Người dịch: Hồ Bạch Thảo
Bà Trang Thục Kỳ là Bác sĩ tốt nghiệp tại trường Đại học Khánh Ứng Nhật Bản. Bà sinh năm 1920 tại Đài Loan, thân phụ là Đông y, nên từ thuở nhỏ hấp thụ y học truyền thống. Sau đó thân phụ và chồng kế tiếp mất vì bệnh ung thư, khiến bà quyết chí học y, thành vị nữ Bác sĩ Trung y đầu tiên tại Đài Loan; rồi đến Nhật Bản lấy bằng Bác sĩ tại Đại học Khánh Ứng với công trình nghiên cứu tinh thâm. Nhờ sở trường kết hợp hai lãnh vực y học Trung, Tây về phương pháp khang kiện; bà đã hoạt động trường kỳ tại Đài Loan, Nhật Bản hô hào phương pháp phòng chống ung thư, cùng chăm lo sức khỏe cho phụ nữ. Bà có công rất nhiều trong việc tăng cường khang kiện cho quốc dân, được khen là “Bà mẹ phòng ung thư” và “Thần sức khỏe”. Vào ngày mồng 4 tháng 2 năm 2015 bà mất tại nhà, thọ 96 tuổi.
Người nhà bảo rằng bà Trang Thục Kỳ lúc sinh tiền không bị bệnh nặng; hôm đó ăn cơm trưa xong, ngồi nghỉ tại ghế, đột nhiên ho ba lần, rồi tự nhiên mất. Con gái thứ ba của bà là Trang Tĩnh Phân hình dung mẹ “ ra đi rất đẹp”, nước da trắng trẻo, đạm lạt phấn hương, “thấy mẹ an nhiên về với Phật Tổ, chúng con mừng cho mẹ.”
Bài viết này do Nữ sĩ Trang Thọ Mỹ, con thứ hai của Bác Sĩ Trang Thục Kỳ; không nguôi nhớ thương, chuyển thành văn chương ghi lại cuộc đời phi phàm của mẹ. Lại mong cùng hưởng với nhà họ Trang lâu năm kiên trì thực hiện dưỡng sinh quí báu; độc giả có thể tự mình giữ sức khỏe, lại giúp cho các bậc cao tuổi trong nhà phương cách cùng sống với bệnh ung thư, dùng “ăn bổ, thay cho thuốc bổ” điều dưỡng thân thể, để các ngài có thể khỏe mạnh từ trẻ cho đến già:
1.Chất lượng ba bữa ăn thăng bằng:
Từ trước đến nay bà chủ trương phép dưỡng sinh cho người Trung Quốc: “Ăn sáng thịnh soạn, ăn trưa no; ăn tối ít, không ăn càng tốt.” Phép dưỡng sinh này cùng với các khí quản trong con người hoạt động, quan hệ không thể tách rời; do vậy bà đề xuất phần lượng phân phối cho ba bữa ăn “ sáng 3, trưa 2, tối 1”. Ăn sáng cần chất lượng tốt và nhiều; ăn trưa chất và lượng giảm một chút; buổi tối tốt nhất nên ăn chay [không thịt, cá], lượng ít đi, không ăn cũng tốt. Nói cách khác, nếu buổi tối ăn 1, thì buổi trưa ăn 2, buổi sáng ăn 3. Thực đơn cho buổi sáng có thể ăn thịt, hoặc nước dùng thịt nấu với rau làm canh, đậu hũ, các loại trứng, dinh dưỡng thăng bằng. Thực đơn cho buổi trưa chủ yếu nên ăn cá, ăn một ít thịt cùng rau quả. Thực đơn buổi tối dùng cháo hầm thanh đạm, chủ yếu dùng rau quả, có thể phụ thêm chút ít cá thịt; tuyệt đối không ăn nhiều thịt.
2.Người thích ăn một thứ, thì phải làm sao?
Những người có tập quán nghiền ăn một thứ, nên tham khảo cách phối hợp thức ăn trong bánh cuốn “Nhuận bính”, đề nghị thử các loại thực phẩm khác. Thực đơn trong ba bữa ăn, tuy mỗi thứ một ít, nhưng nhiều món; trong lúc thử không nên gấp quá, điều chỉnh từ từ. Nếu như ghét ăn thứ nào, thì mỗi lần chỉ ăn một chút, rồi từ từ tăng lên không ngừng, dần dần sẽ bỏ tập quán xấu chỉ ăn một món, cùng cải thiện được thân thể.
Hàng này duy trì thăng bằng trong việc ăn uống, các loại thịt, rau, trái cây mỗi thứ đều ăn một ít, rất hữu ích bổ sung cho thân thể; nhưng thịt nên ăn vào buổi sáng, buổi trưa; buổi tối ăn cháo, rau quả thì tốt.
3.Nhai nghiền ra làm sao?
Một số người ăn uống chỉ chú ý đến phân lượng, nên ăn thứ gì, không nên ăn thứ gì; nhưng không lưu ý đến tính quan trọng của việc nhai nghiền. Nhai nghiền là phương pháp ăn. Nhai nghiền không đúng phương pháp là nhân tố ảnh hưởng đến sức khỏe. Khi ăn các cụ thường khuyên chúng ta không nên nói chuyện, điều này rất đúng phương pháp; vì lúc nói không khí theo vào bụng ảnh hưởng tiêu hóa, lại làm phình hơi. Bà đề xuất phép nhai nghiền chính xác như sau:
Khi ăn mím môi, lỗ mũi hướng thẳng. Đồ ăn vào miệng, dùng răng hai hàm bên trái nhai nghiền, rồi dùng hàm bên phải, sau cùng dùng cả hai hàm nhai nghiền; nhai nghiền xong mới nuốt.
Nhai nghiền đúng phương pháp, khiến đồ ăn và nước miếng quyện vào nhau; ngoài việc tăng gia dịch vị nước mật, còn giúp cho tiêu hóa. Đối với các vị cao tuổi, càng nên khuyến khích phương pháp nhai; ra sức nhai nghiền khích động nước miếng tiết ra. Vả lại răng nhai đồ ăn, phát ra thanh âm, tai nghe được chuyền lên não, khiến não hoạt động, không bị thoái hóa. Thông thường những người cao tuổi còn nhai được vật cứng, thân thể họ cũng tương đối cứng cáp.
Nhai nghiền đúng phương pháp không những giúp khỏe mạnh, mà lại còn đề phòng lão hóa, khiến da dẻ hồng hào, cơ thể đàn hồi uyển chuyển; độc giả phái nữ ưa đẹp, nhai nghiền lúc ăn không có hại. Bà nói:
“Lúc ăn, điều quan trọng là nhai nghiền từ từ, nhớ mím môi, lỗ mũi hướng thẳng, chuyên cần vận động hai hàm răng trái, phải; cần hoạt động từ phía dưới tai để cho hàm trên, hàm dưới vận động năng nổ, mới đúng phép nhai nghiền. Như vậy không những bộ phận má đồng tình sinh động, lại tiết nhiều nước miếng giúp cho tiêu hóa, giúp lá lách hoạt động; lá lách là cơ quan quản máu huyết, chi phối đầu, cùng tứ chi. Người nhiều vết nhăn, hoặc dễ bị vết nhăn xuất hiện, sử dụng phép nhai nghiền này rất ỗn.”
4.Thế nào là thức ăn nguyên vị và đơn vị?
Làm cách nào để phân biệt thức ăn nguyên vị và đơn vị?
Nói một cách đơn giản, ăn thức ăn nguyên vị là ăn thức ăn ngay vị gốc, không thêm các thứ gia vị, salad [thức ăn trộn rau, giấm, thịt, cá v.v.], nước sốt cà chua. Ăn đồ ăn đơn vị tức chỉ ăn độc một vị mà thôi; như khi ăn đồ ngọt, chỉ ăn ngọt; ăn đồ mặn, chỉ ăn mặn; hai loại này không hỗn hợp với nhau. Những người lưng gù cần ăn đồ ăn đơn vị, vì loại người này thần kinh không an định, một khi ăn các thứ hỗn hợp, khiến thần kinh phát sinh hỗn loạn.
Bà thường nhấn mạnh lấy tự nhiên, dùng tự nhiên; tự nhiên với nguồn gốc các loại đồ ăn, mỗi thứ đồ ăn đều có vị riêng, ăn đồ ăn “nguyên vị” giúp cho cơ thể khang kiện. Nhưng người Trung Quốc nấu ăn muốn màu vị đầy đủ; nên lúc nấu thêm vào không ít chất gia vị, khiến nguyên vị bị át đi; nên bà đề nghị dùng ít gia vị.
Người Đài Loan bị bệnh suyển mất rất nhiều; nhưng một trong những nguyên nhân chủ yếu về bệnh suyển do chất ngọt và chua; đối với người thần kinh suy nhược, ngọt và chua là kẻ “ẩn hình sát thủ” [kẻ giết người dấu mặt]. Người Trung Quốc nấu ăn, thường dùng “hồng thiêu” và “đường chua”; hai cách nấu ăn này dùng đường thêm dầu tương, đường thêm dầu tương và chua; chất gia vị này trộn lẫn vào thức ăn, phạm đại kỵ cho sức khỏe.
Lúc dạ dày hoạt động, đối với đơn nhất, khẩu vị dễ hấp thụ, cũng không tạo ra hỗn loạn thần kinh. Không cứ ngọt và chua; mặn và chua đều quấy nhiễu thần kinh, khiến hấp thụ sai trái, dễ cho bệnh thần kinh phát sinh.
5.Có nên uống nóng pha nước lạnh không?
Trong sinh hoạt hàng ngày, do bận đi vội vàng, chúng ta thường trộn nước nóng, nước lạnh uống cho nhanh; nếu không bỏ tập quán này có thể gây thành bệnh nặng mà ta không biết. Pha nước lạnh, nước nóng để uống, là cách uống tàn hại cho cơ thể, ảnh hưởng đến vận động của hoành cách mô, quấy nhiễu thần kinh vị giác, hạ thấp năng lực tiêu hóa; dễ dàng sinh ra triệu chứng mệt nhọc, gây mầm mống bệnh thần kinh.
Bà cho rằng lúc uống, nước lạnh thì uống lạnh, nóng thì uống nóng; chớ đem nước nóng bỏ thêm đá cục vào uống; cần phải kiên nhẫn chờ, hoặc quậy cho nguội mà uống. Uống nước đá cũng vậy; nếu không muốn uống quá lạnh, không thể thêm nước nóng vào, phải kiên nhẫn đợi. Đối với gia đình có trẻ con, lúc làm sữa cho trẻ; không thể vì trẻ con khóc đòi, rồi vội vàng lấy nước đá thêm vào sữa nóng, đó là tập quán xấu; hãy chờ cho sữa ấm, mới cho trẻ uống.
Ngoài ra có người lúc uống cà phê thường lấy sữa trong tủ lạnh trộn lẫn vào cà phê; đó cũng là dùng lạnh nóng hỗn hợp, không tốt cho cơ thể; lại như ăn cơm thập cẩm nóng uống kèm với nước đá cũng là hành động xấu. Có một vài việc mà chúng ta thường bỏ qua, một vài thức ăn và chất gia vị thuộc tính lạnh [hàn], hoặc nóng [nhiệt] không thể ăn chung được. Như bột ngô tính hàn; hồ tiêu, ớt, gừng tính nhiệt; lúc nấu ăn nếu thêm bột ngô và gừng vào, người ăn sẽ bị nhiễu loạn thần kinh.
Nguyên văn:
熱水兌冰水，喝了傷身！96歲國寶女醫莊淑旂堅持一生的5個長壽養生法
莊淑旂為日本慶應大學醫學博士。1920年生於台灣，父親為中醫師，從小耳濡目染熟習傳統醫學，之後父親和丈夫相繼因癌症過世，促使她立志習醫，成為台灣第一位女中醫師，並赴往日本取得慶應大學醫學博士的精深研究。以結合中西醫兩者之長的自然醫學健康法，長期在台日兩地推廣宣傳防癌抗癌觀念與女性健康管理，對於促進國民健康貢獻良多，被譽為「防癌之母」、「健康之神」。2015年2月4日逝世於家中，享年96歲。
家屬表示，莊淑旂生前沒有受疾病折磨，吃過午餐後坐在椅子上休息時，突然大喘3口氣後就安詳辭世。莊淑旂三女莊靜芬形容媽媽「走得好美」，皮膚粉粉嫩嫩，身上還發出淡淡的玫瑰香，「見到媽媽能安然回到佛祖身邊，我們都很替媽媽開心。」
本書為莊淑旂博士的二女兒──莊壽美女士將對母親濃濃的思念轉化為文字，記錄下母親不凡的一生。分享莊家多年來堅持的寶貴養生理念，教導讀者如何自我保健及照護身旁長輩，如何與癌症共存、用「食補代替藥補」調養身體，讓您從年輕健康到老。
- 三餐的質量要相當
阿娘向來支持中國人的養生之道：「早餐吃好，中餐吃飽，晚餐吃少，不吃更好。」這種養生之道和人體各器官的運作，確實有不可分的關係，因此她提出「早三、午二、晚一」三餐份量的分配觀念，早餐應該質量要好且多，中餐要重質但量要少一點，晚餐最好吃素，量也要少一點，不吃更好，換句話說，如果晚餐的量是「一」，中餐是「二」，早餐就是「三」了。
早餐的菜單，可以吃肉、或用肉汁煮的蔬菜、豆腐、雞蛋等，營養均衡；中餐的菜單，可以吃魚為主或少許肉及蔬果；晚餐的菜單，耍以清淡的蒸粥、蔬果為主，佐以少量的魚肉，絕不可以吃大量的肉。
- 偏食怎麼辦？
有偏食習慣的人，可參考「潤餅捲」(春捲)料理，建議您儘量嘗試各種食物。三餐的菜單，量少但樣式要多，在嘗試的過程中，不要心急，逐漸調整，如果厭惡吃的食物，一次只吃一些，種類儘量多一點，如此進行下去，慢慢地就可以戒除偏食的壞習慣，而且又可改善不好的體型。
時時維持均衡的飲食，肉類、菜類、水果都吃一些，對身體的補充大有益處，只是肉類宜在早、午餐吃，晚餐吃些蒸粥、蔬果即可。
- 如何咀嚼？
一般人吃東西只記得如何分配份量，該吃什麼，不該吃什麼，可是往往就忽略了咀嚼的重要性。咀嚼，是「吃」的方法。咀嚼的方法不對，也是影響健康的因素之一。用餐的時候，老人家常常勸戒我們不要說話，其實這很合乎健康之道，因為一說話，空氣跑進腹內，影響消化又造成脹氣。阿娘提出的正確咀嚼法是這樣的：
吃東西時，緊閉雙唇，人中（鼻下的凹線）要伸直。
食物進入口內，先用左邊的臼齒，上下用力的咀嚼，再用右邊的臼齒，上下用力的咀嚼，最後再用上下門牙咀嚼，每一口都充分咀嚼以後，再吞食下去。
以正確的咀嚼方法吃東西，讓食物和唾液充分混合，除了增加胃液、膽汁的分泌外，還可協助消化。尤其是高齡者，更要鼓勵他吃東西時，儘量用「咬」的方法，用力咀嚼時，可以刺激唾液的分泌，而且牙齒咬東西後發出的聲音，可以吸引耳朵去聽，耳朵會聽，頭腦就會動，也就不會退化。通常可以咬硬食物的高齡者，身體都是比較硬朗的。
正確的咀嚼法，不僅可以吃出健康，也可預防皮膚老化，使皮膚具彈性又有光澤，愛美的女性讀者不妨時時「咬」東西吃。阿娘說：「吃東西的時候，最重要的地方是儘量慢慢地咀嚼，記得緊閉嘴唇，將人中伸直，勤動左右兩邊的臼齒，要活動到耳根下面，讓上下顎部有充分的運動才是正確的咀嚼法。如此不僅使臉部表情生動，而且能分泌唾液幫助消化，產生脾臟活性化的功能，脾臟是管血液及支配頭部、四肢的重要器官。皺紋多或是容易有皺紋的人，用這樣的咀嚼法最恰當不過了。」
- 什麼是原味與單味食物？
原味與單味的食物要如何分別呢？
簡單而言，吃原味的食物就是吃食物原來的味道，不加添任何調味料，沙拉、蕃茄醬等，而吃單味的食物就是吃單一味道的食物，舉例來說，就是吃甜的時候只吃甜，吃鹹的時候只吃鹹的，兩種以上的味道不可混合吃。駝背體型的人一定要吃單味食物，因為這類型的人神經容易不安定，一旦各種口味的食物混著吃，會促成神經發生混亂的情形。
阿娘常強調取之自然，用之自然，大自然賦予我們各種食物的來源，每一種食物都有它獨特的味道，吃食物的「原味」有助於健康。但是中國人在烹飪料理上，講究「色香味」俱全，時常在烹飪時，加添了不少的調味料，反而把原味給蓋住了，所以她建議大家儘量少用調味料。
台灣因氣喘病過世的人很多，而氣喘病的主要原因之一，是「糖醋」造成的，對神經衰弱的人來說，「糖醋」就是他的「隱形殺手」。中國菜的做法，最常見的就是「紅燒」和「糖醋」，這兩種烹飪做法，就是糖加醬油、糖加醬油和醋，這樣將調味料混合食物，卻是犯了健康的大忌。
胃在運作的時候，對單一口味最容易吸收，也不會造成吸收神經的混淆，無論甜加酸、鹹加酸都是干擾神經，造成錯誤的吸收，十分容易促使神經性疾病的發生。
- 可以冷熱混吃嗎？
在日常生活裡，由於忙碌的腳步常常讓我們有冷熱混吃的機會，如果不去注意這種習慣，很可能會釀成大病，自己卻毫無所知。冷熱混吃對人體是一種殘害的吃法，會影響橫隔膜的運作，干擾了胃神經，降低了消化能力，於是產生容易疲勞的症狀，更會種下神經性疾病的病因。
阿娘認為喝飲料的時候，冷的就是冷的，熱的就是熱的。千萬不可在熱開水中加入冰塊，要有耐性等或設法攪拌使熱水冷卻下來。喝冰飲料也是如此，如果不想喝太冰，也不可加熱開水進去，也要有耐心地等待。尤其有嬰兒的家庭在沖泡牛奶時，不可因為嬰兒等不及哭鬧起來，而臨時將已沖泡好的熱牛奶又加些冰水，讓牛奶溫一點，好餵嬰兒喝，這是一個很不好的習慣。
此外，有些人在喝熱咖啡的時候，常從冰箱裡拿出冰奶精，和咖啡摻雜在一起，這也是冷熱混合的一個例子，對身體非常不好又如吃熱辣咖哩飯時喝冰水更是糟糕。還有些地方是我們常忽略的，一些食物和調味料本身屬性有冷有熱，也不可混著吃，如太白粉屬涼性，胡椒、辣椒、薑屬熱性，炒菜時如果加薑又加太白粉，就會擾亂神經了。
書籍簡介
Nghiên Cứu Lịch Sử 