vua Nhân Tông v v 《 ĐÃ NÓI LÊN RẤT LÀ RÕ RÀNG LÀ; ” ĐÊM HÔM ẤY VUA THÁI TÔNG VÀ VỢ CỦA NGUYÊNTRÃI SUỐT ĐÊM QUAN HỆ TÌNH DỤC VÀ BỊ THƯỢNG MÃ PHONG MÀ CHẾT “》 một cái chết đầy nhục nhã và trái với luân thường đạo lý như thế liệu có ai dám công khai ra sự thật hay không ? Cho nên mới khép vào tội là đầu độc vua là nhằm che đậy cái sự thật đầy nhục nhã ấy mà thôi !
    Vậy NguyênTrãi có bị hàm oan không. ? Xin thưa rằng ông ta không hề bị oan vì ông ta đã biết bà thiếp của mình và vua Thái Tông có quan hệ bất chính từ lâu rồi và lần này lại để cho bà ta tiếp Tục quan hệ bất chính nữa và dẫn đến một cái kết cuộc đầy thê thảm và đầy ô nhục đến như vậy !
    1/ xét về trị gia =>thì là một người thật lạ tồi tệ nhất
    2/xét về đạo quân thần => thì là một bề tôi thuộc dạng giá áo túi cơm và hèn mạt nhất ! ( Vì biết vua và thiếp của mình bày trò dan díu sa dọa, làm thương luân bại lý mà không dám liều mình can ngăn v v . . ))
    3/ Việc làm của ông đã đưa đến thảm cảnh là vợ phải mất chồng, con trẻ phải chịu cảnh mồ côi, nước thì phải mất vua v v
    =》 VẬY THÌ CÒN OAN Ở CHỖ NÀO ĐÂY ? Ở ĐÂY CHỈ OAN CHO NHỮNG NGƯỜI CÓ HỌ HÀNG VỚI ÔNG VÀ BÊN VỢ VÀ THIẾP CỦA ÔNG MÀ THÔI ! NẾU ÔNG TA KHÉO SẮP XẾP CHUYỆN CỦA GIA ĐÌNH THÌ BẢN THÂN ÔNG VÀ NGƯỜI THÂN CỦA ÔNG KHÔNG BỊ CHẾT MỘT CÁCH OAN UỔNG NHƯ VẬY !
    Mặc dù biết những người này là vô tội nhưng vì không thế nào công khai sự thật của vụ án ra được nên bà Anh và triều đình mới qui án là tội đầu độc vua , mà khung hình phạt này thật là khủng khiếp và đã có sẵn khung hình phạt rồi ! V v
    Qua đây cho ta thấy sự bất công và tàn bạo của bọn thống trị . Vì muốn che giấu một việc làm xấu xa, Bỉ ổi, đê tiện nhất mà phải sát hại không biết baonhiêu người vô tội !
    Tôi cũng được nghe nhiều thầy cô giáo và các cụ già kể cũng giống như của lão ETM vậy? Nhưng rất tiếc là những người này đã cưỡi hạt qui tiên từ lâu rồi! Nên tôi cũng không thế nào truy tìm được là họ biết được từ đâu.
    Nếu như những chuyện này có thật thì bà Nguyên Thị Lộ sinh vào năm 1412 mà thôi ! Còn vua Thái Tông được bà Phạm Thị Ngọc Trần sinh ra vào ngày 20 tháng 11 năm 1423 . Vậy bà Lộ chỉ lớn hơn vua Thái Tông là 11 tuổi mà thôi ! Như vây vào thời điểm xảy ra vụ án thì bà Lộ ở tuổi 31( âl ) còn vua Thái Tông chỉ có 19 tuổi (âl) mà thôi ! ! Còn NguyênTrãi thì 63 tuổi (âl) . Bà Lộ được chọn vào chăm sóc vua Thái Tông là từ khi chưa lên ngôi và chức quan của bà thì chẳng khác gì chức Quan Giám nữ ở bên TQ vào thời điểm ấy vậy ! Cũng như Quan Giám tên là Hách Thị của triều đại nhà Minh vậy ! Còn nhiệm vụ của chức quan này thì chắc ai cũng biết rôi ! =》 Đây là một sai lầm chết người của NguyênTrãi khi để cho bà Lộ vào làm công việc này và bản thân ông ta không sáng suốt xử lý mối quan hệ bất chính này một cách rõ ràng và dứt khoát v v nên ông mới bị lôi cuốn vào vụ án đầy oan nghiệt này.
    Xét về mọi khía cạnh kể cả về thời tiết thì chắn là vua Thái Tông đã bị 《 THƯỢNG MÃ PHONG 》 mà chết. Những người chết ở dạng này thì cũng dễ dàng nhận biết mà thôi ! Vì khi ấy CÂY GẬY vẫn hiên ngang như lúc LÂM TRẬN vậy và chỉ Thiên mãi thôi. .! 《 Còn nguyện nhân dẫn đến hiện tượng này và cách phòng – chữa trị khi bị cũng chẳng có gì là khó cả ! Có dịp tôi sẽ trình bày sau )
    Còn về việc vua Thái Tông xử trảm một số đại công thần và một số trong đó là nhạc phụ của mình và giáng chức một số bà phi và hoàng hậu v v là điều có lý do và những người này điều phạm những trọng tội không thế nào xử khác hơn được. Chẳng hạn như Lê Sát ngay từ lúc Lê Lợi còn tại vị thì cũng tỏ ra là kẻ có nhiều công lao nên cư xử rất ngang ngược kể cả giết hại người một cách tuỳ tiện mà không cần phải xét xử, tội bình thường cũng xử trảm luôn . Khi vua Thái Tông lên ngôi 1433 lúc này vua mới 10 tuổi mọi quyền hành điều nằm trong tay của ông ta thế là ông ta càng lộng hành hơn nữa kết bè kết phái giết hại vô số người vô tội v v không những thế bọn họ còn ép vua Thái Tông phải cưới con gái của họ và lập làm phi làm hậu mặc dù những người này lớn tuổi hơn vua rất là nhiều và nhà vua chẳng hề ưa thích chút nào v v và họ cũng ngang ngược như cha mẹ của họ v v Đứng trước bọn lộng quyền này! Ông rất khôn ngoan từng bước tiêu diệt từng tên một. Đây không phải là do ông hiếu sát mà là trừng trị bọn gian thần đại ác bá để trừ cái họa cho dân tộc, cho đất nước v v (Những việc làm đại gian đại ác của các vị này có ghi lại quá nhiều trong sử sách. )
    Còn Lê Ngân khi thay thế vị trí của Lê Sát thì cũng thế và còn rước thầy bà và Tượng Phật về cúng tế và thờ phụng ở trong nhà và trong cung của con gái. Mục đích là được vua Ân Sủng và sớm ngày được mang Long Thai để mà kế vị ngai vàng v v Cho nên ông ta cũng bị vua trừng trị đích đáng v v Mặc dù cha bị xử trảm và tịch biên gia sản còn bản thân của các bà phi này nhà vua chỉ giáng cấp mà thôi, Qua đó cũng cho ta thấy rõ vị vua này là như thế nào rồi !
    Riêng về bà Ngọc Dao bà cũng mắc một sai lầm rất lớn đó là phao tin là nằm mơ thấy tiên đồng ôm mặt trăng nhảy vào lòng rồi lại có mang v v điều này cho thấy bà ta cũng nhòm ngó ngôi hoàng hậu rồi ! Và bà lại là con của một vị đại quan như vậy bà đã phạm vào đại kỵ và dị ứng nhất của vua Thái Tông rồi ! Bà bị giáng chức và cho vào lãnh cung là do vua Thái Tông nghiêm xử chứ không phải là do bà Ngọc Anh nào hãm hại cả ! Nếu như bà Anh muốn hãm hại thì suốt mười mấy năm cầm quyền thì hai mẹ con của vua Thánh Tông thì làm gì mà sống sót chứ ? Không những thế sau này bà còn nhận vua Thánh Tông làm con nuôi và đưa lên ngôi báu nữa ! Còn vua Thánh Tông thì hết mực hiếu – kính nữa!
    =》 Qua đây cho ta biết rõ sự thật là giữa các bà này không hề có sự hiềm khích với nhau cả ! Tất cả là do bọn người xấu có người thân bị xử trãm đơm đặt ra mà thôi !
    Tác giả viết bài này là do tư duy yếu kém hay cố tình bóp méo sự thật rồi tự mình suy diễn một cách vô cùng bậy bạ đến như thế này vậy ? ? ?
    Bà Lộ là một người có chồng hẳn hoi mà lại công khai quan hệ bất chính rồi dẫn đến án mạng và làm chết mấy trăm người vô tội vậy mà người đời nay phải biết ơn phải dùng miếu tạc tượng để tôn thờ à ? Tác giả học ở đâu ra cái đạo lý ngược đời ấy vậy ? Vậy mà còn đem danh một nhà giáo ra khoe là khi thầy điểm mắt thì tượng đá hiển linh, hai khóe mắt trào ra 2 dòng nước chảy long lanh v v và viết một cách hào hỡi nữa chứ ?
    Tác giả có biết việc làm của bà Lộ xưa và nay điều xem là :《 ĐỒI BẠI 》 nhất không vậy ?

    Đã thích bởi 1 người

Bình luận về bài viết này