Nước Pháp 2025 – 2027 | Nghiên Cứu Lịch Sử

Nguyễn Quốc Bảo

13 Tháng Chín 2025

Đòn giáng mạnh. Lưỡi dao đã rơi xuống. Nợ công của Pháp vừa bị Fitch Ratings hạ bậc vào tối thứ Sáu 09/12/2025, sau khi thị trường đóng cửa, từ « AA- » (chất lượng cao) xuống « A+ » (chất lượng trên trung bình), triển vọng « ổn định ». Biểu tượng này rất mạnh: bằng cách thay đổi hạng mục của đất nước, cơ quan xếp hạng tín dụng Mỹ ghi nhận sự bất lực của bốn chính phủ kế tiếp trong một năm qua trong việc cắt giảm thâm hụt công. Sau khi đạt đỉnh 5,8 % GDP vào năm 2024, thâm hụt ngân sách dự kiến, trên lý thuyết, sẽ đạt –5,4 % trong năm nay. Và trong khi François Bayrou đặt mục tiêu, trước khi thất bại, đưa mức thâm hụt trở lại –4,6 % vào năm 2026 thông qua một nỗ lực 44 tỷ euro, hầu hết các nhà dự báo hiện cho rằng khả năng cao sẽ thông qua một ngân sách với tham vọng giảm một nửa trước cuối năm, chỉ giúp mức thâm hụt trở lại –5 % mà thôi.

“Việc chính phủ sụp đổ sau cuộc bỏ phiếu tín nhiệm cho thấy sự phân mảnh và phân cực ngày càng gia tăng của chính trị nội bộ”, Fitch nêu trong thông cáo. “Sự bất ổn này làm suy yếu khả năng của hệ thống chính trị trong việc thực hiện một cuộc củng cố ngân sách quy mô lớn”, cơ quan Mỹ bổ sung, đồng thời đánh giá không có khả năng đưa thâm hụt ngân sách xuống dưới 3 % GDP vào năm 2029 như chính phủ tiền nhiệm đã kỳ vọng.

Trong giai đoạn mà trong “Khối chung” ngày càng có nhiều bàn tán về việc chấp nhận tăng thuế đối với tài sản lớn để đổi lấy việc tránh bỏ phiếu bất tín nhiệm từ Đảng Xã hội – đảng đã biến “thuế Zucman” thành nền tảng của đề xuất ngân sách thay thế cho năm 2026 – Fitch cảnh báo: “Tỷ lệ thuế/GDP của Pháp là cao nhất EU ở mức 45,6 %, so với mức trung bình của EU là 40 %, để lại rất ít dư địa để tăng thuế thêm nữa.”

Các cách lý giải có thể

Tín hiệu kinh tế mạnh mẽ. Mất uy tín tài chính: Hạ từ « AA- » xuống « A+ » nghĩa là Pháp nay bị xem là người vay kém an toàn hơn. Điều này có thể làm tăng nhẹ chi phí vay trên thị trường, đặc biệt nếu các cơ quan xếp hạng khác làm theo. Xu hướng đáng lo: Thâm hụt gần –5 % GDP và nợ công trên 110 % cho thấy những lời hứa cải cách tài chính không còn thuyết phục.

Triệu chứng của sự phân mảnh chính trị. Mất phiếu tín nhiệm: Bốn chính phủ trong một năm và sự sụp đổ của François Bayrou minh họa sự bất ổn chính trị, làm khó mọi cải cách thuế hay chi tiêu công. Bế tắc thể chế: Giữa “Khối chung”, Đảng Xã hội và các phe đối lập dân túy, các thỏa hiệp trở nên khó khăn, làm gia tăng sự thận trọng của các cơ quan xếp hạng.

Giới hạn của việc tăng thuế. Tỷ lệ thuế/GDP đã rất cao: Ở mức 45,6 %, Pháp đã đánh thuế nhiều hơn mức trung bình châu Âu (40 %). Fitch nhấn mạnh dư địa tăng thuế là rất ít. Tác dụng ngược: Tăng thuế thêm có thể kìm hãm tăng trưởng và thúc đẩy làn sóng di chuyển tài sản, làm giảm hiệu quả của các biện pháp.

Bối cảnh quốc tế. Thị trường tài chính biến động: Trong môi trường lãi suất cao và căng thẳng địa chính trị, các nhà đầu tư trở nên khắt khe hơn. So sánh bất lợi: Đức, Tây Ban Nha hay Ý – dù có thách thức riêng – vẫn có lộ trình ngân sách được xem là đáng tin cậy hơn.

Pháp yếu kém gây nguy hại cho euro và EU. Trọng lượng kinh tế: Pháp chiếm khoảng 15 % GDP của khu vực đồng euro. Sự gia tăng lãi suất vay của Pháp tác động trực tiếp đến niềm tin vào đồng tiền chung.

Vai trò chính trị: Cùng với Đức, Pháp là động cơ thể chế của EU. Suy yếu tài chính khiến khả năng dẫn dắt thỏa hiệp châu Âu của Paris suy giảm.

Rủi ro lan truyền: Nếu nhà đầu tư cho rằng một quốc gia lớn không thể giảm thâm hụt, họ sẽ yêu cầu mức bù rủi ro cao hơn cho các nước khác như Ý hay Tây Ban Nha. Ổn định hệ thống ngân hàng: Các ngân hàng Pháp là những tác nhân lớn ở châu Âu; bất kỳ sự suy yếu nào của môi trường chủ quyền Pháp đều có thể tác động tới thị trường tài chính EU.

Tình thế tiến thoái lưỡng nan

Với một Quốc hội phân mảnh và một chính phủ không có đa số vững chắc, Sébastien Lecornu hầu như không còn lựa chọn nào khác ngoài việc xây dựng các thỏa hiệp chiến thuật — hoặc với một phần của Đảng Xã hội (PS), hoặc với các nghị sĩ gần gũi với Tập hợp Quốc gia (RN) — để tránh bế tắc hoặc bỏ phiếu bất tín nhiệm.

– Vì sao thỏa hiệp này là không thể tránh khỏi

– Số học nghị viện: Không có sự ủng hộ bên ngoài, sẽ không ngân sách hay cải cách nào được thông qua.

– Sự mệt mỏi chính trị: Sau sự sụp đổ của Bayrou và việc Fitch hạ bậc, một thất bại ngân sách mới sẽ làm nổ tung niềm tin của thị trường và càng làm suy giảm uy tín của Pháp.

– Dư luận phân cực: Đất nước không muốn có cuộc bầu cử sớm mới, nhưng lại trông đợi các giải pháp cụ thể (sức mua, việc làm, an ninh).

Kịch bản thỏa hiệp có thể

2.1 Với PS

Điều chỉnh thuế tập trung vào nhóm siêu giàu hoặc tài sản lớn (ví dụ: phiên bản nhẹ của thuế Zucman).
Cam kết chi tiêu xã hội ưu tiên (y tế, giáo dục) để bảo đảm sự kiêng dè tích cực từ cánh tả.

2.2 Với các nghị sĩ gần RN

Thỏa thuận về các biện pháp an ninh hoặc kiểm soát nhập cư.
Nới lỏng một số ràng buộc nông nghiệp hoặc năng lượng để thu hút cử tri nông thôn và bình dân. Rủi ro: Thỏa hiệp như vậy có thể làm rạn nứt thêm trung tâm và gây sốc cho một phần dư luận ôn hòa cũng như các đối tác châu Âu.

2.3 Rủi ro của chiến lược này. Mất nhất quán ý thức hệ: Quá nhiều nhượng bộ có thể làm mờ đường lối của chính phủ và hình ảnh của Lecornu. Tăng sức mạnh cho cực đoan: Bằng cách hợp pháp hóa họ như “người làm vua”, điều này có thể nâng cao vị thế của họ trong các cuộc bầu cử tiếp theo. Bất mãn từ “Khối chung”: Cơ sở trung dung có thể khó chấp nhận một liên minh tạm thời với RN.

Liên minh với PS và PCF, loại RN khỏi cuộc chơi

Một liên minh với PS và, ở mức độ nhỏ hơn, PCF, để RN đứng ngoài, sẽ gợi nhớ phần nào chiến lược của François Mitterrand những năm 1980. Nhưng bối cảnh hiện tại rất khác, và dư địa hành động hẹp hơn.

Điểm chung với thời Mitterrand

Xây dựng đa số cánh tả đa dạng: Giống như 1981–1984, ý tưởng là tập hợp cánh tả ôn hòa và cánh tả cấp tiến xung quanh một chương trình chung tối thiểu.
Loại trừ cực hữu: Giống như loại FN khi đó, RN sẽ bị giữ ở phe đối lập.
Tín hiệu châu Âu: Một liên minh cộng hòa cánh tả sẽ trấn an các đối tác EU về tính liên tục của châu Âu và cô lập cực hữu.

Khác biệt lớn so với thời Mitterrand

Phân mảnh chính trị gia tăng: PS và PCF không còn lực lượng bầu cử như những năm 1980; họ không đủ để đảm bảo đa số ổn định.
Bối cảnh tài chính: Mitterrand bắt đầu với dư địa kinh tế trước khi phải chuyển sang thắt lưng buộc bụng năm 1983. Hôm nay, nợ và thâm hụt đã rất cao, thị trường lại biến động hơn.
Phân cực xã hội: RN mạnh hơn FN trước đây; mọi liên minh công khai giữa trung tâm và cánh tả có thể càng củng cố hình ảnh RN như “giải pháp thay thế chống hệ thống”.
Chương trình quốc tế: Khủng hoảng năng lượng, chiến tranh Ukraine, căng thẳng Mỹ–Trung: một chính phủ cánh tả liên minh phải điều hành trong môi trường địa chính trị phức tạp hơn nhiều.

Liên minh mở rộng nhưng kiểm soát. Liên minh giữa Renaissance và các đồng minh trung dung, bổ sung bởi PS và có thể một hoặc hai gương mặt biểu tượng từ Đảng Xanh hoặc PCF, có lẽ là lựa chọn thực tế nhất để ổn định chính phủ Pháp hiện nay.

Ưu điểm

Cơ sở cộng hòa rộng: Cô lập RN và cực đoan bằng cách xây dựng một vòng cung cộng hòa từ trung tâm đến cánh tả ôn hòa.
Tín hiệu tích cực: Gửi thông điệp trấn an thị trường và EU.
Linh hoạt nghị viện: Giúp thông qua ngân sách và cải cách tối thiểu mà không phụ thuộc vào bỏ phiếu bất tín nhiệm.
Xoa dịu xã hội: Trao một danh mục môi trường hoặc xã hội cho một Đảng Xanh hoặc PCF có thể làm dịu bớt căng thẳng trên đường phố.

Rủi ro và hạn chế

Dễ vỡ bên trong: Quá nhiều xu hướng khác nhau có thể làm chậm quyết định và mờ thông điệp.
RN được lợi lâu dài: Cực hữu có thể khai thác liên minh này để tự xưng là phe đối lập “thực sự”.
Quản lý bất đồng: Renaissance muốn tránh tăng thuế, PS/PCF có thể đòi hỏi công bằng xã hội; Đảng Xanh đòi hỏi cam kết môi trường khó tài trợ.

Tình thế tiến thoái lưỡng nan. Với một Quốc hội phân mảnh và một chính phủ không có đa số vững chắc, Sébastien Lecornu hầu như không còn lựa chọn nào khác ngoài việc xây dựng các thỏa hiệp chiến thuật — hoặc với một phần của Đảng Xã hội (PS), hoặc với các nghị sĩ gần gũi với Tập hợp Quốc gia (RN) — để tránh bế tắc hoặc bỏ phiếu bất tín nhiệm.

Vì sao thỏa hiệp này là không thể tránh khỏi

Số học nghị viện: Không có sự ủng hộ bên ngoài, sẽ không ngân sách hay cải cách nào được thông qua.

Sự mệt mỏi chính trị: Sau sự sụp đổ của Bayrou và việc Fitch hạ bậc, một thất bại ngân sách mới sẽ làm nổ tung niềm tin của thị trường và càng làm suy giảm uy tín của Pháp.

Dư luận phân cực: Đất nước không muốn có cuộc bầu cử sớm mới, nhưng lại trông đợi các giải pháp cụ thể (sức mua, việc làm, an ninh).

Kịch bản thỏa hiệp có thể

– Với PS: Điều chỉnh thuế tập trung vào nhóm siêu giàu hoặc tài sản lớn (ví dụ: phiên bản nhẹ của thuế Zucman). Cam kết chi tiêu xã hội ưu tiên (y tế, giáo dục) để bảo đảm sự kiêng dè tích cực từ cánh tả.

– Với các nghị sĩ gần RN: Thỏa thuận về các biện pháp an ninh hoặc kiểm soát nhập cư.. Nới lỏng một số ràng buộc nông nghiệp hoặc năng lượng để thu hút cử tri nông thôn và bình dân.

– Rủi ro: Thỏa hiệp như vậy có thể làm rạn nứt thêm trung tâm và gây sốc cho một phần dư luận ôn hòa cũng như các đối tác châu Âu.

Rủi ro của chiến lược này

Mất nhất quán ý thức hệ: Quá nhiều nhượng bộ có thể làm mờ đường lối của chính phủ và hình ảnh của Lecornu.

Tăng sức mạnh cho cực đoan: Bằng cách hợp pháp hóa họ như “người làm vua”, điều này có thể nâng cao vị thế của họ trong các cuộc bầu cử tiếp theo.

Bất mãn từ “Khối chung”: Cơ sở trung dung có thể khó chấp nhận một liên minh tạm thời với RN.

Một liên minh Renaissance–các đồng minh + PS + có thể thêm một đại diện Xanh hoặc PCF, nhưng không có Les Républicains (LR), vẫn có thể hình dung được, nhưng sẽ mong manh hơn và rủi ro chính trị cao hơn:

1. Lợi thế của lựa chọn này

Tính nhất quán ý thức hệ rõ ràng hơn: Bằng cách loại bỏ LR, bạn tránh được một liên minh trung hữu/trung tả có thể bị coi là cơ hội và làm rối thông điệp.
Tín hiệu mở cửa về phía cánh tả: Điều này cho thấy một bước ngoặt hướng tới đối thoại xã hội và sinh thái, có thể xoa dịu một phần căng thẳng xã hội và cô lập RN.
Khẳng định sự độc lập với cánh hữu truyền thống: Macron/Lecornu sẽ thể hiện rằng họ không phụ thuộc vào bộ máy gaulliste cũ để điều hành.

2. Giới hạn và rủi ro

Số ghế sít sao: Không có LR, đa số sẽ trở nên cực kỳ hẹp. Ngay cả với PS và một hoặc hai đại diện Xanh/PCF, mỗi cuộc bỏ phiếu quan trọng có thể chỉ quyết định bởi vài lá phiếu.
Tính bất ổn kinh niên: Chỉ một sự rút lui hay bất đồng về ngân sách cũng có thể gây ra một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm hoặc bế tắc.

Thị trường và EU: Các nhà đầu tư và đối tác châu Âu có thể cho rằng đa số này quá mong manh để đảm bảo kỷ luật ngân sách cần thiết sau khi Fitch hạ bậc tín nhiệm.
RN được củng cố: Cực hữu sẽ tự đặt mình nhiều hơn nữa như lựa chọn thay thế duy nhất có tổ chức, đặc biệt nếu chính phủ tỏ ra bất lực.

Les Républicains (LR) trong một liên minh với Renaissance và có thể cả PS, trên lý thuyết là hoàn toàn khả thi — và đó chính xác là điều đôi khi được gọi đùa là một “ratatouille provençale” chính trị: một món hầm pha trộn những dòng chảy rất khác nhau buộc phải nấu chung.

1. Vì sao điều này khả thi

Số học nghị viện: Có LR, đa số sẽ vững chắc hơn nhiều và ít bị đe dọa bởi các cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm. Gần gũi ý thức hệ một phần: Về kinh tế thị trường, an ninh và châu Âu, LR và Renaissance có nhiều điểm chung.

Tín hiệu ổn định: Đối với thị trường và các đối tác châu Âu, một liên minh bao gồm LR sẽ mang lại sự yên tâm sau việc Fitch hạ bậc tín nhiệm và sự sụp đổ của Bayrou.

2. Điều khiến “ratatouille” trở nên tinh tế
Bản sắc chính trị mong manh: LR cần tự phân biệt để tồn tại trước RN. Quá nhiều nhượng bộ cho Macron/Lecornu có thể khiến họ mất cử tri truyền thống.
Căng thẳng với cánh tả: PS và một đại diện Xanh hoặc cộng sản có thể từ chối những thỏa hiệp bị coi là quá thiên hữu (cải cách xã hội, nhập cư).
Truyền thông khó khăn: Một chính phủ “tất cả cùng nhau trừ RN” có thể bị xem như một liên minh sống còn đơn thuần, tiếp thêm sức mạnh cho luận điệu chống hệ thống của cực hữu.

9
Liên minh pha trộn – ½ Renaissance và đồng minh, ¼ LR, ¼ PS khuynh hướng Glucksmann, cùng một chút tượng trưng của Xanh hoặc PCF – quả thực là một công thức đáng tin để ổn định bối cảnh chính trị: một “ratatouille provençale” được chấp nhận.

1. Sức mạnh của cấu hình này

Cơ sở nghị viện rộng: Sự phân bổ này giảm nguy cơ bỏ phiếu bất tín nhiệm.

Cân bằng hữu–tả: Renaissance và LR đảm bảo định hướng ủng hộ thị trường và châu Âu; PS và Xanh/PCF bảo đảm màu sắc xã hội và sinh thái.

Tín hiệu mạnh mẽ tới EU và thị trường: Thể hiện ý chí của Paris ưu tiên ổn định và trách nhiệm ngân sách.
Cô lập RN và LFI: Khi tập hợp trung tâm, cánh hữu ôn hòa và cánh tả cải cách, các phe cực đoan sẽ bị đẩy ra rìa.

2. Thách thức lớn

Quản lý bất đồng: LR và PS bất đồng về thuế, nhập cư và một số khía cạnh của chính sách xã hội. Xanh và PCF sẽ đòi hỏi cam kết sinh thái và xã hội mà LR cho là quá mức.

Truyền thông: Chính phủ phải chứng minh đây là một dự án dài hạn, không chỉ là một “cuộc hôn nhân sống còn”.

Nguy cơ mất bản sắc: Mỗi đảng phải giữ được hình ảnh của mình trước cử tri trong khi hợp tác, điều này có thể dẫn đến căng thẳng.

3. Điều kiện thành công

Hợp đồng liên minh rõ ràng: Các ưu tiên chung (ngân sách đáng tin cậy, tái công nghiệp hóa xanh, an ninh).

Phân chia bộ hợp lý: Cánh hữu nắm an ninh và kinh tế, cánh tả nắm giáo dục và sinh thái.

Phương thức quản trị tập thể: Hội nghị liên minh định kỳ, quyết định nhanh.

Tường thuật chung: Nêu bật lợi ích quốc gia và châu Âu, sự ổn định và hiện đại hóa thay vì nhãn mác đảng phái.

4. Kết luận

Sự phân bổ này giống các liên minh lớn của Đức hay các chính phủ đoàn kết ở Ý: nó có thể ổn định nước Pháp trong ngắn hạn và khôi phục trọng lượng ngoại giao của Paris. Nhưng nó đòi hỏi kỷ luật và nghệ thuật thỏa hiệp vốn hiếm thấy trong đời sống chính trị Pháp. Nếu thiếu điều đó, ngay cả một “ratatouille” đẹp cũng có thể nhanh chóng cháy khét dưới đáy nồi.

Liên minh “ratatouille tả pín lù” hoạt động trong ngắn hoặc trung hạn — nhưng có thể trở nên không đồng nhất, thậm chí bất ổn, khi gần tới cuộc bầu cử 2027. Đây là lý do — và những điều kiện để nó có thể tồn tại.

Những gì các sự kiện gần đây cho thấy. Nước Pháp đang trong khủng hoảng chính trị nghiêm trọng kể từ bầu cử lập pháp 2024: quốc hội phân mảnh, các chính phủ ngắn hạn.
Việc Fitch hạ bậc tín nhiệm cho thấy thị trường theo dõi rất sát khả năng của chính phủ trong việc giữ cam kết.
Thủ tướng đương nhiệm, Sébastien Lecornu, thừa hưởng một quốc hội không có đa số ổn định, nơi mỗi cải cách hay ngân sách đều có nguy cơ bị bác bỏ.
2. Rủi ro cho liên minh hướng tới 2027. Khác biệt nội bộ. LR, PS, Xanh, PCF có ưu tiên rất khác nhau (an ninh / kinh tế / thuế / sinh thái / quyền xã hội). Những thỏa hiệp có thể rất tốn kém về chính trị cho từng đảng.
Một biện pháp ngân sách không được lòng dân (ví dụ: tăng thuế hoặc cắt giảm) có thể làm liên minh tan vỡ.
Áp lực từ sự kiện bên ngoài
Khủng hoảng kinh tế, chậm trễ, lạm phát, giá năng lượng tăng: nếu chính phủ không mang lại kết quả rõ ràng, sự hoài nghi sẽ gia tăng.
Xung đột xã hội: đình công, biểu tình, phẫn nộ quần chúng nếu cải cách bị coi là bất công.
Sự bào mòn cử tri dần dần
Cử tri có thể quay lưng với liên minh nếu nó có vẻ nhạt nhòa, thiếu đường lối rõ ràng. RN hoặc cánh tả cấp tiến có thể tận dụng khoảng trống này.
Đến 2027, các ứng viên trung dung, hữu hoặc tả có thể tự xưng là lựa chọn “thuần khiết”.

Vấn đề lãnh đạo. Ai sẽ là ứng viên 2027 trong số LR, PS, Renaissance? Việc chọn lãnh đạo, mức độ nổi tiếng và tính chính danh của họ sẽ đóng vai trò quyết định.

Chia rẽ nội bộ PS hoặc LR có thể khiến liên minh mong manh nếu các đảng này muốn khẳng định bản sắc riêng.

Điều kiện để liên minh duy trì sự đồng nhất tới 2027. Chương trình tối thiểu rõ ràng và chung: xác định ngay các ưu tiên bất khả xâm phạm (ví dụ: giảm thâm hụt đáng tin cậy, chuyển đổi sinh thái, an ninh, gắn kết xã hội), với các điểm mà mỗi đảng công khai cam kết. Truyền thông mạnh và nhất quán: tránh những tuyên bố mâu thuẫn công khai. Thông điệp thống nhất là điều cốt yếu để duy trì niềm tin của công dân và thị trường.

Quản trị nội bộ linh hoạt: một “hiến chương liên minh”, với các ủy ban điều phối, điều chỉnh thường xuyên, trao cho các nhóm nhỏ (Xanh/PCF) những bộ có tính biểu tượng nhưng quyền hạn rõ rệt.
Mang lại kết quả rõ ràng nhanh chóng: các biện pháp cụ thể có tác động xã hội (ví dụ: sức mua, dịch vụ công, sinh thái) để chứng minh rằng liên minh không chỉ dừng ở lời nói. Giám sát bên ngoài / trách nhiệm giải trình: thường xuyên báo cáo (trước quốc hội, truyền thông) về tiến độ, tránh hứa hẹn chung chung mà phải giữ đúng thời hạn.

Rủi ro thực sự. Một liên minh lớn kiểu « ratatouille » (Renaissance + đồng minh, một phần tư LR, một phần tư PS xu hướng Glucksmann, thêm một ít Xanh/PCF) có thể ổn định tình hình trong ngắn hạn, nhưng lại mang một tác dụng phụ quen thuộc ở châu Âu: nó có thể củng cố một đảng dân túy bằng cách cô lập họ như phe đối lập duy nhất.

1. Vì sao RN có thể hưởng lợi vào 2027

Tường thuật chống hệ thống: RN sẽ tự giới thiệu như lựa chọn rõ ràng duy nhất đối diện với một « khối tinh hoa » pha trộn tả, hữu và trung dung.

Mài mòn chính trị: Những thỏa hiệp cần thiết để cầm quyền có nguy cơ dẫn đến các cải cách nửa vời hoặc bế tắc. Cử tri thất vọng có thể tìm một sự bứt phá dứt khoát hơn.

Bản sắc bị làm mờ: LR và PS sẽ đánh mất đặc thù của mình nếu liên kết quá chặt với Renaissance, để trống khoảng cho RN.

Tiền lệ ở nước ngoài: Ở Đức, các đại liên minh CDU–SPD đôi khi đã thúc đẩy AfD; ở Ý, các chính phủ đoàn kết quốc gia đã nuôi dưỡng các đảng cấp tiến.

2. Các yếu tố có thể hạn chế tác động này

Kết quả cụ thể: Nếu liên minh giảm được thâm hụt, cải thiện sức mua và khôi phục niềm tin, họ có thể chặn đường RN.

Đổi mới nhân sự: Giới thiệu các gương mặt mới đáng tin (dân biểu trẻ, nhân vật từ xã hội dân sự) có thể tránh hình ảnh một hệ thống bị khóa kín.

Tường thuật chung rõ ràng: Thay vì « tất cả chống RN », hãy nêu một dự án tích cực (tái công nghiệp hóa xanh, công bằng xã hội, an ninh) để mang ý nghĩa cho sự thỏa hiệp.

Tham vọng tổng thống cá nhân tại Pháp hoạt động như một dung môi mạnh phá vỡ mọi liên minh. Khác với các hệ thống nghị viện đồng thuận hơn (Đức, Hà Lan, Scandinavia), Đệ Ngũ Cộng hòa tập trung vào bầu cử tổng thống phổ thông đầu phiếu, được coi là viên đá tảng của quyền lực.

1. Vì sao tham vọng tổng thống làm suy yếu liên minh

Cá nhân hóa quyền lực cực độ: Mỗi lãnh đạo đảng phải bảo vệ thương hiệu của mình cho 2027. Tham gia liên minh có nguy cơ làm loãng hình ảnh và biến họ thành « đồng phạm » của những thỏa hiệp không được lòng dân.

Lịch trình bầu cử nghiêm ngặt: Càng gần tổng tuyển cử, các bên càng tìm cách tách biệt. Một liên minh hiệu quả hôm nay có thể tan rã ngay từ 2026 để chuẩn bị tranh cử.

Văn hóa chính trị Pháp: Cử tri Pháp thích nhận diện một nhân vật mạnh mẽ. Các đảng lo mất bản sắc nếu không đưa ra ứng cử viên riêng.

Ví dụ gần đây: Dưới thời Hollande rồi Macron, các liên minh tạm thời thường tan vỡ trước bầu cử, nhường chỗ cho nhiều ứng cử viên và sự trỗi dậy của cực đoan.

2. So sánh quốc tế

Đức: Các đại liên minh CDU–SPD đứng vững vì mục tiêu cuối cùng vẫn mang tính nghị viện và tập thể.
Ý và Tây Ban Nha: Tham vọng cá nhân cũng gây chia rẽ, nhưng khung thể chế (tổng thống kém quyền lực hơn hoặc chính phủ liên minh quen thuộc) giảm bớt cú sốc.

Pháp: Chế độ siêu tổng thống khiến cuộc đua vào Élysée hầu như không tương thích với lòng trung thành liên minh lâu dài.

14
Trong bối cảnh hiện tại của Đệ Ngũ Cộng hòa và tình trạng phân mảnh của chính trường, có thể nói đây là một ngõ cụt:

Siêu tổng thống: Cuộc đua 2027 khiến mọi đối tác nghi kỵ và sẵn sàng rút lui để giữ thương hiệu.
Phân mảnh đảng phái: Không có khối đa số cũng như văn hóa liên minh bền vững như ở Đức.

Mệt mỏi xã hội và ngờ vực: Cử tri quay lưng với những thỏa hiệp kỹ thuật và tìm kiếm lựa chọn « rõ ràng », điều này củng cố các cực đoan.

Áp lực bên ngoài: Suy thoái tài chính và bối cảnh địa chính trị thu hẹp biên độ hành động, khiến các thỏa hiệp càng kém được ưa chuộng.

Thoát khỏi ngõ cụt đòi hỏi hoặc:

Kết quả nhanh và rõ rệt (ngân sách đáng tin, xoa dịu xã hội, sáng kiến châu Âu) để lấy lại phần nào niềm tin;

Một câu chuyện chung mới vượt lên trên cuộc bầu cử tổng thống, hoặc một cải cách thể chế nhằm giảm cá nhân hóa cực đoan;

Một lãnh đạo có thể chấp nhận cái giá chính trị của thỏa hiệp và biến nó thành dự án tích cực thay vì sinh tồn.

Nếu không có một trong các đòn bẩy này, cử tri có thể trừng phạt toàn bộ các đảng cầm quyền năm 2027 — mở rộng đường cho RN hoặc một lực lượng đột phá khác.

15
Giải tán Quốc hội là công cụ mà tổng thống Pháp có thể dùng, nhưng trong tình hình hiện nay, đó sẽ là một canh bạc đầy rủi ro:

1. Cơ sở hiến pháp và tiền lệ

Điều 12 Hiến pháp: Tổng thống có thể giải tán Quốc hội sau khi tham khảo ý kiến Thủ tướng và chủ tịch hai viện. Tiền lệ:

– 1997: Jacques Chirac giải tán với hy vọng củng cố đa số; kết quả ngược lại, ông thất bại và phải cùng Jospin đồng trị năm năm.

– 2024: Macron giải tán sau bầu cử lập pháp bất ổn — không giải quyết được phân mảnh, dẫn tới khủng hoảng hiện nay.

Lý do khiến điều này rủi ro hôm nay
Phân mảnh kéo dài: Thăm dò không cho thấy đa số rõ rệt; giải tán có thể chỉ tái lập hoặc làm trầm trọng thêm bế tắc.
RN được củng cố: Trong bầu không khí bất mãn và mệt mỏi với trung dung, RN có thể đạt kỷ lục và tiến gần đa số.
Mệt mỏi bầu cử: Sau nhiều cuộc bỏ phiếu liên tiếp, cử tri có thể trừng phạt các đảng truyền thống và tăng vắng mặt, có lợi cho cực đoan.
Thị trường tài chính và uy tín: Giải tán mà không có viễn cảnh ổn định rõ ràng có thể làm thị trường lo ngại và tăng chi phí nợ.
3. Khi nào giải tán mới có ý nghĩa
Nếu chính phủ trước tiên khôi phục phần nào niềm tin (cải cách mục tiêu, biện pháp xã hội cụ thể) để tránh một cuộc trừng phạt cử tri nặng nề.
Nếu xuất hiện một lãnh đạo mới hoặc một liên minh đáng tin, có thể trình bày dự án mạch lạc trước cử tri.
Nếu bế tắc nghị viện trở nên hoàn toàn, ngăn chặn mọi bỏ phiếu ngân sách hoặc luật thiết yếu, khiến hành động chính phủ bất khả thi.
4. Kết luận
Giải tán về mặt pháp lý là khả thi, nhưng trong bối cảnh hiện nay, nó giống một canh bạc nguy hiểm hơn là một giải pháp bền vững: có thể củng cố RN, làm trầm trọng thêm phân mảnh, và làm suy yếu thêm vị thế tài chính cùng ngoại giao của Pháp.
Không có chiến lược rõ ràng và tín hiệu đoàn kết, giải tán có nguy cơ làm trầm trọng ngõ cụt thay vì giải quyết.
1. Vì sao điều này hấp dẫn
Thoát khỏi bế tắc nghị viện kéo dài đang cản trở việc thông qua ngân sách và cải cách.
Trả lại tiếng nói cho cử tri để làm rõ tương quan lực lượng.
Có thể tận dụng thời điểm đối thủ suy yếu (nhưng hiện không phải trường hợp).
Vì sao điều này rủi ro
Phân mảnh kéo dài: Giải tán có thể tái lập tình hình cũ hoặc làm tê liệt hơn.
Cơ hội cho RN: Trong bầu không khí ngờ vực và giận dữ, cực hữu có nhiều khả năng thắng lợi.
Mệt mỏi bầu cử: Cử tri có thể trừng phạt phe tổng thống, gia tăng sự khước từ.
Tín hiệu xấu với thị trường: Giữa khủng hoảng ngân sách, kích hoạt bất ổn chính trị sẽ

3.Khi điều này hợp lý

Nếu chính phủ không thể thông qua ngân sách hoặc luật thiết yếu.

Nếu có thể trình bày trước cử tri một liên minh đáng tin với chương trình chung tối thiểu.

Nếu Élysée sẵn sàng chấp nhận rủi ro đồng trị bắt buộc đến 2027.

16
Xu hướng và kịch bản dựa trên dữ liệu và tiền lệ lịch sử. Đọc phân tích.

1. Giải tán vào năm 2025 :

Rất bất định : rủi ro cao củng cố RN và tái lập sự phân mảnh hiện tại.

Tác động tiêu cực có thể xảy ra đối với thị trường tài chính và uy tín châu Âu.

Một chính phủ yếu hơn nữa hoặc một tình trạng đồng trị có thể xuất hiện, khiến phần cuối nhiệm kỳ trở nên bất ổn.

2. Duy trì đến năm 2027 với một liên minh :

Cho phép ổn định đất nước nếu tìm được thỏa hiệp, nhưng đòi hỏi kỷ luật đặc biệt giữa các lực lượng khác biệt.

Mang lại thời gian để đạt vài kết quả (ngân sách, sức mua, an ninh, khí hậu) nhằm giảm cám dỗ dân túy.

Rủi ro : hao mòn chậm, bất mãn tích tụ và, dù sao đi nữa, RN vẫn được củng cố vào năm 2027.

3. Biến số bên ngoài :

Một cuộc khủng hoảng địa chính trị lớn (Ukraine, năng lượng, khủng bố) hoặc kinh tế có thể làm đảo lộn tính toán, hoặc tập hợp dư luận quanh chính phủ, hoặc kích hoạt một sự trừng phạt khốc liệt.

4. Tổng hợp

Theo logic thuần túy chiến lược : chờ đợi, tìm kiếm thỏa hiệp thực dụng và đạt kết quả cụ thể trước 2027 có vẻ ít rủi ro hơn là giải tán sớm. Nhưng hệ thống chính trị Pháp vẫn dễ tổn thương trước sự phân cực có thể bùng nổ bất kỳ lúc nào.

17 Kịch bản cho nước Pháp : 2025–2027

Đọc chiến lược. Lựa chọn thận trọng : Duy trì một liên minh cho đến năm 2027 đồng thời tạo ra kết quả hữu hình (kiểm soát thâm hụt, đầu tư rõ rệt, động thái xã hội).

Lựa chọn rủi ro : Giải tán nhanh — có thể làm rõ tình hình nhưng có khả năng cao mở đường rộng cho RN.

Chìa khóa thành công : Một câu chuyện chính trị có sức huy động và những bằng chứng hiệu quả trước 2027, để cử tri không xem liên minh như một « ratatouille » phòng thủ đơn thuần.

La France 2025 – 2027

Essai – Texte original

Pierre Nguyen – 13 Septembre 2025

Le coup dur

Le couperet est tombé. La dette souveraine de la France a été dégradée par Fitch Ratings ce vendredi soir, après la fermeture des marchés, passant de « AA- » (qualité élevée) à « A+ » (qualité moyenne supérieure), perspective « stable ». Le symbole est puissant : en faisant changer le pays de catégorie, l’agence de notation américaine prend acte de l’incapacité des quatre gouvernements qui se sont succédé en un an à réduire efficacement le déficit public. Après le pic de 5,8 % du PIB atteint en 2024, le solde budgétaire devrait, en théorie, atteindre -5,4 % cette année. Et alors que François Bayrou visait, avant sa chute, sur un retour à -4,6 % en 2026 au travers d’un effort de 44 milliards d’euros, la plupart des prévisionnistes estiment désormais probable qu’un budget à l’ambition réduite de moitié soit adopté avant la fin de l’année, ne permettant de revenir, au mieux, qu’à -5 %. « La chute du gouvernement lors d’un vote de confiance illustre la fragmentation et la polarisation croissante de la politique intérieure », a indiqué Fitch dans un communiqué. « Cette instabilité affaiblit la capacité du système politique à mettre en œuvre une consolidation budgétaire d’ampleur », a ajouté l’agence américaine, estimant improbable de ramener le déficit public sous 3 % du PIB en 2029 comme l’ambitionnait le gouvernement sortant. En cette période où il est de plus en plus question au sein du « Socle commun » de consentir à des hausses de fiscalité sur les hauts patrimoines en échange de la non-censure d’un Parti socialiste qui a fait de la « taxe Zucman » la pierre angulaire de sa contre-proposition budgétaire pour 2026, Fitch met en garde : « Le ratio impôt/PIB de la France est le plus élevé de l’UE à 45,6 % du PIB, contre une moyenne de l’UE de 40 %, laissant une marge de manœuvre limitée pour augmenter davantage les impôts. »

Cette dégradation de la note française par Fitch Ratings a plusieurs lectures possibles :

Signal économique fort

Perte de crédibilité budgétaire : Passer de « AA- » à « A+ » signifie que la France est désormais perçue comme un emprunteur moins sûr. Cela peut augmenter légèrement le coût de son financement sur les marchés, surtout si d’autres agences suivent.

Tendance préoccupante : Un déficit qui reste proche de –5 % du PIB et une dette au-delà de 110 % montrent que les promesses de redressement budgétaire ne convainquent plus.

Symptôme de fragmentation politique

Vote de confiance perdu : Quatre gouvernements en un an et la chute de François Bayrou illustrent une instabilité politique qui complique toute réforme fiscale ou de dépenses publiques.

Blocage institutionnel : Entre le « Socle commun », le Parti socialiste et les oppositions populistes, les compromis deviennent difficiles, ce qui alimente la prudence des agences de notation.

Limites de la hausse d’impôts

Ratio impôts/PIB déjà très élevé : À 45,6 %, la France taxe déjà davantage que la moyenne européenne (40 %). Fitch signale que la marge pour augmenter les prélèvements est faible.

Effet pervers possible : Des hausses supplémentaires pourraient freiner la croissance et accentuer l’exode fiscal, réduisant l’efficacité des mesures.

Contexte international

Marchés financiers volatils : Dans un environnement de taux élevés et de tensions géopolitiques, les investisseurs deviennent plus exigeants.

Comparaison défavorable : L’Allemagne, l’Espagne ou l’Italie affichent, malgré leurs propres défis, une trajectoire budgétaire perçue comme plus crédible.

Une affirmation fondée : la France est le deuxième pilier de la zone euro après l’Allemagne. Si sa crédibilité budgétaire s’effrite, cela peut avoir des effets en chaîne sur l’ensemble du bloc.

Pourquoi la faiblesse française fragilise l’euro et l’UE

Poids économique : La France représente environ 15 % du PIB de la zone euro. Une hausse des taux d’emprunt français se répercute sur la confiance globale dans la monnaie unique.

Rôle politique : Avec l’Allemagne, la France est un moteur institutionnel. Son affaiblissement budgétaire réduit sa capacité à initier des compromis européens (réformes de l’eurozone, défense, énergie).

Risque de contagion : Si les investisseurs perçoivent qu’un grand pays de la zone est incapable de réduire son déficit, ils peuvent exiger des primes de risque plus élevées pour d’autres États, comme l’Italie ou l’Espagne.

Stabilité du système bancaire : Les banques françaises sont des acteurs majeurs en Europe ; toute dégradation de leur environnement souverain peut affecter les marchés financiers européens.

L’influence et le prestige français connaissent un recul visible depuis plusieurs années, et la dégradation récente de sa note de crédit n’est qu’un symptôme de tendances déjà perceptibles en 2023–2024 :

1 Signaux précurseurs

Avertissements des agences : Déjà en 2023 et 2024, Fitch et S&P avaient exprimé des doutes sur la trajectoire budgétaire française, laissant entendre qu’une dégradation était probable si les réformes promises n’étaient pas appliquées.

Instabilité politique : Les votes de défiance, les gouvernements fragiles et la polarisation sociale (manifestations massives contre les retraites, émeutes urbaines) ont entamé la crédibilité politique du pays.

Tensions sociales répétées : La France a semblé absorber crise après crise sans dégager de cap clair, renforçant l’image d’un pays paralysé.

2 Perte de poids diplomatique

Afrique : Retrait forcé du Mali, du Niger et de Centrafrique, où les coups d’État et l’influence russe ont réduit l’empreinte française.

Europe : Moins écoutée dans les débats sur la défense européenne ou sur la réforme budgétaire de l’UE, notamment face à une Allemagne et une Pologne plus affirmées.

Scène mondiale : La voix française sur le climat, le multilatéralisme ou la paix au Moyen-Orient reste présente, mais elle ne pèse plus autant qu’auparavant face à la Chine, aux États-Unis ou aux nouvelles puissances du Sud.

3 Risques associés

Effet domino sur l’UE : Un affaiblissement de la France complique les initiatives européennes sur la défense, l’énergie ou la politique étrangère.

Perception d’une Europe affaiblie : Pour les puissances autoritaires, une France en retrait diplomatique peut être vue comme une opportunité d’accroître leur influence.

Sébastien Lecornu comme nouveau Premier ministre, et ce que tout ça pourrait signifier pour le paysage politique français — plus une projection selon tes réflexions.

1 Ce que l’on sait déjà

Lecornu a été nommé le 9 septembre 2025, succédant à François Bayrou, dont le gouvernement a été renversé par un vote de défiance.

Il est proche de Macron, avec un passé dans la droite traditionnelle, puis dans le courant centriste.

Sa mission immédiate : obtenir l’adoption du budget 2026, former un gouvernement, tenter des compromis avec les partis représentés au Parlement.

Il promet une “rupture profonde” avec les pratiques politiques antérieures, de nouvelles méthodes de travail, plus d’humilité et plus de dialogue avec l’opposition.

Il arrive dans un contexte très divisé : aucun bloc ne domine clairement à l’Assemblée, tensions sociales (manifestations “Bloquons tout”).

2 Ce que cela pourrait changer — projections

À partir de ce que tu disais, et de ce qu’on sait, voici comment ton “stade 3” pourrait se manifester ou être affecté, et ce que Lecornu devra faire pour ne pas être balayé :

3 Risques & limites

Risque d’escalade sociale : si les réformes sont perçues comme injustes (hausse d’impôts, coupes dans les services), ça peut déclencher des mouvements de masse que Lecornu n’arrivera pas à juguler facilement.

Le parti d’opposition — gauche radicale, extrême droite — est prêt à jeter des pierres (motions de censure, manifestations).

Risque qu’il soit perçu comme “continuateur” de ce qui ne fonctionne pas — si les changements ne sont pas assez visibles et rapides.

Dilemme : avec une Assemblée fragmentée et un gouvernement sans majorité solide, Sébastien Lecornu n’a pratiquement pas d’autre choix que de construire des compromis tactiques — soit avec une partie du Parti socialiste (PS), soit avec des élus proches du Rassemblement national (RN) — pour éviter des blocages ou des motions de censure.

1Pourquoi ce compromis est inévitable

Arithmétique parlementaire : Sans appui extérieur, aucun budget ni réforme ne peut passer.

Usure politique : Après la chute de Bayrou et la dégradation par Fitch, un nouvel échec budgétaire ferait exploser la confiance des marchés et minerait encore plus le prestige français.

Opinion publique polarisée : Le pays ne souhaite pas de nouvelles élections anticipées, mais attend des solutions concrètes (pouvoir d’achat, emploi, sécurité).

2 Scénarios possibles de compromis

Avec le PS

Ajustements fiscaux ciblés sur les très hauts revenus ou patrimoines (ex. taxe Zucman édulcorée).

Engagement sur des dépenses sociales prioritaires (santé, éducation) pour sécuriser une abstention bienveillante à gauche.

Avec des élus proches du RN

Accords sur des mesures de sécurité ou de contrôle migratoire.

Allègement de certaines contraintes agricoles ou énergétiques pour séduire l’électorat rural et populaire.

Risque : un tel compromis pourrait fracturer davantage le centre et choquer une partie de l’opinion modérée et des partenaires européens.

3 Risques de cette stratégie

Perte de cohérence idéologique : Trop de concessions pourraient brouiller la ligne du gouvernement et l’image de Lecornu.

Renforcement des extrêmes : En les légitimant comme faiseurs de roi, cela peut accroître leur poids pour les prochaines élections.

Mécontentement du “Socle commun” : Une base centriste pourrait mal accepter une alliance ponctuelle avec RN.

Une alliance avec le PS et, dans une moindre mesure, le PCF, en laissant le RN hors du jeu, rappellerait par certains aspects la stratégie de François Mitterrand dans les années 1980. Mais le contexte d’aujourd’hui est très différent, et les marges de manœuvre sont plus étroites.

1 Points communs avec Mitterrand

Construction d’une majorité de gauche plurielle : Comme en 1981–1984, l’idée serait de rassembler la gauche modérée et la gauche plus radicale autour d’un programme commun minimal.

Exclusion de l’extrême droite : De même qu’on écartait le Front national à l’époque, le RN resterait aujourd’hui dans l’opposition.

Signal européen : Une coalition républicaine de gauche rassurerait les partenaires de l’UE sur la continuité européenne et l’isolement de l’extrême droite.

2 Différences majeures avec l’époque Mitterrand

Fragmentation politique accrue : Le PS et le PCF ne disposent plus de forces électorales comparables à celles des années 1980 ; ils ne suffisent pas seuls à garantir une majorité stable.

Contexte budgétaire et financier : Mitterrand avait commencé avec des marges de manœuvre économiques avant de devoir tourner vers la rigueur en 1983. Aujourd’hui, la dette et le déficit sont déjà très élevés, et les marchés sont plus volatils.

Polarisation sociale : Le RN est beaucoup plus puissant qu’à l’époque du FN ; toute alliance visible entre le centre et la gauche pourrait renforcer encore son image d’« alternative anti-système ».

Agenda européen et mondial : Crise énergétique, guerre en Ukraine, tensions Chine–États-Unis : un gouvernement d’union de gauche devrait naviguer dans un environnement géopolitique beaucoup plus complexe.

Coalition élargie mais contrôlée — Renaissance et ses alliés centristes, renforcés par le PS et éventuellement un ou deux profils symboliques issus des Verts ou du PCF — est probablement l’option la plus réaliste pour stabiliser un gouvernement français aujourd’hui.

1 Avantages d’une telle formule

Large base républicaine : Elle isole le RN et les extrêmes en construisant un arc républicain du centre à la gauche modérée.

Signal positif aux marchés et à l’UE : En incluant le PS et un représentant écologique ou communiste, on montre une volonté d’ouverture tout en restant pro-européen et budgétairement sérieux.

Souplesse parlementaire : Ce type de coalition faciliterait l’adoption du budget et des réformes minimales sans dépendre de motions de censure.

Apaisement social : Donner un portefeuille environnemental ou social à un Vert ou à un communiste peut calmer une partie de la contestation dans la rue.

2 Risques et contraintes

Fragilité interne : Trop de courants différents peuvent ralentir la prise de décision et brouiller le message politique.

RN renforcé à long terme : L’extrême droite pourrait capitaliser sur cette alliance en se présentant comme la seule “vraie” opposition.

Gestion des divergences programmatiques :

Fiscalité : Renaissance veut éviter les hausses massives, le PS ou le PCF pourraient réclamer plus de justice sociale.

Écologie : Les Verts exigeraient des engagements forts, difficiles à financer.

Une coalition Renaissance–alliés + PS + éventuellement un Vert ou un PCF, mais sans Les Républicains (LR), reste envisageable, mais elle serait plus fragile et politiquement risquée :

1 Atouts d’un tel choix

Cohérence idéologique plus claire : En excluant LR, tu évites une alliance centre-droite/gauche qui pourrait paraître opportuniste et brouiller le message.

Signal d’ouverture à gauche : Cela montre un virage vers le dialogue social et écologique, ce qui pourrait apaiser une partie des tensions sociales et isoler RN.

Affirmation d’indépendance vis-à-vis de la droite traditionnelle : Macron/Lecornu afficheraient qu’ils ne dépendent pas du vieil appareil gaulliste pour gouverner.

2 Limites et risques

Arithmétique serrée : Sans LR, la majorité deviendrait extrêmement étroite. Même avec le PS et un ou deux Verts/PCF, chaque vote important risquerait de se jouer à quelques voix.

Instabilité chronique : Une seule défection ou un désaccord budgétaire pourrait provoquer une motion de censure ou un blocage.

Marchés et UE : Les investisseurs et partenaires européens pourraient juger cette majorité trop précaire pour garantir la discipline budgétaire nécessaire après la dégradation de Fitch.

RN renforcé : L’extrême droite se poserait encore davantage comme la seule alternative structurée, surtout si le gouvernement apparaît impuissant.

Les Républicains (LR) dans une coalition avec Renaissance et éventuellement le PS, c’est effectivement possible sur le papier — et c’est exactement ce qu’on appelle parfois, en plaisantant, une “ratatouille provençale” politique : un mélange de courants très différents qui doivent mijoter ensemble.

1 Pourquoi c’est faisable

Arithmétique parlementaire : Avec LR, la majorité deviendrait bien plus solide et moins vulnérable aux motions de censure.

Proximité idéologique partielle : Sur l’économie de marché, la sécurité et l’Europe, LR et Renaissance ont des points communs.

Signal de stabilité : Pour les marchés et les partenaires européens, une coalition incluant LR serait rassurante après la dégradation de Fitch et la chute de Bayrou.

2Ce qui rend la “ratatouille” délicate

Identités politiques fragiles : LR a besoin de se distinguer pour exister face au RN. Trop de concessions à Macron/Lecornu pourrait leur coûter leur électorat traditionnel.

Tensions avec la gauche : Le PS et un éventuel représentant écologiste ou communiste pourraient refuser des compromis jugés trop à droite (réformes sociales, immigration).

Communication difficile : Un gouvernement “tous ensemble sauf le RN” peut apparaître comme une simple alliance de survie, ce qui alimente le discours anti-système de l’extrême droite.

Coalition dosée – ½ Renaissance et alliés, ¼ LR, ¼ PS tendance Glucksmann, avec une touche symbolique de Verts ou de PCF – serait en effet une formule crédible pour stabiliser le paysage politique : une “ratatouille provençale” assumée.

1 Forces d’une telle configuration

Large assise parlementaire : Cette répartition réduit le risque de motions de censure.

Équilibre droite-gauche : Renaissance et LR assurent une orientation pro-marché et pro-européenne ; le PS et les Verts/PCF garantissent une coloration sociale et écologique.

Signal fort à l’UE et aux marchés : Montre la volonté de Paris de privilégier la stabilité et la responsabilité budgétaire.

Isolation du RN et de LFI : En réunissant centre, droite modérée et gauche réformiste, on marginalise les extrêmes.

2 Défis majeurs

Gestion des divergences :

LR et PS s’opposent sur la fiscalité, l’immigration et certains aspects de la politique sociale.

Les Verts et le PCF exigeront des engagements écologiques et sociaux que LR jugera excessifs.

Communication : Le gouvernement devra prouver qu’il s’agit d’un projet de long terme, pas seulement d’un “mariage de survie”.

Risque de perte d’identité : Chacun des partis doit préserver son profil auprès de son électorat tout en coopérant, ce qui peut mener à des tensions.

3 Conditions de réussite

Contrat de coalition clair : Priorités partagées (budget crédible, réindustrialisation verte, sécurité).

Portefeuilles équilibrés : Droite au régalien et à l’économie, gauche à l’éducation et à l’écologie.

Méthode de gouvernance collégiale : Conférences de coalition régulières, arbitrages rapides.

Narratif commun : Mettre en avant l’intérêt national et européen, la stabilité et la modernisation plutôt que les étiquettes partisanes.

4 Verdict

Cette répartition ressemble aux grandes coalitions allemandes ou aux gouvernements d’union en Italie : elle pourrait stabiliser la France à court terme et redonner du poids diplomatique à Paris. Mais elle exige une discipline et un art du compromis inhabituels dans la vie politique française. Sans cela, même une belle “ratatouille” peut vite brûler au fond de la casserole.

Coalition “ratatouille” fonctionne à court ou moyen terme — mais qu’elle devienne inhomogène, voire instable, à l’approche des élections de 2027. Voici pourquoi — et à quelles conditions elle pourrait survivre.

1 Ce que montrent les faits récents

France est dans une crise politique majeure depuis les élections législatives de 2024 : parlement éclaté, gouvernements de courte durée.

La dégradation de la note de crédit par Fitch montre que les marchés surveillent de très près la capacité du gouvernement à tenir ses engagements.

Le Premier ministre actuel, Sébastien Lecornu, hérite d’un parlement sans majorité stable, où chaque réforme ou budget risque le rejet.

2 Risques pour la coalition vers 2027

Divergences internes

LR, PS, Verts, PCF ont des priorités très différentes (sécurité / économie / fiscalité / écologie / droit social). Les compromis risquent d’être très coûteux politiquement pour chaque parti.

Une mesure budgétaire impopulaire (ex : hausse d’impôts ou coupes) pourrait faire éclater l’alliance.

Pression des événements externes

Crises économiques, retards, inflation, montée des prix de l’énergie : si le gouvernement ne livre pas des résultats visibles, le scepticisme grandit.

Conflits sociaux : grèves, manifestations, colère populaire si la réforme est perçue comme injuste.

Érosion électorale progressive

Les électeurs pourraient se détourner de cette coalition si elle paraît tiède, sans ligne claire. Le RN ou la gauche radicale pourraient profiter de ce vide.

Pour 2027, les candidats centrés, de droite ou de gauche pourraient se présenter comme l’alternative “pure”.

Enjeux de leadership

Qui sera candidat en 2027 parmi LR, PS, Renaissance ? Le choix des chefs, leur popularité, leur légitimité joueront un rôle crucial.

Les divisions internes au PS ou LR pourraient rendre la coalition fragile si ces partis veulent marquer leur identité.

Conditions pour que la coalition reste homogène jusqu’en 2027

Programme minimal clair et partagé : définir dès maintenant des priorités inviolables (exemple : réduction crédible du déficit, transition écologique, sécurité, cohésion sociale), avec des points sur lesquels chaque parti s’engage publiquement.

Communication forte et cohérente : éviter les prises de position contradictoires en public. Un message unifié est essentiel pour maintenir la confiance des citoyens et des marchés.

Gouvernance interne souple : une “charte de coalition”, avec des comités de coordination, des arbitrages réguliers, des minoritaires (Verts/PCF) qui ont des portefeuilles symboliques mais avec des marges de manœuvre visibles.

Livraisons de résultats visibles rapidement : mesures concrètes avec impact sociétal (par exemple pouvoir d’achat, services publics, écologie) pour montrer que la coalition ne reste pas dans le discours.

Surveillance externe / responsabilité : rendre compte régulièrement (parlement, médias) des progrès, éviter les promesses génériques mais tenir les échéances.

Risque réel. Une grande coalition de type « ratatouille » (Renaissance + alliés, un quart LR, un quart PS tendance Glucksmann, un peu de Verts/PCF) pourrait stabiliser la situation à court terme, mais elle comporte un effet pervers bien connu en Europe : elle peut renforcer un parti populiste en l’isolant comme unique opposition.

1 Pourquoi le RN pourrait en profiter en 2027

Narratif anti-système : Le RN se présenterait comme la seule alternative claire face à un « bloc des élites » mêlant gauche, droite et centre.

Usure politique : Les compromis nécessaires pour gouverner risquent d’aboutir à des réformes tièdes ou à des blocages. Les électeurs frustrés pourraient chercher une rupture plus nette.

Identités brouillées : LR et PS perdraient leur spécificité en s’associant trop étroitement avec Renaissance, laissant un vide pour le RN.

Précédents étrangers : En Allemagne, les grandes coalitions CDU-SPD ont parfois dopé l’AfD ; en Italie, des gouvernements d’union nationale ont nourri des partis radicaux.

2 Facteurs qui pourraient limiter cet effet

Résultats tangibles : Si la coalition parvient à réduire le déficit, améliorer le pouvoir d’achat et restaurer la confiance, elle pourrait couper l’herbe sous le pied du RN.

Renouvellement des visages : Introduire des figures nouvelles et crédibles (jeunes élus, profils issus de la société civile) pourrait éviter l’image d’un système verrouillé.

Narratif commun clair : Plutôt que « tous contre le RN », mettre en avant un projet positif (réindustrialisation verte, justice sociale, sécurité) pour donner un sens au compromis.

L’ambition présidentielle individuelle en France agit comme un solvant puissant sur toute coalition. Contrairement à des systèmes parlementaires plus collégiaux (Allemagne, Pays-Bas, Scandinavie), la Ve République est centrée sur une élection présidentielle au suffrage universel direct, perçue comme la clé de voûte du pouvoir.

1 Pourquoi l’ambition présidentielle fragilise les coalitions

Personnalisation extrême du pouvoir : Chaque chef de parti doit préserver sa marque pour 2027. Participer à une coalition risque de diluer son image et de le faire apparaître comme “complice” des compromis impopulaires.

Calendrier électoral implacable : Plus on s’approche de la présidentielle, plus les acteurs cherchent à se démarquer. Une coalition qui fonctionne aujourd’hui peut se fragmenter dès 2026 pour préparer les candidatures.

Culture politique française : L’électeur français aime identifier une figure forte. Les partis craignent de perdre leur identité s’ils ne présentent pas leur propre champion.

Exemples récents : Sous Hollande puis Macron, les alliances de circonstances ont souvent explosé à l’approche du scrutin présidentiel, laissant place à des candidatures multiples et à la montée des extrêmes.

2 Comparaison internationale

Allemagne : Les grandes coalitions CDU–SPD ont tenu car l’enjeu ultime reste parlementaire et collégial.

Italie et Espagne : Les ambitions personnelles y provoquent aussi des scissions, mais le cadre institutionnel (présidents moins puissants ou gouvernements de coalition habituels) amortit partiellement les chocs.

France : L’hyper-présidentialisme rend la compétition pour l’Élysée presque incompatible avec une loyauté coalitionnelle durable.

Dans le cadre actuel de la Ve République et avec l’état fragmenté du paysage politique, on peut parler d’un cul-de-sac :

Hyper-présidentialisme : La compétition pour 2027 rend chaque partenaire méfiant et prêt à se désolidariser pour préserver sa marque.

Fragmentation partisane : Ni bloc majoritaire ni culture de coalition durable comme en Allemagne.

Fatigue sociale et méfiance : Les électeurs se détournent des compromis techniques et cherchent des alternatives “claires”, ce qui renforce les extrêmes.

Pression extérieure : La dégradation financière et le contexte géopolitique réduisent les marges de manœuvre, rendant les compromis encore plus impopulaires.

Sortir du cul-de-sac exigerait soit :

Des résultats rapides et visibles (budget crédible, apaisement social, initiatives européennes) pour regagner un minimum de confiance ;

Un nouveau récit commun qui transcende la présidentielle, ou une réforme institutionnelle pour réduire la personnalisation extrême ;

Un leadership capable d’assumer le coût politique du compromis et de le transformer en projet positif plutôt qu’en simple survie.

Sans l’un de ces leviers, la tentation des électeurs sera de sanctionner l’ensemble des partis de gouvernement en 2027 — ouvrant un boulevard au RN ou à une autre force de rupture.

La dissolution de l’Assemblée nationale est un outil que le président français peut utiliser, mais dans la situation actuelle, elle serait un pari très risqué :

1 Bases constitutionnelles et précédents

Article 12 de la Constitution : Le président peut dissoudre l’Assemblée après consultation du Premier ministre et des présidents des deux chambres.

Précédents :

1997 : Jacques Chirac dissout en espérant renforcer sa majorité ; résultat inverse, il perd et ouvre cinq ans de cohabitation avec Jospin.

2024 : Dissolution de Macron après les législatives instables — n’a pas résolu la fragmentation, ce qui a conduit aux crises actuelles.

2 Raisons pour lesquelles ce serait risqué aujourd’hui

Fragmentation persistante : Les sondages ne montrent pas de majorité claire ; une dissolution pourrait simplement reconduire ou accentuer le blocage.

RN renforcé : Dans un climat de mécontentement et d’usure du centre, le RN pourrait obtenir un score record et se rapprocher d’une majorité relative ou absolue.

Fatigue électorale : Après plusieurs votes rapprochés, les électeurs pourraient sanctionner les partis traditionnels et accroître l’abstention, favorisant les extrêmes.

Marchés financiers et crédibilité : Une dissolution sans perspective claire de stabilité pourrait inquiéter les marchés et alourdir encore le coût de la dette.

3 Quand une dissolution aurait un sens

Si le gouvernement parvient d’abord à restaurer un peu de confiance (réformes ciblées, mesures sociales visibles) pour éviter un vote sanction massif.

Si un nouveau leadership ou une alliance crédible se dessine, capable de présenter un projet cohérent aux électeurs.

Si le blocage parlementaire devient total et empêche tout vote budgétaire ou législatif essentiel, rendant l’action gouvernementale impossible.

4 Conclusion

Une dissolution est possible légalement, mais dans le contexte actuel, elle apparaît comme un coup de dés dangereux qui pourrait :

renforcer le RN,

accentuer la fragmentation,

et fragiliser encore la position financière et diplomatique de la France.

Sans stratégie claire et sans signaux de rassemblement, une dissolution risquerait d’aggraver le cul-de-sac plutôt que de le résoudre.

La dissolution de l’Assemblée nationale est une option prévue par l’article 12 de la Constitution, mais dans le contexte actuel elle ressemble davantage à un pari à haut risque qu’à une solution durable.

1 Pourquoi c’est tentant

Sortir d’un blocage parlementaire chronique qui empêche l’adoption du budget et des réformes.

Redonner la parole aux électeurs pour clarifier le rapport de forces.

Éventuellement profiter d’un moment de faiblesse d’un adversaire (mais ce n’est pas le cas aujourd’hui).

2 Pourquoi ce serait risqué

Fragmentation persistante : une dissolution pourrait reconduire la même situation, voire accentuer la paralysie.

Boulevard pour le RN : dans un climat de méfiance et de colère, l’extrême droite a de fortes chances de sortir renforcée.

Fatigue électorale : les électeurs pourraient sanctionner le camp présidentiel, accentuant le rejet.

Signal négatif aux marchés : en pleine crise budgétaire, déclencher une incertitude politique ferait grimper la prime de risque.

3 Quand ce serait justifiable

Si le gouvernement n’arrive plus à voter le budget ou les lois essentielles.

Si une alliance crédible et claire peut être présentée aux électeurs, avec un programme minimal partagé.

Si l’Élysée est prêt à assumer le risque d’une cohabitation forcée jusqu’en 2027.

Tendances et scénarios à partir des données et des précédents historiques.

Lecture analytique

1 Dissolution en 2025 :

Très incertaine : risque élevé de renforcer le RN et de reproduire la fragmentation actuelle.

Effet négatif possible sur les marchés financiers et la crédibilité européenne.

Un gouvernement encore plus faible ou une cohabitation pourraient émerger, rendant la fin du quinquennat instable.

2 Maintien jusqu’en 2027 avec une coalition :

Permet de stabiliser le pays si des compromis sont trouvés, mais nécessite une discipline exceptionnelle entre des forces divergentes.

Offre le temps de livrer quelques résultats (budget, pouvoir d’achat, sécurité, climat) pour réduire la tentation populiste.

Risque : usure lente, mécontentement accumulé et, malgré tout, un RN renforcé en 2027.

3 Variable externe :

Une crise géopolitique majeure (Ukraine, énergie, terrorisme) ou économique pourrait bouleverser le calcul, soit en ralliant l’opinion autour du gouvernement, soit en déclenchant une sanction brutale.

2 Synthèse

Dans une logique purement stratégique : attendre, tenter des compromis pragmatiques et obtenir des résultats concrets avant 2027 paraît moins risqué que de dissoudre rapidement. Mais le système français reste vulnérable à une polarisation qui pourrait exploser à tout moment.

Scénarios pour la France : 2025–2027

Lecture stratégique

Option prudente : Maintenir une coalition jusqu’en 2027 tout en produisant des résultats tangibles (déficit sous contrôle, investissements visibles, gestes sociaux).

Option risquée : Dissolution rapide — elle clarifie peut-être la situation mais a de fortes chances d’ouvrir un boulevard au RN.

Clé du succès : Un récit politique mobilisateur et des preuves d’efficacité avant 2027, pour que les électeurs ne perçoivent pas la coalition comme une simple « ratatouille » défensive.