Nghiên Cứu Lịch Sử

Ngày 16/2/1959, Castro tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng Cuba và nhận chức vụ này với điều kiện phải tăng quyền hạn của Thủ tướng. Từ ngày 15 đến ngày 26/4, Castro đã đến thăm Hoa Kỳ với một phái đoàn đại diện, thuê một công ty quan hệ công chúng để thực hiện một cuộc tấn công quyến rũ và tự thể hiện mình là “người của nhân dân”. Tổng thống Hoa Kỳ Dwight D. Eisenhower tránh gặp Castro; Thay vào đó, ông đã gặp Phó Tổng thống Richard Nixon, một người mà Castro ngay lập tức không ưa. Tiếp tục đến Canada, Trinidad và Tobago, Brazil, Uruguay và Argentina, Castro đã tham dự một hội nghị kinh tế ở Buenos Aires. Ông đã không thành công khi đề xuất “Kế hoạch Marshall” trị giá 30 tỷ đô la do Hoa Kỳ tài trợ cho toàn bộ khu vực Mỹ Latin.

Sau khi tự bổ nhiệm làm chủ tịch Viện Cải cách Nông nghiệp Quốc gia (Instituto Nacional de Reforma Agraria – INRA), vào ngày 17/5/1959, Castro đã ký thành luật Cải cách Nông nghiệp Đầu tiên, giới hạn diện tích đất ở 993 mẫu Anh (4,02 km2) cho mỗi chủ sở hữu. Ông cũng cấm người nước ngoài sở hữu thêm đất đai. Các sở hữu đất đai lớn được chia nhỏ và phân chia lại: ước tính khoảng 200.000 nông dân đã nhận được đất. Đối với Castro, đây là một bước quan trọng phá vỡ sự kiểm soát của tầng lớp địa chủ khá giả đối với nền nông nghiệp của Cuba. Mặc dù phổ biến trong tầng lớp lao động, nó khiến nhiều người ủng hộ trung lưu xa lánh.

Castro cũng tự bổ nhiệm mình làm chủ tịch của Ngành Du lịch Quốc gia. Ông đã đưa ra các biện pháp không thành công để khuyến khích khách du lịch người Mỹ gốc Phi đến thăm, quảng cáo đây là thiên đường nhiệt đới không bị phân biệt chủng tộc. Các thay đổi đối với tiền lương của nhà nước đã được thực hiện: các thẩm phán và chính trị gia bị giảm lương trong khi các công chức cấp thấp được tăng lương. Vào tháng 3/1959, Castro ra lệnh giảm một nửa giá thuê đối với những người trả dưới 100 đô la một tháng, với các biện pháp được thực hiện để tăng sức mua của người dân Cuba. Năng suất giảm, và dự trữ tài chính của đất nước đã cạn kiệt chỉ trong vòng hai năm.

Mặc dù ban đầu ông từ chối công nhận chế độ của mình là ‘xã hội chủ nghĩa’, Castro đã bổ nhiệm những người ủng hộ chủ nghĩa Marx – Lenin vào các vị trí cấp cao trong chính phủ và quân đội. Đáng chú ý nhất, Che Guevara trở thành Thống đốc Ngân hàng Trung ương và sau đó là Bộ trưởng Bộ Công nghiệp. Quá chán nản, Tư lệnh Không quân Pedro Luis Díaz Lanz đã đào tẩu sang Hoa Kỳ. Mặc dù Tổng thống Urrutia đã lên tiếng tố cáo vụ đào tẩu, nhưng ông vẫn công khai bày tỏ quan ngại với ảnh hưởng ngày càng tăng của chủ nghĩa Marx. Tức giận, Castro tuyên bố từ chức thủ tướng, đổ lỗi cho Urrutia vì đã gây phức tạp cho chính phủ với tư tưởng chủ nghĩa chống Cộng đang sốt của ông. Hơn 500.000 người ủng hộ Castro đã bao vây Phủ Chủ tịch yêu cầu Urrutia từ chức, điều này đã được chấp nhận một cách hợp lệ. Vào ngày 23/7, Castro tiếp tục lại chức vụ Thủ tướng của mình và chỉ định Osvaldo Dorticós theo chủ nghĩa Marxist làm chủ tịch mới.

Castro đã sử dụng đài phát thanh và truyền hình để phát triển một “cuộc đối thoại với người dân”, đặt ra các câu hỏi và đưa ra các tuyên bố để mọi người ủng hộ. Chế độ của ông vẫn được lòng công nhân, nông dân và sinh viên, những người chiếm phần lớn dân số của đất nước, trong khi sự phản đối chủ yếu đến từ tầng lớp trung lưu. Hàng ngàn bác sĩ, kỹ sư và các chuyên gia khác đã di cư đến Florida ở Hoa Kỳ, gây ra tình trạng chảy máu chất xám về kinh tế. Chính phủ của Castro đã đàn áp những người chống đối chính phủ của ông, và bắt giữ hàng trăm người phản cách mạng. Chính phủ của Castro được cho là sử dụng tra tấn tâm lý, bắt các tù nhân biệt giam, đối xử thô bạo và hành vi đe dọa. Các nhóm dân quân chống Castro, được tài trợ bởi những người lưu vong, Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) và chính phủ Dominica của Rafael Trujillo, đã tiến hành các cuộc tấn công vũ trang và thiết lập các căn cứ du kích ở các vùng miền núi của Cuba.

Điều này dẫn đến Cuộc nổi dậy Escambray kéo dài 6 năm và có sự tham gia của nhiều binh lính hơn cuộc cách mạng. Chính phủ đã chiến thắng với quân số vượt trội và xử tử những người đầu hàng. Sau khi các biên tập viên và nhà báo bảo thủ bày tỏ thái độ thù địch với chính phủ, công đoàn của các nhà in ủng hộ Castro đã làm gián đoạn đội ngũ biên tập viên. Vào tháng 1/1960, chính phủ tuyên bố rằng mỗi tờ báo sẽ có nghĩa vụ đăng một bản “thanh minh” do công đoàn thợ in viết ở cuối bất kỳ bài báo nào chỉ trích chính phủ.

Đến năm 1960, Chiến tranh Lạnh bùng lên giữa hai siêu cường: Hoa Kỳ tư bản chủ nghĩa và Liên Xô (USSR), một nhà nước xã hội chủ nghĩa theo chủ nghĩa Marx – Lenin do Đảng Cộng sản cầm quyền. Bày tỏ sự khinh thường đối với Hoa Kỳ, Castro chia sẻ quan điểm tư tưởng của Liên Xô, thiết lập quan hệ với một số quốc gia theo chủ nghĩa Marx – Lenin. Gặp gỡ Phó Thủ tướng thứ nhất của Liên Xô Anastas Mikoyan, Castro đồng ý cung cấp cho Liên Xô đường, trái cây, sợi và da sống, đổi lại là dầu thô, phân bón, hàng hóa công nghiệp và khoản vay 100 triệu đô la.

Chính phủ Cuba đã ra lệnh cho các nhà máy lọc dầu của nước này – khi đó do các tập đoàn Shell, Esso và Standard Oil của Hoa Kỳ kiểm soát – chế biến dầu của Liên Xô, nhưng dưới áp lực của chính phủ Hoa Kỳ, họ đã từ chối. Castro đáp lại bằng cách trưng thu và quốc hữu hóa các nhà máy lọc dầu. Để trả đũa, Hoa Kỳ đã hủy nhập khẩu đường của Cuba, chỉ trích hành động quốc hữu hóa hầu hết các tài sản thuộc sở hữu của Hoa Kỳ trên hòn đảo, bao gồm các ngân hàng và nhà máy đường.

Mối quan hệ giữa Cuba và Hoa Kỳ càng thêm căng thẳng sau vụ nổ tàu Le Coubre của Pháp ở cảng Havana vào tháng 3/1960. Con tàu chở vũ khí mua từ Bỉ, nguyên nhân vụ nổ chưa bao giờ được xác định, nhưng Castro công khai bóng gió rằng chính phủ Hoa Kỳ đã phạm tội phá hoại. Ông kết thúc bài phát biểu này với “¡Patria o Muerte!” (Tổ quốc hay cái chết), một tuyên ngôn mà ông đã sử dụng nhiều trong những năm sau đó.

Lấy cảm hứng từ thành công trước đó với cuộc đảo chính Guatemala năm 1954, vào ngày 17/3/1960, Tổng thống Hoa Kỳ Eisenhower đã bí mật ủy quyền cho Cục Tình báo Trung ương (CIA) lật đổ chính phủ của Castro. Ông cung cấp cho họ một khoản ngân sách trị giá 13 triệu đô la và cho phép họ liên minh với Mafia, những kẻ đã không hài lòng về việc chính phủ của Castro đóng cửa các cơ sở kinh doanh của họ ở Cuba.

Vào ngày 13/10/1960, Hoa Kỳ cấm phần lớn xuất khẩu sang Cuba, bắt đầu một lệnh cấm vận kinh tế. Để trả đũa, INRA đã nắm quyền kiểm soát 383 doanh nghiệp do tư nhân điều hành vào ngày 14/10 và vào ngày 25/10, thêm 166 công ty Hoa Kỳ hoạt động tại Cuba đã bị tịch thu và quốc hữu hóa cơ sở của họ. Vào ngày 16/12, Hoa Kỳ đã chấm dứt hạn ngạch nhập khẩu đường của Cuba, mặt hàng xuất khẩu chính của nước này.

Vào tháng 9/1960, Castro bay đến Thành phố New York để tham dự Đại hội đồng Liên hợp quốc. Bị xúc phạm bởi thái độ của khách sạn thượng lưu Shelburne, ông và đoàn tùy tùng của mình ở lại khách sạn bình dân Theresa, tồi tàn trong khu vực nghèo khó của Harlem. Tại đây, ông đã gặp gỡ các nhà báo và những nhân vật dân quyền như Malcolm X. Ông cũng gặp Thủ tướng Liên Xô Nikita Khrushchev và hai nhà lãnh đạo đã công khai nêu bật tình trạng nghèo đói mà công dân Hoa Kỳ phải đối mặt ở các khu vực như Harlem. Castro mô tả New York là một thành phố của sự đàn áp đối với những người Mỹ da đen.

Mối quan hệ giữa Castro và Khrushchev rất nồng ấm: họ vỗ tay cho các bài phát biểu của nhau tại Đại hội đồng. Mặc dù Castro công khai phủ nhận là một người theo chủ nghĩa xã hội, nhưng Khrushchev đã thông báo với đoàn tùy tùng của mình rằng người Cuba sẽ trở thành “ngọn hải đăng của Chủ nghĩa xã hội ở Mỹ Latin.”

Sau đó, được bốn nhà xã hội chủ nghĩa khác ủng hộ: Bí thư thứ nhất Ba Lan Władysław Gomułka, Chủ tịch Bulgaria Todor Zhivkov, Tổng thống Ai Cập Gamal Abdel Nasser và Thủ tướng Ấn Độ Jawaharlal Nehru. Ủy ban Fair Play cho Cuba đã tổ chức tiệc chiêu đãi buổi tối cho Castro, với sự tham dự của Allen Ginsberg (một nhà thơ và nhà văn người Mỹ, phản đối mạnh mẽ chủ nghĩa quân phiệt, chủ nghĩa duy vật kinh tế), Langston Hughes (nhà thơ, nhà hoạt động xã hội, tiểu thuyết gia, nhà viết kịch người Mỹ, một nhà lãnh đạo của thời kỳ Phục hưng Harlem), C. Wright Mills (nhà xã hội học người Mỹ, và là giáo sư xã hội học tại Đại học Columbia từ năm 1946 cho đến khi ông qua đời năm 1962) và IF Stone (một nhà báo điều tra, nhà văn và tác giả người Mỹ).

Castro trở về Cuba vào ngày 28/9. Ông lo sợ về một cuộc đảo chính do Hoa Kỳ hậu thuẫn và năm 1959 đã chi 120 triệu đô la cho vũ khí của Liên Xô, Pháp và Bỉ. Với ý định xây dựng quân đội lớn nhất ở Mỹ Latin, đến đầu năm 1960, chính phủ đã tăng gấp đôi quy mô lực lượng vũ trang Cuba.

Lo sợ các phần tử phản cách mạng trong quân đội, chính phủ đã thành lập một Lực lượng Dân quân Nhân dân để trang bị cho những công dân có lợi cho cách mạng, và đào tạo ít nhất 50.000 người ủng hộ về kỹ thuật chiến đấu. Vào tháng 9/1960, họ thành lập Ủy ban Phòng thủ Cách mạng (CDR), một tổ chức dân sự trên toàn quốc thực hiện gián điệp khu vực lân cận để ngăn chặn các hoạt động “phản cách mạng” và có thể hỗ trợ quân đội trong trường hợp bị xâm lược. Họ cũng tổ chức các chiến dịch giáo dục và y tế. 80% dân số Cubatham gia vào CDR. Castro tuyên bố chính quyền mới là một nền dân chủ trực tiếp, trong đó dân chúng Cuba có thể tập hợp hàng loạt tại các cuộc biểu tình và bày tỏ ý chí dân chủ của họ.

Kết quả là, ông từ chối sự cần thiết của các cuộc bầu cử, tuyên bố rằng các hệ thống dân chủ đại diện phục vụ lợi ích của giới tinh hoa kinh tế xã hội. Ngược lại, các nhà phê bình lên án chế độ mới là phi dân chủ. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Christian Herter thông báo rằng Cuba đang áp dụng mô hình cai trị cộng sản của Liên Xô, với một nhà nước độc đảng, sự kiểm soát của chính phủ đối với các tổ chức công đoàn, đàn áp quyền tự do dân sự và không có tự do ngôn luận và báo chí.

Chính phủ của Castro nhấn mạnh đến các dự án xã hội nhằm cải thiện mức sống của Cuba. Tập trung chủ yếu vào giáo dục, và trong 30 tháng đầu tiên của chính phủ Castro, nhiều lớp học đã được mở hơn so với 30 năm trước đó. Hệ thống giáo dục tiểu học của Cuba cung cấp chương trình vừa học vừa làm, với một nửa thời gian dành cho lớp học và nửa thời gian còn lại dành cho hoạt động hiệu quả.

Chăm sóc sức khỏe được quốc hữu hóa và mở rộng, với các trung tâm y tế nông thôn và phòng khám đa khoa thành thị được mở trên khắp hòn đảo, cung cấp viện trợ y tế miễn phí. Việc tiêm chủng phổ cập phòng chống các bệnh ở trẻ em đã được triển khai, và tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh đã giảm đáng kể. Khía cạnh thứ ba của các chương trình xã hội là xây dựng cơ sở hạ tầng, trong vòng sáu tháng đầu tiên của chính phủ Castro, 600 dặm đường xá đã được xây dựng trên khắp hòn đảo, trong khi 300 triệu đô la được chi cho các chương trình cấp nước và vệ sinh. Hơn 800 ngôi nhà được xây dựng hàng tháng trong những năm đầu của chính quyền nhằm cắt giảm tình trạng vô gia cư, trong khi các nhà trẻ và trung tâm chăm sóc trẻ ban ngày được mở cho trẻ em và các trung tâm khác được mở cho người tàn tật và người già.

Vào tháng 1/1961, Castro ra lệnh cho Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Havana giảm 300 nhân viên, nghi ngờ nhiều người là gián điệp. Hoa Kỳ phản ứng bằng cách chấm dứt quan hệ ngoại giao và tăng tài trợ của CIA cho những người bất đồng chính kiến ​​lưu vong, những chiến binh này bắt đầu tấn công các tàu buôn bán với Cuba, và ném bom các nhà máy, cửa hàng và nhà máy đường.

Cả Eisenhower và người kế nhiệm John F. Kennedy đều ủng hộ một kế hoạch của CIA để hỗ trợ một lực lượng dân quân bất đồng chính kiến, Mặt trận Cách mạng Dân chủ, để xâm lược Cuba và lật đổ Castro, dẫn đến Cuộc xâm lược Vịnh Con lợn vào tháng 4/1961.

Vào ngày 15/4, chiếc B-26 do CIA cung cấp đã ném bom ba sân bay quân sự của Cuba. Hoa Kỳ thông báo rằng thủ phạm là các phi công của lực lượng không quân Cuba đào tẩu, nhưng Castro đã tiết lộ những tuyên bố này là thông tin sai sự thật. Lo sợ bị xâm lược, ông đã ra lệnh bắt giữ từ 20.000 đến 100.000 người bị tình nghi là phản cách mạng, công khai tuyên bố rằng: Điều mà bọn đế quốc không thể tha thứ cho chúng ta, là chúng ta đã thực hiện một cuộc cách mạng Xã hội Chủ nghĩa dưới mũi tên của chúng. Đây là thông báo đầu tiên của ông rằng chính phủ là xã hội chủ nghĩa.

CIA và Mặt trận Cách mạng Dân chủ đã có một đội quân 1.400 người gọi là Lữ đoàn 2506, ở Nicaragua. Vào ban đêm, Lữ đoàn 2506 đổ bộ dọc theo Vịnh Con Heo của Cuba, và giao tranh với lực lượng dân quân cách mạng địa phương. Castro ra lệnh cho Đội trưởng José Ramón Fernández mở cuộc phản công.

Sau khi tấn công vào tàu của kẻ xâm lược và đưa quân tiếp viện, Castro buộc Lữ đoàn đầu hàng vào ngày 20/4. Ông đã ra lệnh cho 1189 phiến quân bị bắt phải được thẩm vấn bởi một hội đồng nhà báo trên truyền hình trực tiếp, đích thân đảm nhiệm việc thẩm vấn vào ngày 25/4. 14 người đã bị đưa ra xét xử vì tội danh phản cách mạng, trong khi những người khác được trả về Hoa Kỳ để đổi lấy thuốc men và thực phẩm trị giá 25 triệu đô la Mỹ.

Chiến thắng của Castro là một biểu tượng mạnh mẽ trên khắp châu Mỹ Latin, nhưng nó cũng làm gia tăng sự phản đối nội bộ chủ yếu giữa những người Cuba thuộc tầng lớp trung lưu, những người đã bị giam giữ trước cuộc xâm lược. Mặc dù hầu hết được trả tự do trong vòng vài ngày, nhiều người đã rời Cuba đến Hoa Kỳ và lập nghiệp ở Florida.

Hợp nhất “Cuba xã hội chủ nghĩa”, Castro thống nhất MR-26-7, Đảng xã hội bình dân và Ban chỉ đạo cách mạng thành một đảng cầm quyền dựa trên nguyên tắc tập trung dân chủ của chủ nghĩa Lenin: Các tổ chức cách mạng tổng hợp (Organisation Revolucionarias Integradas – ORI), đổi tên thành Đảng thống nhất của Cách mạng xã hội chủ nghĩa Cuba (PURSC) năm 1962. Mặc dù Liên Xô đã do dự về việc Castro chấp nhận chủ nghĩa xã hội, quan hệ với Liên Xô ngày càng sâu sắc. Castro đã gửi Fidelito (con trai cả của ông) đi học ở Moscow và trong khi các kỹ thuật viên đầu tiên của Liên Xô đến vào tháng 6. Castro đã được trao Giải thưởng Hòa bình Lenin.

Vào tháng 12/1961, Castro tự xưng là một người theo chủ nghĩa Marx – Lenin, và trong Tuyên ngôn Havana lần thứ hai, ông đã kêu gọi các nước Mỹ Latin vươn lên trong cuộc cách mạng. Đáp lại, Hoa Kỳ đã thúc đẩy thành công Tổ chức các Quốc gia Châu Mỹ trục xuất Cuba. Liên Xô đã khiển trách riêng Castro về sự liều lĩnh, mặc dù ông đã nhận được lời khen ngợi từ Trung Quốc.

Bất chấp mối quan hệ ý thức hệ với Trung Quốc, trong thời kỳ Chia rẽ Xô-Trung, Cuba đã liên minh với những người Liên Xô giàu có hơn, những người đã cung cấp viện trợ kinh tế và quân sự. ORI bắt đầu định hình Cuba bằng cách sử dụng mô hình Liên Xô, đàn áp các đối thủ chính trị và những kẻ lệch lạc xã hội như gái mại dâm và người đồng tính luyến ái, Castro coi hai cái này là một đặc điểm tư sản.

Các quan chức chính phủ đã lên tiếng phản đối sự kỳ thị đồng tính của ông, nhưng nhiều người đồng tính đã bị buộc phải tham gia vào Đơn vị quân đội để hỗ trợ sản xuất (Unidades Militares de Ayuda a la Producción – UMAP), điều mà Castro nhận trách nhiệm và hối hận vì là một “sự bất công lớn” vào năm 2010.

Đến năm 1962, nền kinh tế Cuba sa sút nghiêm trọng, kết quả của việc quản lý kinh tế kém và năng suất thấp cùng với lệnh cấm vận thương mại của Hoa Kỳ. Tình trạng thiếu lương thực dẫn đến các cuộc biểu tình ở Cárdenas. Các báo cáo an ninh chỉ ra rằng nhiều người Cuba liên kết thắt lưng buộc bụng với “Những người cộng sản cũ” của PSP (Đảng Xã hội Bình dân được thành lập vào năm 1925 với tên gọi Đảng Cộng sản Cuba), trong khi Castro coi một số người trong số họ – cụ thể là Aníbal Escalante và Blas Roca – trung thành quá mức với Moscow. Vào tháng 3 năm 1962, Castro loại bỏ những người “Cộng sản cũ” nổi bật nhất khỏi chức vụ, gán cho họ là “bè phái”. Trên phương diện cá nhân, Castro ngày càng cô đơn và quan hệ của ông với Che Guevara trở nên căng thẳng khi người này ngày càng chống Liên Xô và thân Trung Quốc.

Yếu hơn về mặt quân sự so với NATO, Khrushchev muốn lắp đặt tên lửa hạt nhân R-12 MRBM của Liên Xô trên lãnh thổ Cuba để cân bằng sức mạnh. Mặc dù mâu thuẫn, Castro đồng ý, tin rằng điều đó sẽ đảm bảo an toàn cho Cuba và nâng cao sự nghiệp của chủ nghĩa xã hội. Được đảm bảo bí mật, chỉ có anh em nhà Castro, Guevara, Dorticós và giám đốc an ninh Ramiro Valdés biết toàn bộ kế hoạch. Sau khi phát hiện ra nó thông qua trinh sát trên không, vào tháng 10, Hoa Kỳ đã thực hiện một cuộc cách ly trên toàn đảo để tìm kiếm các tàu đi đến Cuba, làm dấy lên Cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba.

Hoa Kỳ coi các tên lửa là tấn công, mặc dù Castro khẳng định chúng đang phòng thủ. Castro thúc giục Khrushchev đe dọa tấn công hạt nhân vào Hoa Kỳ nếu Cuba bị tấn công, nhưng Khrushchev tránh chiến tranh hạt nhân. Castro đã bị loại khỏi các cuộc đàm phán, trong đó Khrushchev đồng ý loại bỏ các tên lửa để đổi lấy cam kết của Hoa Kỳ không xâm lược Cuba và hiểu rằng Hoa Kỳ sẽ loại bỏ các MRBM của họ khỏi Thổ Nhĩ Kỳ và Ý. Cảm thấy bị Khrushchev phản bội, Castro rất tức giận và nhanh chóng đổ bệnh.

Đề xuất một kế hoạch 5 điểm, Castro yêu cầu Hoa Kỳ chấm dứt lệnh cấm vận, ngừng hỗ trợ những người bất đồng chính kiến, ngừng vi phạm không gian và lãnh hải của Cuba và rút khỏi Căn cứ Hải quân Vịnh Guantanamo. Khi trình bày những yêu cầu này với U Thant, Tổng thư ký Liên hợp quốc đang viếng thăm, Hoa Kỳ đã phớt lờ chúng, và đến lượt Castro từ chối cho phép đoàn thanh tra của Liên hợp quốc vào Cuba.

Vào tháng 2/1963, Castro nhận được một lá thư cá nhân từ Khrushchev, mời ông đến thăm Liên Xô. Vô cùng xúc động, Castro đã đến vào tháng 4 và ở lại trong năm tuần. Ông đã đến thăm 14 thành phố, phát biểu một cuộc mít tinh ở Quảng trường Đỏ và xem cuộc diễu hành Ngày tháng Năm từ Điện Kremlin, được trao bằng tiến sĩ danh dự từ Đại học Tổng hợp Moscow và trở thành người nước ngoài đầu tiên nhận Huân chương của Lenin. Castro trở lại Cuba với những ý tưởng mới; lấy cảm hứng từ tờ báo Pravda của Liên Xô, ông đã hợp nhất Hoy và Revolución thành một nhật báo mới, Granma, và giám sát đầu tư lớn vào thể thao Cuba giúp nâng cao danh tiếng thể thao quốc tế. Chính phủ đồng ý tạm thời cho phép di cư cho bất kỳ ai khác ngoài nam giới từ 15 đến 26 tuổi, do đó loại bỏ hàng nghìn đối thủ của chính phủ.

Năm 1963, mẹ ông qua đời. Đây là lần cuối cùng đời tư của ông được báo chí Cuba đưa tin. Năm 1964, Castro trở lại Moscow, chính thức ký một thỏa thuận thương mại đường mới có thời hạn 5 năm, nhưng cũng để thảo luận về các yếu tố phân nhánh của vụ ám sát John F. Kennedy.

Vào tháng 10/1965, các Tổ chức Cách mạng Hợp nhất chính thức được đổi tên thành “Đảng Cộng sản Cuba” và công bố tư cách thành viên của Ủy ban Trung ương. Bất chấp sự nghi ngờ của Liên Xô, Castro tiếp tục kêu gọi cuộc cách mạng toàn cầu và tài trợ cho các chiến binh cánh tả. Ông ủng hộ “dự án Andean” của Che Guevara, một kế hoạch không thành công nhằm thiết lập một phong trào du kích ở vùng cao nguyên của Bolivia, Peru và Argentina, đồng thời cho phép các nhóm cách mạng trên khắp thế giới, từ Việt Cộng đến Black Panthers, được đào tạo ở Cuba.

Ông coi châu Phi bị phương Tây thống trị đã chín muồi cho cuộc cách mạng, và gửi quân đội và y tế đến hỗ trợ chế độ xã hội chủ nghĩa của Ahmed Ben Bella ở Algeria trong Chiến tranh Cát. Ông cũng liên minh với chính phủ xã hội chủ nghĩa của Alphonse Massemba-Débat ở Cộng hòa Congo, và vào năm 1965 Castro ủy quyền cho Guevara đến Cộng hòa Dân chủ Congo để đào tạo những người cách mạng chống lại chính phủ được phương Tây hậu thuẫn.

Castro đã rất buồn khi Guevara sau đó bị giết bởi quân đội do CIA hậu thuẫn ở Bolivia vào tháng 10/1967 và công khai quy kết đó là do Che không quan tâm đến sự an toàn của bản thân.

Năm 1966, Castro tổ chức Hội nghị ba lục địa gồm Châu Phi, Châu Á và Châu Mỹ Latin tại Havana, tiếp tục khẳng định mình là một quan trọng trên trường thế giới. Từ hội nghị này, Castro đã thành lập Tổ chức Đoàn kết Mỹ Latinh (OLAS), tổ chức này thông qua khẩu hiệu: Nhiệm vụ của một cuộc cách mạng là làm nên cuộc cách mạng, biểu thị rằng Havana đã lãnh đạo phong trào cách mạng Mỹ Latin. Vai trò ngày càng tăng của Castro trên trường thế giới đã làm căng thẳng mối quan hệ của ông với Liên Xô, hiện nằm dưới sự lãnh đạo của Leonid Brezhnev. Khẳng định nền độc lập của Cuba, Castro từ chối ký Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân, tuyên bố Liên Xô và Hoa Kỳ đang cố gắng thống trị Thế giới thứ ba.

Đổi lại, người trung thành với Liên Xô Aníbal Escalante bắt đầu tổ chức một mạng lưới chính phủ đối lập với Castro, mặc dù vào tháng 1/1968, ông và những người ủng hộ bị bắt vì chuyển bí mật quốc gia cho Moscow. Castro cuối cùng cũng phải chấp nhận áp lực của Brezhnev và vào tháng 8/1968, tố cáo Mùa xuân Praha là do một “đám phản động PX” cầm đầu và ca ngợi cuộc xâm lược Tiệp Khắc của Liên Xô.

Bị ảnh hưởng bởi Đại nhảy vọt của Trung Quốc, vào năm 1968, Castro tuyên bố cuộc Tổng tấn công cách mạng vĩ đại, đóng cửa tất cả các cửa hàng và doanh nghiệp tư nhân còn lại và tố cáo chủ sở hữu của họ là những kẻ phản cách mạng. Vào tháng 1/1969, Castro công khai kỷ niệm 10 năm cầm quyền của mình tại Quảng trường Cách mạng, nhân cơ hội này để hỏi đám đông tập hợp xem họ có chịu giảm khẩu phần đường hay không, phản ánh các vấn đề kinh tế của đất nước.

Phần lớn sản lượng đường được chuyển cho Liên Xô, nhưng vụ mùa năm 1969 bị thiệt hại nặng nề do một cơn bão, chính phủ đã hoãn những ngày nghỉ lễ 1969/70 để kéo dài thời gian thu hoạch. Tuy nhiên, nước này đã thất bại trong hạn ngạch sản xuất đường của năm đó. Castro công khai đề nghị từ chức, nhưng đám đông tập hợp đã phủ nhận ý tưởng này.

Bất chấp những vấn đề kinh tế của Cuba, nhiều cải cách xã hội của Castro vẫn được ưa chuộng, với phần lớn người dân ủng hộ “Thành tựu của Cách mạng” trong giáo dục, chăm sóc y tế và xây dựng đường xá, cũng như chính sách “dân chủ trực tiếp” của chính phủ. Cuba đã chuyển sang Liên Xô để được giúp đỡ về kinh tế, và từ năm 1970 đến năm 1972, các nhà kinh tế Liên Xô đã quy hoạch lại và tổ chức nền kinh tế Cuba, thành lập Ủy ban Hợp tác Kinh tế, Khoa học và Kỹ thuật Cuba-Liên Xô, trong khi Thủ tướng Liên Xô Alexei Kosygin đến thăm vào năm 1971. Vào tháng 7/1972, Cuba gia nhập Hội đồng Tương trợ Kinh tế (Comecon), một tổ chức kinh tế của các quốc gia xã hội chủ nghĩa, mặc dù điều này càng hạn chế nền kinh tế của Cuba đối với sản xuất nông nghiệp.

Vào tháng 5/1970, nhóm bất đồng chính kiến ​​Alpha 66 có trụ sở tại Florida đã đánh chìm hai tàu đánh cá của Cuba và bắt giữ thủy thủ đoàn của họ, yêu cầu trả tự do cho các thành viên Alpha 66 đang bị giam giữ ở Cuba. Dưới áp lực của Hoa Kỳ, các con tin đã được thả và Castro chào đón họ trở lại như những người hùng. Vào tháng 4/1971, Castro bị quốc tế lên án vì đã ra lệnh bắt giữ nhà thơ bất đồng chính kiến ​​Herberto Padilla.

Khi Padilla lâm bệnh, Castro đã đến thăm anh ta trong bệnh viện. Nhà thơ đã được trả tự do sau khi công khai thú nhận tội lỗi của mình. Ngay sau đó, chính phủ thành lập Hội đồng Văn hóa Quốc gia để đảm bảo rằng các trí thức và nghệ sĩ ủng hộ chính quyền.
Tháng 11/1971, ông có chuyến thăm cấp nhà nước tới Chile, nơi Tổng thống xã hội chủ nghĩa Salvador Allende được bầu làm người đứng đầu liên minh cánh tả. Castro ủng hộ những cải cách xã hội chủ nghĩa của Allende, nơi ông đã đi thăm đất nước để có các bài phát biểu và họp báo.

Bị nghi ngờ về các phần tử cánh hữu trong quân đội Chile, Castro khuyên Allende nên thanh trừng những phần tử này trước khi họ dẫn đầu một cuộc đảo chính. Castro đã đúng: năm 1973, quân đội Chile tiến hành một cuộc đảo chính, cấm bầu cử, hành quyết hàng nghìn người và thành lập quân đội do Tổng tư lệnh Augusto Pinochet lãnh đạo.

Castro tiếp tục đến Tây Phi để gặp Chủ tịch Guinea theo chủ nghĩa xã hội Sékou Touré, tại đây ông thông báo với đám đông người Guinea rằng Touré là nhà lãnh đạo vĩ đại nhất của châu Phi. Sau đó, ông đã thực hiện một chuyến công du kéo dài bảy tuần thăm các đồng minh khác ở châu Phi và Á-Âu: Algeria, Bulgaria, Hungary, Ba Lan, Đông Đức, Tiệp Khắc và Liên Xô. Trong mỗi chuyến đi, ông luôn háo hức được gặp gỡ những người dân bình thường bằng cách đến thăm các nhà máy và trang trại, trò chuyện và nói đùa với họ.

Mặc dù công khai ủng hộ các chính phủ này, nhưng riêng tư, ông kêu gọi họ làm nhiều hơn nữa để hỗ trợ các phong trào cách mạng ở các nơi khác trên thế giới, đặc biệt là trong Chiến tranh Việt Nam.
Tháng 9/1973, ông trở lại Alger (thủ đô Algieria) để tham dự Hội nghị thượng đỉnh lần thứ tư của Phong trào Không liên kết (NAM). Nhiều thành viên NAM đã chỉ trích sự tham dự của Castro, cho rằng Cuba liên kết với Hiệp ước Warsaw và do đó không nên tham dự hội nghị, đặc biệt khi ông ca ngợi Liên Xô trong một bài phát biểu khẳng định rằng nước này không theo chủ nghĩa đế quốc. Khi

Chiến tranh Yom Kippur nổ ra vào tháng 10/1973 giữa Israel và liên quân Ả Rập do Ai Cập và Syria dẫn đầu, chính phủ của Castro đã cử 4.000 quân để ngăn chặn các lực lượng Israel tiến vào lãnh thổ Syria. Năm 1974, Cuba cắt đứt quan hệ với Israel vì cách đối xử với người Palestine trong cuộc xung đột Israel-Palestine và mối quan hệ ngày càng thân thiết của họ với Hoa Kỳ. Điều này khiến ông được các nhà lãnh đạo khắp thế giới Ả Rập kính trọng, đặc biệt là từ tổng thống Libya Muammar Gaddafi, người đã trở thành bạn và đồng minh của ông.

Vào tháng 11/1975, ông ra lệnh cho 230 cố vấn quân sự đến Nam Phi để hỗ trợ MPLA theo chủ nghĩa Marxist trong Nội chiến Angola. Khi Hoa Kỳ và Nam Phi tăng cường hỗ trợ FLNA và UNITA đối lập, Castro đã điều thêm 18.000 quân tới Angola, lực lượng này đóng vai trò chính trong việc buộc Nam Phi phải rút lui. Tới Angola, Castro đã tổ chức lễ kỷ niệm với Chủ tịch Agostinho Neto, Ahmed Sékou Touré của Guinea và Tổng thống Guinea-Bissau Luís Cabral, nơi họ đồng ý hỗ trợ chính phủ cộng sản Mozambique chống lại RENAMO trong Nội chiến Mozambique.

Vào tháng 2, Castro đã đến thăm Algeria và Libya và dành mười ngày với Muammar Gaddafi trước khi tham dự các cuộc hội đàm với chính phủ theo chủ nghĩa Marx ở Nam Yemen. Từ đó, ông đến Somalia, Tanzania, Mozambique và Angola, nơi ông được đám đông chào đón như một anh hùng vì vai trò của Cuba trong việc chống lại Nam Phi thời kỳ Apartheid.

Năm 1977, Chiến tranh Ogaden nổ ra khi Somalia xâm lược Ethiopia. Mặc dù từng là đồng minh của Tổng thống Somali Siad Barre, Castro đã cảnh báo ông không nên hành động như vậy và Cuba đứng về phía chính phủ theo chủ nghĩa Marx của Mengistu Haile Mariam ở Ethiopia. Ông đã gửi quân đội dưới sự chỉ huy của tướng Arnaldo Ochoa để hỗ trợ quân đội Ethiopia đang bị áp đảo. Sau khi đẩy lùi người Somalia, Mengistu sau đó ra lệnh cho người Ethiopia đàn áp Mặt trận Giải phóng Nhân dân Eritrean, một biện pháp mà Castro từ chối ủng hộ.

Castro mở rộng sự hỗ trợ cho các phong trào cách mạng Mỹ Latin, cụ thể là Mặt trận Giải phóng Quốc gia Sandinista trong việc lật đổ chính phủ cực hữu Nicaragua của Anastasio Somoza Debayle vào tháng 7/1979. Những người chỉ trích Castro cáo buộc chính phủ đã lãng phí sinh mạng của người Cuba trong những nỗ lực quân sự này. Trung tâm vì một Cuba Tự do do Tổ chức chống Castro Carthage tài trợ đã tuyên bố rằng ước tính có khoảng 14.000 người Cuba đã thiệt mạng trong các hành động quân sự của nước ngoài với Cuba.

Năm đó, Cuba đã trải qua một sự khủng hoảng kinh tế, chủ yếu do giá đường quốc tế cao, nhưng cũng bị ảnh hưởng bởi các khoản tín dụng thương mại mới với Canada, Argentina và các khu vực Tây Âu. Một số quốc gia châu Mỹ Latin bắt đầu kêu gọi tái gia nhập Cuba vào Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS).

Chính phủ Cuba đã triệu tập Đại hội toàn quốc lần thứ nhất của Đảng Cộng sản Cuba, qua đó chính thức công bố quy chế của Cuba là một nhà nước xã hội chủ nghĩa, họ thông qua một hiến pháp mới dựa trên mô hình của Liên Xô, bãi bỏ chức vụ Tổng thống và Thủ tướng. Castro nắm quyền chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng mới được thành lập, khiến ông vừa là nguyên thủ quốc gia vừa là người đứng đầu chính phủ.

Năm 1979, Hội nghị của Phong trào Không liên kết (NAM) được tổ chức tại Havana, nơi Castro được chọn làm chủ tịch NAM, vị trí mà ông giữ cho đến năm 1982. Với tư cách là Chủ tịch NAM và đại diện Cuba, ông đã xuất hiện tại Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 10/1979 và có bài phát biểu về sự chênh lệch giàu nghèo trên thế giới. Bài phát biểu của ông đã nhận được nhiều tràng pháo tay từ các nhà lãnh đạo thế giới khác, mặc dù vị thế của ông ở NAM đã bị tổn hại do Cuba kiêng cữ trước việc Đại hội đồng Liên Hợp Quốc lên án Chiến tranh Liên Xô-Afghanistan.

Quan hệ của Cuba trên khắp Bắc Mỹ được cải thiện dưới thời Tổng thống Mexico Luis Echeverría, Thủ tướng Canada Pierre Trudeau và Tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter. Carter tiếp tục chỉ trích việc Cuba vi phạm nhân quyền, nhưng đã áp dụng một cách tiếp cận tôn trọng và đã thu hút được sự chú ý của Castro. Xét thấy Carter có ý tốt và chân thành, Castro đã trả tự do cho một số tù nhân chính trị và cho phép một số người Cuba lưu vong đến thăm họ hàng trên đảo, hy vọng rằng Carter sẽ bãi bỏ lệnh cấm vận kinh tế và ngăn chặn sự hỗ trợ của CIA đối với những người bất đồng chính kiến.

Đến những năm 1980, nền kinh tế Cuba lại gặp khó khăn, sau sự sụt giảm giá đường trên thị trường và vụ thu hoạch tàn lụi vào năm 1979. Tuyệt vọng vì tiền, chính phủ Cuba đã bí mật bán bớt các bức tranh từ các bộ sưu tập quốc gia và buôn bán bất hợp pháp hàng điện tử của Hoa Kỳ thông qua Panama. Ngày càng có nhiều người Cuba chạy sang Florida, những người bị Castro coi là “cặn bã”. Trong một sự cố, 10.000 người Cuba đã xông vào Đại sứ quán Peru yêu cầu tị nạn và vì vậy Hoa Kỳ đồng ý rằng họ sẽ chấp nhận 3.500 người tị nạn. Castro thừa nhận rằng những người muốn rời đi có thể làm như vậy từ cảng Mariel. Hàng trăm chiếc thuyền đến từ Hoa Kỳ, dẫn đến một cuộc di cư hàng loạt lên tới 120.000 người.

Chính phủ của Castro đã lợi dụng tình hình bằng cách chất những tên tội phạm và người bệnh tâm thần lên những con thuyền đến Florida. Năm 1980, Ronald Reagan trở thành tổng thống Hoa Kỳ và sau đó theo đuổi đường lối cứng rắn chống Castro, và đến năm 1981, Castro cáo buộc Hoa Kỳ tiến hành chiến tranh sinh học chống lại Cuba.

Mặc dù coi thường chính quyền quân sự cánh hữu của Argentina, Castro đã ủng hộ họ trong cuộc Chiến tranh Falklands năm 1982 chống lại Vương quốc Anh và đề nghị viện trợ quân sự cho người Argentina. Castro ủng hộ Phong trào của phe cánh tả giành chính quyền ở Grenada vào năm 1979, cử bác sĩ, giáo viên và kỹ thuật viên đến hỗ trợ sự phát triển của đất nước, đồng thời kết bạn với Tổng thống Grenadine Maurice Bishop. Khi Bishop bị sát hại trong một cuộc đảo chính được Liên Xô hậu thuẫn bởi nhà Marxist theo đường lối cứng rắn vào tháng 10/1983, Castro thận trọng tiếp tục ủng hộ chính phủ của Grenada.

Tuy nhiên, Hoa Kỳ đã sử dụng cuộc đảo chính làm cơ sở để xâm lược hòn đảo. Các công nhân xây dựng Cuba đã chết trong cuộc xung đột, với Castro tố cáo cuộc xâm lược và so sánh Hoa Kỳ với Đức QX. Castro lo sợ về một cuộc xâm lược của Hoa Kỳ đối với Nicaragua và đã cử Arnaldo Ochoa huấn luyện các Sandinistas trong chiến tranh du kích, nhưng nhận được rất ít sự hỗ trợ từ Liên Xô.

Bắt đầu từ những năm 1990, Castro đã lãnh đạo Cuba trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế được gọi là Thời kỳ Đặc biệt. Trong thập kỷ này, Castro đã thực hiện nhiều thay đổi đối với nền kinh tế Cuba. Castro đã cải tổ Chủ nghĩa xã hội Cuba do vừa rút khỏi sự hậu thuẫn của Liên Xô. Năm 1985, Mikhail Gorbachev trở thành Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô. Là một nhà cải cách, ông đã thực hiện các biện pháp nhằm tăng cường tự do báo chí (glasnost) và phân quyền kinh tế (perestroika) trong một nỗ lực củng cố chủ nghĩa xã hội.

Giống như nhiều nhà phê bình chủ nghĩa Marx chính thống, Castro sợ rằng các cải cách sẽ làm suy yếu nhà nước xã hội chủ nghĩa và cho phép các phần tử tư bản giành lại quyền kiểm soát.

Gorbachev chấp nhận yêu cầu của Hoa Kỳ giảm hỗ trợ cho Cuba, khiến quan hệ Cuba-Liên Xô xấu đi. Khi Gorbachev đến thăm Cuba vào tháng 4/1989, ông thông báo cho Castro rằng perestroika có nghĩa là chấm dứt trợ cấp cho Cuba. Bỏ qua những lời kêu gọi tự do hóa theo gương Liên Xô, Castro tiếp tục trấn áp những người bất đồng chính kiến ​​trong nội bộ và đặc biệt theo dõi quân đội, mối đe dọa chính đối với chính phủ.

Một số sĩ quan quân đội cấp cao, bao gồm Ochoa và Tony de la Guardia, đã bị điều tra về tội tham nhũng và đồng lõa trong buôn lậu cocaine, bị xét xử và hành quyết vào năm 1989, bất chấp những lời kêu gọi khoan hồng. Theo lời khuyên y tế của ông vào tháng 10/1985, Castro đã từ bỏ thường xuyên hút xì gà Cuba, giúp làm gương cho phần còn lại của dân chúng. Castro trở nên say mê trong việc tố cáo vấn đề nợ của Thế giới thứ ba, cho rằng Thế giới thứ ba sẽ không bao giờ thoát khỏi món nợ mà các ngân hàng và chính phủ của Thế giới thứ nhất đã áp đặt lên nó. Năm 1985, Havana đã tổ chức năm hội nghị quốc tế về vấn đề nợ của thế giới.

Đến tháng 11/1987, Castro bắt đầu dành nhiều thời gian hơn cho Nội chiến Angola, trong đó những người theo chủ nghĩa Marx đã rút lui. Tổng thống Angola José Eduardo dos Santos đã kêu gọi thành công thêm quân đội Cuba, và Castro sau đó thừa nhận rằng ông dành nhiều thời gian cho Angola hơn là tình hình trong nước, tin rằng một chiến thắng sẽ dẫn đến sự sụp đổ của chế độ phân biệt chủng tộc. Gorbachev kêu gọi đàm phán chấm dứt xung đột và vào năm 1988, tổ chức một cuộc đàm phán bốn bên giữa Liên Xô, Hoa Kỳ, Cuba và Nam Phi, họ đồng ý rằng tất cả quân đội nước ngoài sẽ rút khỏi Angola. Castro tức giận trước cách tiếp cận của Gorbachev, ông tin rằng ông ta đang từ bỏ hoàn cảnh của người nghèo trên thế giới.

Ở Đông Âu, các chính phủ xã hội chủ nghĩa rơi vào tay các nhà cải cách tư bản từ năm 1989 đến năm 1991 và nhiều nhà quan sát phương Tây cũng mong đợi điều tương tự ở Cuba. Ngày càng bị cô lập, Cuba cải thiện quan hệ với chính phủ cánh hữu của Manuel Noriega ở Panama – bất chấp sự căm ghét cá nhân của Castro đối với Noriega – nhưng Noriega đã bị lật đổ trong một cuộc xâm lược của Hoa Kỳ vào tháng 12/1989.

Vào tháng 2/1990, các đồng minh của Castro ở Nicaragua, Chủ tịch Daniel Ortega và Sandinistas, đã bị Liên minh Đối lập Quốc gia do Hoa Kỳ tài trợ, đánh bại trong một cuộc bầu cử. Với sự sụp đổ của Khối phía Đông, Hoa Kỳ đã giành được đa số phiếu cho một nghị quyết lên án các vi phạm nhân quyền của Cuba tại Ủy ban Nhân quyền Liên hợp quốc ở Geneva, Thụy Sĩ. Cuba khẳng định rằng đây là biểu hiện bá quyền của Hoa Kỳ, và từ chối cho phép một phái đoàn điều tra vào nước này.

Với việc thương mại từ Khối phía Đông kết thúc, Castro đã công khai tuyên bố rằng Cuba đang bước vào một “Thời kỳ Đặc biệt trong Thời bình.” Khẩu phần xăng giảm đáng kể, xe đạp Trung Quốc được nhập khẩu để thay thế ô tô, và các nhà máy thực hiện các nhiệm vụ không thiết yếu bị đóng cửa. Oxen (bò cày kéo) bắt đầu thay thế máy kéo, củi bắt đầu được sử dụng để nấu ăn và việc cắt điện kéo dài 16 tiếng một ngày được đưa ra.

Castro thừa nhận rằng Cuba phải đối mặt với tình huống tồi tệ nhất , khiến đất nước có thể phải dùng đến canh tác tự cung tự cấp. Đến năm 1992, nền kinh tế Cuba đã suy giảm hơn 40% trong vòng chưa đầy hai năm, với tình trạng thiếu lương thực nghiêm trọng, suy dinh dưỡng phổ biến và thiếu hàng hóa cơ bản. Castro hy vọng phục hồi chủ nghĩa Marx – Lenin ở Liên Xô, nhưng không ủng hộ cuộc đảo chính năm 1991.

Khi Gorbachev giành lại quyền kiểm soát, quan hệ Cuba- Liên Xô xấu đi hơn nữa và quân đội Liên Xô được rút vào tháng 9/1991. Vào tháng 12, Liên Xô chính thức bị giải tán khi Boris Yeltsin bãi bỏ Đảng Cộng sản Liên Xô và đưa ra một nền dân chủ đa đảng tư bản chủ nghĩa. Yeltsin coi thường Castro và phát triển các liên kết với Tổ chức Quốc gia Người Mỹ gốc Cuba có trụ sở tại Miami. Castro đã cố gắng cải thiện quan hệ với các quốc gia tư bản.

Ông hoan nghênh các chính trị gia và nhà đầu tư phương Tây đến Cuba, kết bạn với Manuel Fraga (một giáo sư và chính trị gia người Tây Ban Nha) và đặc biệt quan tâm đến các chính sách của Margaret Thatcher ở Vương quốc Anh, tin rằng chủ nghĩa xã hội ở Cuba có thể học hỏi từ sự nhấn mạnh của bà về mức thuế thấp và sáng kiến ​​cá nhân. Ông đã ngừng ủng hộ các chiến binh nước ngoài, không ca ngợi FARC trong chuyến thăm năm 1994 tới Colombia và kêu gọi một dàn xếp thương lượng giữa Zapatistas và chính phủ Mexico vào năm 1995. Ông công khai tự thể hiện mình là một người ôn hòa trên trường thế giới.

Năm 1991, Havana đăng cai tổ chức Đại hội thể thao Liên Mỹ, bao gồm việc xây dựng một sân vận động và chỗ ở cho các vận động viên. Castro thừa nhận rằng đó là một sai lầm đắt giá, nhưng đó là một thành công đối với chính phủ Cuba. Đám đông thường xuyên hét lên “Fidel! Fidel!” trước các nhà báo nước ngoài khi Cuba trở thành quốc gia Mỹ Latin đầu tiên đánh bại Mỹ để dẫn đầu bảng huy chương vàng. Sự ủng hộ dành cho Castro vẫn mạnh mẽ, và mặc dù có những cuộc biểu tình chống chính phủ nhỏ, phe đối lập Cuba đã bác bỏ lời kêu gọi của cộng đồng lưu vong về một cuộc nổi dậy vũ trang.

Vào tháng 8/1994, cuộc biểu tình chống Castro nghiêm trọng nhất trong lịch sử Cuba xảy ra ở Havana, khi 200 đến 300 thanh niên bắt đầu ném đá vào cảnh sát, yêu cầu họ được phép di cư đến Miami. Một đám đông ủng hộ Castro lớn hơn đã đối đầu với họ với sự tham gia của Castro, người đã thông báo với giới truyền thông rằng những người chống đối xã hội bị truyền thông Hoa Kỳ đánh lừa. Các cuộc biểu tình giải tán mà không có thương tích được ghi nhận.

Lo sợ rằng các nhóm bất đồng chính kiến ​​sẽ xâm nhập, chính phủ đã tổ chức chiến lược phòng thủ “Chiến tranh toàn dân”, lên kế hoạch cho một chiến dịch chiến tranh du kích rộng khắp, và những người thất nghiệp được bố trí công việc xây dựng một mạng lưới hầm trú ẩn và đường hầm trên khắp đất nước.

Castro nhận ra sự cần thiết phải cải cách nếu chủ nghĩa xã hội ở Cuba muốn tồn tại trong một thế giới hiện đang bị thống trị bởi các thị trường tự do tư bản chủ nghĩa. Vào tháng 10/1991, Đại hội lần thứ tư của Đảng Cộng sản Cuba được tổ chức tại Santiago, tại đó một số thay đổi quan trọng đối với chính phủ đã được công bố. Castro sẽ từ chức người đứng đầu chính phủ, được thay thế bởi Carlos Lage trẻ hơn nhiều, mặc dù Castro sẽ vẫn là người đứng đầu Đảng Cộng sản và Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang.

Nhiều thành viên lớn tuổi của chính phủ đã phải nghỉ hưu và được thay thế bởi những người đồng cấp trẻ hơn của họ. Một số thay đổi kinh tế đã được đề xuất và sau đó được đưa ra trưng cầu dân ý toàn quốc. Thị trường nông dân tự do và các doanh nghiệp tư nhân quy mô nhỏ sẽ được hợp pháp hóa trong nỗ lực kích thích tăng trưởng kinh tế, đồng thời đô la Mỹ cũng được đưa ra đấu thầu hợp pháp.

Một số hạn chế nhất định đối với việc di cư đã được nới lỏng, cho phép nhiều công dân Cuba bất mãn hơn chuyển đến Hoa Kỳ. Dân chủ hóa hơn nữa đã được thực hiện bằng cách để các đại biểu Quốc hội do nhân dân bầu trực tiếp, thay vì thông qua các hội đồng cấp tỉnh và thành phố. Castro hoan nghênh cuộc tranh luận giữa những người ủng hộ và phản đối các cải cách, mặc dù theo thời gian, ông bắt đầu ngày càng thông cảm với quan điểm của đối thủ, cho rằng những cải cách đó phải được trì hoãn.

Chính phủ của Castro đã quyết định đa dạng hóa nền kinh tế của mình sang lĩnh vực công nghệ sinh học và du lịch, ngành sau này đã vượt xa ngành công nghiệp đường của Cuba trở thành nguồn thu chính vào năm 1995. Sự xuất hiện của hàng nghìn khách du lịch Mexico và Tây Ban Nha dẫn đến việc ngày càng có nhiều người Cuba chuyển sang hoạt động mại dâm bất hợp pháp. Castro kiềm chế không trấn áp hoạt động mại dâm ở Cuba, vì lo ngại phản ứng chính trị.

Khó khăn về kinh tế đã khiến nhiều người Cuba hướng tới tôn giáo, cả theo các hình thức Công giáo La Mã và đức tin đồng nhất của Santeria. Mặc dù từ lâu ông coi niềm tin tôn giáo là lạc hậu, Castro đã dịu bớt cách tiếp cận với Nhà thờ và các tổ chức tôn giáo. Ông nhận ra sự thoải mái về mặt tâm lý mà nó có thể mang lại và những người theo đạo lần đầu tiên được phép gia nhập Đảng Cộng sản.

Mặc dù coi Giáo hội Công giáo La Mã là một thể chế phản động, ủng hộ tư bản, Castro đã quyết định tổ chức chuyến thăm Cuba của Giáo hoàng John Paul II, diễn ra vào tháng 1/1998, giúp củng cố vị thế của cả Giáo hội ở Cuba và chính phủ của Castro.

Vào đầu những năm 1990, Castro ủng hộ chủ nghĩa môi trường, vận động chống lại sự lãng phí tài nguyên thiên nhiên và sự nóng lên toàn cầu và cáo buộc Hoa Kỳ là nước gây ô nhiễm chính trên thế giới.

Các chính sách bảo vệ môi trường của chính phủ ông tỏ ra có hiệu quả cao, đến năm 2006, Cuba là quốc gia duy nhất trên thế giới đáp ứng định nghĩa của WWF về phát triển bền vững, với diện tích sinh thái dưới 1,8 ha trên đầu người và Chỉ số phát triển con người trên 0,8 vào năm 2007. Tương tự, Castro cũng trở thành người đề xướng phong trào chống toàn cầu hóa. Ông chỉ trích quyền bá chủ toàn cầu của Hoa Kỳ và sự kiểm soát của các công ty đa quốc gia.

Castro cũng duy trì niềm tin sùng đạo chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc của mình, và tại lễ kỷ niệm ngày 26/7/1991, Castro được tham gia lên sân khấu bởi nhà hoạt động chính trị Nam Phi Nelson Mandela, người vừa mới ra tù. Mandela ca ngợi sự tham gia của Cuba trong trận chiến với Nam Phi tại Angola và cảm ơn Castro. Sau đó, ông tham dự lễ nhậm chức Tổng thống Nam Phi của Mandela vào năm 1994. Năm 2001, ông tham dự Hội nghị chống phân biệt chủng tộc ở Nam Phi, tại đó ông thuyết trình về sự lan rộng toàn cầu của các định kiến ​​về chủng tộc thông qua phim của Hoa Kỳ.

Trong các vấn đề kinh tế, Cuba được hỗ trợ bởi việc bầu cử Tổng thống Venezuela Hugo Chávez vào chức vụ Tổng thống Venezuela vào năm 1999. Năm 2000, Castro và Chávez đã ký một thỏa thuận trong thời kỳ được gọi là Kỷ nguyên thủy triều màu hồng (2000-2006). Theo đó Cuba sẽ gửi 20.000 nhân viên y tế đến Venezuela, đổi lại nhận được 53.000 thùng dầu mỗi ngày với mức giá ưu đãi. Vào năm 2004, hoạt động thương mại này đã được đẩy mạnh, với việc Cuba cử 40.000 nhân viên y tế và Venezuela cung cấp 90.000 thùng mỗi ngày.

Cùng năm đó, Castro đã khởi xướng Mision Milagro, một dự án y tế chung nhằm cung cấp các ca phẫu thuật mắt miễn phí cho 300.000 người từ mỗi quốc gia. Liên minh đã thúc đẩy nền kinh tế Cuba, và vào tháng 5/2005, Castro đã tăng gấp đôi mức lương tối thiểu cho 1,6 triệu công nhân, tăng lương hưu và giao các thiết bị nhà bếp mới cho những cư dân nghèo nhất của Cuba.

Một số vấn đề kinh tế còn tồn tại: năm 2004, Castro đóng cửa 118 nhà máy, bao gồm nhà máy thép, nhà máy đường và nhà máy chế biến giấy để bù đắp cho cuộc khủng hoảng thiếu nhiên liệu. Evo Morales của Bolivia đã mô tả ông là “ông nội của tất cả các nhà cách mạng Mỹ Latinh”.

Trái ngược với mối quan hệ được cải thiện giữa Cuba và một số quốc gia cánh tả Mỹ Latin, vào năm 2004, nước này đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Panama sau khi Tổng thống Mireya Moscoso ân xá cho 4 người Cuba lưu vong bị cáo buộc âm mưu ám sát Chủ tịch Cuba Fidel Castro vào năm 2000.

Các mối quan hệ ngoại giao được tái thiết lập vào năm 2005 sau cuộc bầu cử của Tổng thống cánh tả Martín Torrijos. Các mối quan hệ được cải thiện của Castro trên khắp châu Mỹ Latin đi kèm với sự thù hận tiếp tục đối với Mỹ. Castro bày tỏ tình đoàn kết với Hoa Kỳ sau vụ tấn công ngày 11/9/2001, lên án Al Qa e da và đề nghị các sân bay Cuba chuyển hướng khẩn cấp bất kỳ máy bay nào của Hoa Kỳ. Ông nhận ra rằng các cuộc tấn công sẽ khiến chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ trở nên hung hăng hơn, điều mà ông tin là phản tác dụng.

Tại cuộc họp thượng đỉnh của mười sáu quốc gia Caribe vào năm 1998, Castro đã kêu gọi sự thống nhất trong khu vực, nói rằng chỉ tăng cường hợp tác giữa các quốc gia Caribe mới ngăn chặn được sự thống trị của họ bởi các quốc gia giàu có trong nền kinh tế toàn cầu. Các quốc gia Caribe đã tán thành Fidel Castro của Cuba trong khi cáo buộc Hoa Kỳ phá vỡ các lời hứa thương mại.

Castro, cho đến những năm cuối đời vẫn là một người gia tăng các khoản tài trợ và học bổng cho các nước Caribe, trong khi viện trợ của Hoa Kỳ cho những nước này đã giảm 25% trong 5 năm qua. Cuba đã mở thêm 4 đại sứ quán tại Cộng đồng Caribe bao gồm: Antigua và Barbuda, Dominica, Suriname, Saint Vincent và Grenadines. Sự phát triển này khiến Cuba trở thành quốc gia duy nhất có đại sứ quán tại tất cả các quốc gia độc lập của Cộng đồng Caribe.

Castro được biết đến là bạn của cựu Thủ tướng Canada Pierre Trudeau và là người đến dự trong đám tang của Trudeau vào tháng 10 năm 2000 với tư cách khách mời danh dự. Canada trở thành một trong những đồng minh đầu tiên của Hoa Kỳ công khai giao thương với Cuba.

Cuba vẫn có mối quan hệ tốt đẹp với Canada. Vào ngày 20/4/1998, Thủ tướng Canada Jean Chrétien đã đến Cuba để gặp Chủ tịch Castro và nhấn mạnh mối quan hệ khăng khít của họ. Ông là nhà lãnh đạo chính phủ Canada đầu tiên đến thăm hòn đảo kể từ khi Pierre Trudeau ở Havana vào ngày 16/7/1976.

Vào ngày 31/7/2006, Castro giao toàn bộ nhiệm vụ của mình cho em trai Raúl; Việc chuyển viện được mô tả là một biện pháp tạm thời trong khi Fidel hồi phục sau cuộc phẫu thuật vì đường ruột cấp tính với tình trạng chảy máu kéo dài.

Cuối tháng 2/2007, Fidel gọi đến chương trình phát thanh Aló Presidente của Hugo Chávez, và vào tháng 4, Chávez nói với báo chí rằng Castro gần như đã bình phục hoàn toàn. Vào ngày 21/4, Castro gặp Wu Guanzheng (Ngô Quan Chính) của Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc dẫn đện việc Chávez đến thăm vào tháng 8 và Morales vào tháng 9 tới Trung Quốc.

Khi nhận xét về sự hồi phục của Castro, Tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush nói: Một ngày nào đó Chúa nhân từ sẽ đưa Fidel Castro đi. Nghe về điều này, người vô thần Castro trả lời một cách mỉa mai: Bây giờ tôi hiểu tại sao tôi sống sót sau kế hoạch của Bush và kế hoạch của các tổng thống khác, những người đã ra lệnh ám sát tôi: Chúa tốt lành đã bảo vệ tôi. Đoạn trích dẫn sau đó đã được các phương tiện truyền thông thế giới ghi lại.

Trong một bức thư ngày 18/2/2008, Castro tuyên bố rằng ông sẽ không nhận các chức vụ Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Tổng tư lệnh tại các cuộc họp Quốc hội ngày 24/2, nói rằng sức khỏe của ông là lý do chính cho quyết định và nhận nói: Sẽ phản bội lương tâm của tôi khi nhận một trách nhiệm đòi hỏi khả năng di chuyển và sự tận tâm hoàn toàn, mà tôi không có đủ điều kiện thể chất để cống hiến.

Vào ngày 24/2/2008, Quốc hội Quyền lực Nhân dân đã nhất trí bầu Raúl làm tổng thống. Mô tả anh trai của mình là “không thể thay thế”, Raúl đề nghị Fidel tiếp tục được góp ý kiến ​​về những vấn đề quan trọng, một đề nghị được 597 đại biểu Quốc hội nhất trí thông qua.

Fidel Castro qua đời vì tuổi già vào tối ngày 25/11/2016, không lâu sau lễ mừng thượng thọ và tiệc sinh nhật 90 tuổi. Có nhiều phản ứng quốc tế khác nhau sau khi ông qua đời, đặc biệt là trên Twitter. Hầu hết các phản ứng đều ca ngợi ông, với một số ngoại lệ của các quan chức chính phủ ở Đan Mạch, Pháp, Đức, New Zealand, Vương quốc Anh và cơ quan lập pháp tại Hoa Kỳ. Nhiều người Mỹ gốc Cuba lưu vong ở Miami, Florida tổ chức mừng nhân dịp này.

Bolivia ra sắc lệnh bảy ngày quốc tang, Algeria tuyên bố tám ngày để tang, Nicaragua sắc lệnh chín ngày quốc tang, Triều Tiên tuyên bố để tang ba ngày, Guinea Xích đạo ra lệnh ba ngày quốc tang, Venezuela ra lệnh ba ngày quốc tang, Việt Nam quyết định để quốc tang 1 ngày. Hầu hết các quốc gia phái các phái đoàn dẫn đầu bởi các quan chức cao hoặc trung cấp đến đám tang trong khi một số nước Mỹ Latin đang gửi các quan chức cấp cao.

Ngày 4/12 tro cốt của ông để tại nghĩa trang Santa Ifigenia ở thành phố Santiago, phía đông nam Cuba bên trong khối đá granite. Bên ngoài khối đá có đặt một tấm bia màu xanh đậm và chỉ ghi duy nhất một chữ là “Fidel”.

Phần mộ của lãnh tụ Fidel Castro nằm gần mộ của anh hùng dân tộc Cuba thế kỷ 19 Jose Marti và đài tưởng niệm các liệt sĩ hy sinh trong cuộc tấn công trại lính Moncada. Trước đó, đoàn xe chở tro cốt lãnh tụ Fidel Castro bắt đầu chuyến hành trình 800 km rời thủ đô Havana từ hôm 30/11 và tới Santiago hôm 3/12. Đây là chuyến đi nhằm tái hiện lại hành trình cách mạng thời thanh niên của lãnh tụ Fidel Castro khi ông chỉ huy phong trào du kích, lật đổ chế độ độc tài Fulgencio Batista, giành lại độc lập tự do cho đất nước Cuba năm 1959. Hành trình đưa di hài của lãnh tụ Fidel Castro đi qua 13 tỉnh, dọc theo chiều dài của quốc đảo châu Mỹ.

—

Link:
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Cuba_under_Fidel_Castro

Sevgei Alpha / Nghiên Cứu Lịch Sử